چرا خداوند از جان مهمانانش حفاظت نکرد / ديدگاه قرآن درباره امنيت كعبه

وارث : جمعه ۲۰ شهريورماه حوالي ساعت ۱۷ به وقت محلي توفاني در مكه درگرفت و متاسفانه به خاطر اهمال كاري شركت مجري پروژه توسعه مسجدالحرام بالابر مستقر در باب السلام حرم امن الهي سقوط کرده و بيش از ۱۰۰ نفر از زائران خانه خدا مظلومانه جان‌باختند!

پرسشي كه مطرح مي شود اين است كه چگونه خداوند متعال از جان مهمانانش حفاظت نكرد و خانه خود را از گزند بلايا نجات نداد و معجزه اي آشكار نگشت؟ آيا مگر نه اين است كه خداوند متعال كسي كه قصد تخريب كعبه را داشته باشد به وي امان نخواهد داد و همچون اصحاب فيل آنان را نابود مي كند، پس اين واقعه چگونه با اين اعتقاد توجيه پذير است؟

ديدگاه قرآن درباره امنيت كعبه

براي پاسخ به اين پرسش در ابتدا ديدگاه قرآن درباره امنيت كعبه را بررسي مي كنيم:

الف. خداوند كعبه را محل امن و ميعادگاه مردم قرار داد [۱] و همچنين به عنوان يك سنت تغييرناپذير فرموده : هر كس قصد سوء نسبت به كعبه داشته باشد و بخواهد با تخريب آن، دين را از ميان بردارد و با ويران كردن آن، پرستش خدا را بميراند و خلاصه اينكه هر كس كه خواهان كجروي ظالمانه در كعبه باشد، خداوند او را عذابي دردناك مي‌چشاند [۲]، آن سان كه اثري از او باقي و پابرجا نماند و بر آن اساس، آن معجزه الهي در عام‌ الفيل روي داد و سپاه اَبرهه به عذاب الهي گرفتار آمد. [۳]

حال، اگر كسي معتقد به كعبه باشد و قصد تخريب آن را نيز نداشته باشد وليكن به عللي- خواسته يا ناخواسته- به آن ضربه زند هر چند گناهي بسيار عظيم مرتكب شده است، وليكن اين آيه شاملش نمي شود.

ب. خانه خدا داراي امنيت تشريعي و به ديدگاه برخي از انديشمندان داراي امنيت تكويني نيز است. آنچه مسلم است اين است كه اين‌گونه نيست كه مكه مانند بهشت هيچ كژي و خلافي در آن واقع نشود، ليكن با اينكه احكام دنيا را دارد، از بسياري جهات با مكان‌هاي ديگر متفاوت است و اين نيز حاصل دعاي خليل الله درباره اين سرزمين است. [۴]

ج. خداوند متعال به سرزمين مكه سوگند ياد كرده است و بلافاصله مي فرمايد و آن سرزميني كه تو اي پيامبر خدا (صلي الله عليه وآله) در آن باشي! [۵]

بنابراين خداوند به سرزمين و به مكه‌ اي سوگند ياد مي‌ كند كه پيامبر خدا ‌صلي الله عليه و آله و سلم در آن باشد وگرنه مكه بدون پيامبر و كعبه بدون ولايت خانه‌ اي عادي است. هر گاه حاكم جوري همچون عبدالله بن زبير بر آن سرزمين پاك حكمراني و در آن پناه گيرد، چه تضميني بر حفاظت و صيانت از آن بيت عتيق وجود دارد؟

سنت تغيير ناپذيرالهی

سنت الهي در بلايا نشان دادن دايمي معجزه و حفظ جان‌ها با امور غيرعادي نيست؛ چه آنكه اگر اين گونه بود نبايد به هيچ‌يك از انبياء و اولياء و اماكن مقدس ضربه اي وارد مي شد. حفظ كعبه و مهم‌تر از آن حفظ امام(ع) و قرآن توسط مومنين و دينداران بايد صورت پذيرد.

اساسا خداوند زمين را در اختيار انسان قرار داده و قرار است انسان زمين را اداره كند و فقط در زمان‌هاي بسيار خاص خداوند با معجزه در امور زمين دخالت مي‌كند.

آنگاه كه مصلحت الهي اقتضا كند پرندگاني براي حفظ كعبه و تار عنكبوتي براي حفظ جان بهترين مخلوقش دست به كار مي شوند؛ ولي آن امدادهاي الهي در جنگ احد به ظاهر به ميدان نيامدند حتي تا جايي كه رسولش مجروح و به دهانه كوه پناه برد و يا در لشكركشي يزيد به فرماندهي حصين بن نمير در سال ۶۳ هـ ق و سنگباران مسجدالحرام و آتش گرفتن و تخريب بخشي از ديوار آن، ابابيلي به ياري نيامد!

حفظ مقدسات وظيفه دينداران است

كعبه را بايد انسان‌هاي ديندار حفاظت كنند، چه آنكه سيد و سالار شهيدان به خاطر احتمال كشته شدن در مكه و جهت حفظ و حرمت اين سرزمين، مناسك حج خويش را به عمره مفرده تبديل و اين سرزمين را به سوي كوفه ترك تا موجبات بي احترامي به آن بيت شريف پديد نيايد.

كتاب «تاريخ مكه» نوشته احمد السباعي به تحقيق استاد رسول جعفريان مملو از حوادث تلخي است كه در اين سرزمين به وقوع پيوسته است؛ اما، اگر كسي همچون «ابرهه» قصد نابودي خانه خدا و دينداري را داشته باشد در امتداد تاريخ محو خواهد شد.

آيا همين كه پس از قرن‌ها از هجرت ابراهيم و هاجر به اين سرزمين خشك و بي آب و علف، هنوز تمامي دلها رو به آن و سو به آن دارند و روزي پنج بار بسويش نماز مي گزارند، حفظ كعبه و دين نيست؟

نبايد انتظار داشت خداوند متعال كار ما انسان‌ها را هم انجام دهد! ما كه بايد پيش بيني هاي ايمني ساخت و سازها را فراهم مي ساختيم، ما كه بايد پيچ جرثقيل‌ها و «دل و روح» خود را محكم مي بستيم و نبستيم؛ حال، رفع همه سقوط ها، خسارت‌ها و اهمال‌كاري ها را بر عهده پروردگار نهيم و در انتظار معجزه آسماني باشيم!

البته شايد گاهي نيز امداد الهي به وقوع پيوسته باشد و ما متوجه نشويم؛ مثلا اگر اين واقعه دردناك يكي دو ساعت قبل اتفاق مي افتاد - با توجه به جمعيت بيش از پانصدهزار نفري در نماز جمعه آن روز- چه فاجعه هولناكي روي مي داد و دهها شايد ديگر ...

كوتاه سخن آنكه، از آن جهت كه اساسا «قصد تخريب» خانه خدا در اين حادثه در كار نبوده و سنت الهي نيز بر معجزه در همه امور نيست نمي توان اين واقعه را با واقعه سپاه ابرهه و معجزه ابابيل مقايسه كرد و بنابر قاعده الهي و قانون هستي وظيفه حفظ و صيانت از مسجدالحرام همانند ديگر مقدسات و شعائر بر عهده انسان‌هاي ديندار است.

پی نوشتها:

[۱] ـ سوره بقره، آيه ۱۲۵؛ و اذ جعلنا البيت مثابة للناس و امنا.

[۲] - سوره حج، آيه ۲۵٫ ومنْ يُرد فيه بإلحادٍ بظلمٍ نذقه من عذابٍ أليم؛ هر كه را قصد كجروي و ستمكاري در كعبه داشته باشد، عذابي دردناك مي‌چشانيم.

[۳] – سوره مباركه فيل، آيات ۵ ـ ۱٫ واقعه اصحاب فيل در چند كيلومتري مكه مكرمه در بين مشعر الحرام و منا اتفاق افتاد كه به وادي محسر (سرزمين عذاب) معروف است.

[۴] - سوره بقره آيه ۱۲۶، رب اجعل هذا بلدآ آمنا.

[۵] ـ سوره بلد، آيات ۲ ـ ۱٫

[۶] ـ در همين زمينه رواياتي از ائمه(عليهم‌السلام) رسيده است كه در برخي جوامع روايي تحت عنوان «بابُ مَن أراد الكعبه بسوء» آورده شده است. (من لا يحضر، ج۲، ص۲۴۸؛ و وافي، ج۱۲، ص۵۳).

/1102101305