وظیفه شخص مسلمان در مواجهه با تهمت

قرآن کریم خاستگاه تهمت های ناآگاهانه را ظن و گمان می داند و از آن رو که ابتلاء بسیاری از مردم به این نوع بهتان است در موارد متعددی از ظن و گمان نهی کرده: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْم»(2)

البته کاملاروشن است که وهم وگمان یک امر غیر اختیاری است. و منظوراز این آیات ترتیب اثر دادن و توجه به این نوع گمان هاست، چنانچه خدای متعال در آیه دیگری تصریح می کنند: «وَ لا تَقْفُ‌ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ» (3)

همچنین قرآن کریم ترتیب اثر دادن به سوء ظن را چنین سرزنش می کند: «وَ ظَنَنْتُمْ ظَنَّ السَّوْءِ وَ کُنْتُمْ قَوْماً بُورا» (4) و در وصف مشرکان چنین می گوید: «إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلَّا یَخْرُصُون»(5)  

به طور خلاصه آنچه که مقصود دین در این حیطه می باشد، از بین بردن  بهتان و ایجاد زمینه یک زندگی اجتماعی واخلاقی است.  

 اسلام در یک نگاه کلی اشخاص را از انجام هر عملی که زمینه تهمت به او را به وجود می اورد، نهی می کند و از منظر دین چنین شخصی اگر در از بین بردن زمینه های تهمت کوتاهی کند، در تهمتی که به او زده می شود سهیم است وحضرت صادق در بیانی می فرماید :

هرکس داخل به موضعی بشود که موضع تهمت است اگر متهم شد خود را متهم کند.(6)  

در اسلام علاوه برتلاش و کوشش مبنی براز بین بردن زمینه بهتان،سفارش به عدم نشربهتان نیز شده و بلکه تصریح بر این دارد که وظیفه شخص مسلمان در مواجهه با تهمت به مسلمان دیگر، تکذیب آن تهمت است.


پی نوشت:

۱ـ سوره مبارکه بقره آیه ۱۰۲

۲ـ ای کسانی که ایمان آورده اید! از بسیاری از گمان ها بپرهیزید زیرا که بعضی از گمان ها گناه ند. سوره مبارکه حجرات آیه ۱۲

۳ـ از آن چه نمی دانی پیروی نکن! سوره مبارکه اسراء آیه ۳۶

۴ـ گمان بد کردید و سرانجام هلاک شدید. سوره مبارکه فتح آیه۱۲

۵ـ آنها تنها از گمان پیروی می کنند و از تخمین و حدس واهی. سوره مبارکه انعام آیه ۱۱۶