حاج مهدی توکلی : بلا برای امتحان کردن انسان ها است

امام حسین علیه السلام روز دوم وارد کربلا شدند که یک سخنرانی دارند که دو سه جمله از آن خیلی مشهور است و اکثرا آن را حفظ هستند. فرمودند: « اِنَّ النّاسَ عَبيدُ الدُّنْيا وَ الدِّينُ لَعْقٌ عَلى اَلْسِنَتِهِمْ يَحوطونَهُ ما دَرَّتْ مَعائِشُهُمْ فَاِذا مُحِّصوا بِالْبَلاءِ قَلَّ الدَّيّانونَ»¹ مردم بنده دنیا هستند و دین لق لقه زبانشان است. دور دین می آیند تا شکمشان سیر است. اگر خدا آنها را با بلا امتحان کند دین دار خیلی کم است. امتحان از سنت های خداوند است. خدا در قرآن می فرماید: «أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لَا يُفْتَنُونَ»² آیا مردم خیال می کنند همین که بگویند ما ایمان آوردیم ما دربست قبول می کنیم و ادعای آنها را امتحان نمی کنیم؟ خدا می گوید من امتحان می کنم. کسانی که پاک هستند، دوست دارند امتحان گرفته شود. خدا می فرماید ما امتحان می کنیم که ببینیم کی مدعی است و شعار می دهد و کی حقیقت را می گوید.

امتحان حضرت ابراهیم (ع)

یکی از کسانی که خدا در قرآن می گوید اسطوره امتحانات الهی بوده است حضرت ابراهیم علیه السلام بوده است. ابراهیم علیه السلام بچه دار نمی شده و چقدر دست به دعا شد و خدا اسماعیل را از کنیزش هاجر به او داد. خدا به او دستور داد اسماعیل و هاجر را در یک زمین لم یزرع در سرزمین مکه بگذار و رها کن. خدا می گوید: « رَّبَّنَا إِنِّي أَسْكَنتُ مِن ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِندَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ»³ لم یزرع یعنی زمینی که استعداد دارد ولی کسی در آن زمین کشت نکرده است. غیر ذی ذرع یعنی کویر لوت، اگر بخواهی هم نمی توانی. هر چه نگاه کرد دید نه آبی و نه سبزه ای و نه جنبنده ای در آنجا نیست. ابراهیم علیه السلام راضی شد. آن چشمه زمزم از زیر پای او جوشید. بعد از 14 سال خدا به او گفت: برو اگر می خواهی پسرت را ببینی ببین. ابراهیم علیه السلام او را با یک ولعی بغل کرد و در سینه اش فشرد. خدا به او گفت: پسرت را قربانی کن. صبح بلند شد و به فرزندش گفت: «يَابُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ»⁴ پسرم من دیشب خواب دیدم تو را در منا قربانی کرده ام. پسرش گفت: هر چه که خدا گفته است. خدا فقط ابراهیم علیه السلام را پررنگ نمی کند اسماعیل علیه السلام هم به راحتی تسلیم شد. پیشانیش را روی خاک گذاشت و در آیه می فرماید: « إِنَّ هذا لَهُوَ الْبَلاءُ الْمُبینُ‌»⁵ از امتحان چند تعبیر به کار برده شده است. یک تعبیر همین بلا است. ابتلاء به معنای بلا است. بلا در لغت یعنی کهنگی و فرسودگی. شاید معنی اش این باشد که هر چه کهنه باشد ماهیت اصلی اش رو می شود. تو کهنگی ماهیت یک چیزی معلوم می شود. فتنه و امتحان هم تعبیری دیگری هستند. یکی هم تعبیری است که امام حسین علیه السلام فرمودند: « فَاِذا مُحِّصوا بِالْبَلاءِ».

به ابراهیم علیه السلام گفتند فرزندت را قربانی کن، اما به امام حسین علیه السلام گفتند: خاندانت را به کربلا بیاور.

/1102101304

 

پی نوشت:

1.     تحف العقول، ص 245 .

2.     آیه 2 سوره عنکبوت

3.     آیه 37 سوره ابراهیم

4.     آیه 102 سوره صافات

5.     سوره صافات آیه 106