حجت الاسلام علوی تهرانی : برای اخلاص داشتن باید صبر قبل از عمل داشته باشیم+ گزارش صوت و عکس

صبر

صبر را در لغت تعریف کردیم که نگه داشتن نفس و خودداری کردن در گرفتاری ها بود و در اصطلاح یعنی استقامت و پایداری و عدم اضطرار در گرفتاری. نکته ای که راجع به صبر بیان کردیم این بود که صبر به معنای استقامت است. این استقامت در هر زمینه ای که وارد شود یک معنا پیدا می کند. در شهوت جنسی می شود عفت، در دایره نگه داشتن و نشکستن حدود و حریم الهی اسمش می شود حیاء، در دایره خشم اگر کسی استقامت کند اسمش حلم می شود.

در دایره مصائب اگر کسی بخواهد استقامت کند اسمش صبر می شود. صبر جمیل صبری بود که برای پیغمبر صلی الله علیه و آله خواستند. صبر به معنای این است که من گره زندگی ام را به کسی گله نکنم. این صبر جمیل می شود. گلایه ای از فقر زندگی ام ندارم. گلایه ای در گرفتاری های زندگی ندارم. شکایتم فقط به سوی خدا است. خداوند به حضرت یعقوب علیه السلام فرمود اگر دو فرزندت مرده بودند من آنها را زنده می کردم، بخاطر اینکه تو گله نکردی. این جزای صبر است.

جایگاه های صبر

صبر در حدود الهی در سه جا معنا می شود. صبر قبل از عمل، صبر هنگام عمل و صبر بعد از عمل. صبر قبل از عمل، موجب تصحیح نیت و اخلاص می شود. به دلیل اینکه به ما گفته اند: «انما الاعمال بالنیات»¹ عمل قبول نمی شود، مگر در سایه نیت. این نیت هم باید در سایه خالص بودن باشد. بنابراین قبل از مبادرت، انسان باید بداند این عمل را چگونه انجام بدهد تا یک نیت صحیح از آن داشته باشد. ما هم مامور هستیم خدا را بپرستیم و پرستشمان از روی اخلاص باشد. برای اخلاص داشتن باید صبر قبل از عمل داشته باشیم.

صبر قبل از عمل، نیت را خالص می کند و صبر حین عمل، موجب می شود انسان دچار ضعف و سستی هنگام عمل نشود. استقامت حین العمل موجب می شود که انسان غفلت در عمل پیدا نکند و دچار ضعف و سستی در عمل نشود. سومین بخش صبر، صبر بعد از عمل است.

سومین عامل، صبر بعد از عمل است. صبر بعد از عمل موجب می شود آن عمل را بیمه کنیم. موجب می شود که این عمل را نزد خداوند ببریم. در قرآن کریم به ما نمی گویند «من عمل حسنه»، می گویند «من جاء بالحسنه»² کسی حسنه را بیاورد مستلزم رعایت صبر بعد از عمل است. یعنی عمل را یک جوری انجام بدهی که از ریا و منت گذاشتن بر سر دیگران دور باشد. در قرآن کریم می فرماید: «لا تبطلوا اعمالکم»³ اعمالتان را نابود نکنید. یعنی صبر بعد از عمل داشته باشید. «فاستقم کما امرت»⁴ یعنی صبر حسن عمل داشته باشید. « وما أمروا إلا ليعبدوا الله مخلصين له الدين»⁵ یعنی صبر قبل از عمل داشته باشید. این فرآیند را اگر کسی رعایت کند عملی خواهد شد که ده برابر جزا می دهند.

زمینه های صبر

اما صبر در سه زمینه است:

1.      صبر در اطاعت و عبادت خداوند. چون واقعا اطاعت خدا کار سختی است. اگر دیدی آسان است شما در مراتب عرفان قرار گرفته اید. ولی اینکه می بینید سخت است بخاطر این است که تکلیف است. تکلیف از کلفت می آید، به معنای سختی است. در سوره مبارکه جن آیه 16 می فرماید: «وَأَن لَوِ استَقاموا عَلَى الطَّريقَةِ لَأَسقَيناهُم ماءً غَدَقًا» نعمت های خودمان را بر آنها جاری می کنیم. یکی از ویژگی های حکومت امام عصر این است که فراوانی وجود دارد. عبادت طریقه ای است برای رسیدن به سوی خدا. می فرماید: اگر صبر کنید ما نعمت هایمان را بر شما جاری می کنیم.

2.      یک بخشی از صبر، صبر در برابر گناه است. گناه یک حقیقتی است منطبق بر غرائض انسانی. آدمیزاد نیازی نیست کسی به او بگوید گناه کن، چون خداوند در درون او غرائضی قرار داده است که به سمت گناهان کشیده می شود. گناهان، خواستنی و دوست داشتنی هستند. اگر کسی در مقابل گناه صبر کرد و تنفر از گناه پیدا کرد، از زندگی طبیعی و غریضی به زندگی ارزشی ورود پیدا می کند. بر اساس ارزش ها و فطرتش زندگی می کند. در سوره مبارکه دهر آیه 24 می فرماید: «فَاصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ وَ لا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِماً أَوْ کَفُوراً» هرگز از گنهکار یا کافر اطاعت نکن. خیلی کار سختی است. به همین دلیل هم جزای هر چیزی مشخص است الا جزای صابران.

3.      صبر در بلایا و امتحانات الهی است. که به آن صبرٌ بالبلاء می گویند. در سوره مبارکه بقره آیه 155 می فرماید: « وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرينَ» هر آینه شما را به چیزهایی آزمایش خواهیم کرد. آن چیزها ترسان زندگی کردن و با امکانات کم زندگی کردن و گرسنگی و فقر و بیماری و کمبود است. ما با شما این امتحان ها را می کنیم و به اهل صبر بشارت می دهیم. آشفتگی که در نظام اجتماعی ما وجود دارد ربطی به خدا ندارد. نود و نه و نیم درصد از ناکامی های ما به خدا ربطی ندارد. در جهان غرب چیزی به عنوان اخلاق وجود ندارد قانون است و کسی نمی تواند از قانون تعدی کند. ما عادت داریم قانون را دور بزنیم. از موارد این مورد امتحان هایی است که خداوند برای ما می آورد. به پیامبر صلی الله علیه و آله گفتند همان طور که پیامبران گذشته صبر کردند تو هم صبر کن. صبر پیغمبر صلی الله علیه و آله به این است که اگر این امت سنگت زدند تو نفرینشان نکن. آنچه در زندگی انبیاء علیهم السلام آمده است گرفتاری پشت گرفتاری است. صبر در سختی ها: سوره ص آیه 44 می فرماید: «إِنَّا وَجَدْنَاهُ صَابِرًا» درباره ایوب علیه السلام است که ثروتی داشت که از حیث کشاورزی و دامپروری چشم عالمیان به آن دوخته شده است. خدا همه نعمت ها را در مدت کمی از او گرفت. خود خدا درباره او می فرماید اهل صبر بود و خوب بنده ای بود. همه چیز را خدا از او گرفت و فقط یک زن خوب و بیماری شدید به او داد. اما این آدم را در سختی ها صابر یافتم. کسی که صبر کند همنشین حضرت ایوب علیه السلام می شود. صبر در خوشی ها: مثل جناب سلیمان علیه السلام. خدا به او حکومتی داده است که نمونه ای از حکومت الهی را به مردم نشان دهد. سلیمان که همه مملکت برای او بود و از زنبیل بافی زندگی می کرد. خیلی صبر در خوشی ها سخت است. اصحاب خدمت پیغمبر صلی الله علیه و آله رفتند و گفتند دنیا به ما لبخند زده است. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: این امتحان شما است. یاد خدا یعنی از گناه دور بودن. صبر در ناکامی ها: جناب لقمان حکیم که آنقدر شخصیت برجسته ای است که خداوند توصیه های او را در قرآن می آورد. زاویه و جهت دید باید عوض شود. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «السقم یمحو الذنوب»⁶ بیماری گناهان را از بین می برد. رسول خدا صلی الله علیه و آله همچنین فرمود: «ساعاتُ الهُمُومِ ساعاتُ الکَفّاراتِ»⁷ زمان اندوه و گرفتاری زمان جبران گناهان است.

چگونه در زمره صابران قرار بگیریم؟

«الصبر حسن الیقین بالله»⁸ ریشه صبر، یقین خوب به خدا داشتن است. ما باید با دو یقین زندگی کنیم. یکی آنچه خدا مقدر کرده است اتفاق می افتد و دو آنچه که خدا مقدر کرده است بهترین است. چون از ناحیه موجودی کریم، قادر، حکیم و عادل است. اگر این را بفهمیم در وادی صابران قرار می گیریم. بنابراین صبر کردن سخت است اما با یقین حاصل می شود.

/1102101304

پی نوشت:

1.      مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، موسسه الوفاء، ج67، ص 211.

2.      سوره الانعام آیه 160

3.      آیه 33 سوره محمد

4.      سوره هود آیه 112

5.      سوره بینه آیه 5

6.      بحار، ج67، ص 244

7.      بحار الانوار، محمدتقی مجلسى، بیروت، مؤسسه وفاء، چ 2، 1403، ج64، ص 244

8.      غرر الحکم،حدیث ۲۱۳.

تمام حقوق مادی و معنوی این خبر متعلق به سایت وارث می باشد و هرگونه کپی برداری بدون ذکر منبع شرعاً اشکال دارد.