حجت الاسلام علوی تهرانی: چگونه رفتار قرآنی کسب کنیم؟

وارث: جلسه تفسیر قرآن با سخنرانی حجت الاسلام علوی تهرانی در مسجد امیر علیه السلام برگزار شد.

در ادامه خبر متن سخنرانی حجت الاسلام علوی تهرانی را می خوانید:

قرآن کتاب بشارت و انذار است

قرآن کتاب بشارت و انذار است. بشارت یعنی بشارت دهنده، مژده دهنده، و انذار یعنی هشدار. لازمه ی این هشدار ترساندن است. فطرتا ساختار انسان به گونه ای است که به یک سری امور تمایل دارد و از یک اموری بیزار است. اما این طور نیست که همیشه به هرچیزی تمایل داشتیم ضامن سعادت ما باشد و برعکس. تمایل انسان به دنیا زیاد است، ولی آنچه در تعالیم بویژه سخنان امام علی علیه السلام وجود دارد، تکذیب میکنند. برای اینکه این تعالیم در ما نهادینه شود، در آن به ما بشارت میدهند. بعضی دشمنها هستند که قیمت دارند، اما نفس تنها دشمنی است که قیمت ندارد، به هیج وجه تطمیع و راضی نمی شود. پیغمبر اکرم صلوات الله علیه فرمود: «اعدی عدوک نفسک التی بین جنبیک¹» نفس تو دشمن ترین دشمنان توست.

برای اینکه بتوان به مرزهای انسانیت نفوذ کرد، باید با نفس مبارزه نمود. انذار نسبت به عقاب، کیفر و... برای دفع است. بشارت برای طلب سعادت و برای طلب آنچه که ضامن سعادت است.

گام اول برای انس گرفتن با قرآن، قرائت آن است. تعالیم دین برای همه سنین است. نباید دین را طوری تغییر داد که مخصوص جوانها شود. چون رسالت و هدف دین این است که انسانها را تغییر دهد، نه اینکه خودش تغییر کند. قرآن به پیامبر صلوات الله علیها گفته دین را به مردم ابلاغ کن. میخواهند بپذیرند یا نپذیرند. وظیفه تو ابلاغ دین است. شیطان ذائقه انسان را شناخته بود. شیطان به آدم گفت اگر از این میوه بخوری، عمر جاودان خواهی داشت و میتوانی تا همیشه خدا را عبادت کنی.

چرا باید قرآن را عربی بخوانیم

تَنْزيلٌ مِنَ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ 2 کِتابٌ فُصِّلَتْ آياتُهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ3 ²این سوره و این کتاب فرو فرستاده ای است از جانب خداوند صاحب رحمت عامه (بر همه مکلّفان ) و رحمت خاصه ( بر همه گروندگان) کتابی است که آیاتش تفصیل داده شده ( الفاظش به سوره ها و آیه ها تقسیم شده ، محتوایش به احکام دینی و معارف اخروی و علوم دنیوی تبیین شده ) در حالی که قرآنی است به زبان عربی برای گروهی که اهل دانشند.

لزوم قرائت قرآن

بعضی تصور میکنند اگر یک زبان را بدانند، لزوما جملات آن زبان را می فهمند اما لزوما این دانستن زبان و فهم ان همراه یکدیگر نیستند. چون عربی نمیدانیم، دلیل نمیشود که قرآن نخوانیم، و نخواهیم فهمید. بلکه عمل کردن به قران اهمیت بیشتری دارد و اصلا هدف از نزول قرآن، عمل به آن بوده پس یکی از لوازم این عمل کردن، خواندن قران است. إِنَّما أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هذِهِ الْبَلْدَةِ الَّذي حَرَّمَها وَ لَهُ کُلُّ شَيْ‏ءٍ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَکُونَ مِنَ الْمُسْلِمينَ ³ وَ أَنْ أَتْلُوَا الْقُرْآنَ فَمَنِ اهْتَدي‏ فَإِنَّما يَهْتَدي لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَقُلْ إِنَّما أَنَا مِنَ الْمُنْذِرينَ جز این نیست که به من امر شده که پروردگار این شهر ( مکّه ) را پرستش کنم ، همان خدایی که آن را محترم شمرده و مصونیت داده ، و همه چیز ( از اجزای عالم هستی ) از آن اوست و به من امر شده که از تسلیم شدگان اراده او باشم و اینکه این قرآن را ( برای مردم ) تلاوت کنم ، پس هر که راه یافت جز این نیست که به سود خود راه یافته و هر که گمراه شد بگو: من فقط از انذارکنندگانم ( و هدایت واقعی به دست من نیست)

در این آیه 3 هدف برای رسالت پیامبر صلوات الله علیه ذکر شده است.

1- تلاوت قرآن ماموریت پیامبر است

2-قرآن برای عمل کردن است

3- قرآن پیامبر را اسوه معرفی کرده

پس لازمه اقتدا به پیامبر صلوات الله علیه، تلاوت قرآن است. دین برای عمل کردن همه ی مردم و عموم نازل شده است. اما فهم دین فقط برای متخصیصن دین است. فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنْهُ هرچه برایتان میسر است، قرآن بخوانید.

ثمرات تلاوت قرآن

ثمراتی در تلاوت قرآن، وجود دارد. یکی از این ثمرات زیاد شدن ایمان است. انَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ⁴ مؤمنان همان كسانى‏اند كه چون خدا ياد شود دلهايشان بترسد و چون آيات او بر آنان خوانده شود بر ايمانشان بيفزايد و بر پروردگار خود توكل مى‏كنند.

در حدیث از پیامبر آمده :نَوّرُوا بُیُوتَکُمْ بِتِلَاوَهِ الْقُرْآنِ" پیامبر اعظم فرمودند:خانه های خود را با تلاوت قران نورانی کنید. اگر میخواهید ثابت کنید زنده هستید، قرآن بخوانید. وقتی قرآن میخوانید خانه هایتان نورانی شده. و مثل قبرستان نخواهد بود.

قرآن افضل عبادات

قرآن افضل عبادات است. عبادت یعنی بندگی کردن. عبودیت یعنی ایجاد رابطه جاذبه بین عابد و معبود. بهترین وسیله ایجاد این جاذبه، قرآن است. رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : فرمودند: إذا أحَبَّ أحدُكُم أن يُحَدِّثَ رَبَّهُ فَلْيَقرَأْ القرآنَ . هر گاه فردى از شما دوست داشته كه با پروردگارش سخن بگويد، قرآن بخواند.

الَّذينَ آتَيْناهُمُ الْکِتابَ يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ أُولئِکَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ مَنْ يَکْفُرْ بِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ ⁵کسانی که کتاب آسمانی را به آنها دادیم واز روی دقت تلاوت کرده وحق تلاوتش را ادا کردند به پیامبراسلام صلوات الله علیه ایمان می آورندوآنها که نسبت به آن کافرشدندبه خودشان ظلم کردند،همان زیان کارانند.

حق تلاوت

حق تلاوت یعنی درست تلاوت میکنند. آداب رعایت قرائت قرآن را رعایت می کنند. اولین روبه قبله، طهارت و نظافت داشته باشید. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَفْواهُكُمْ طُرُقٌ مِنْ طُرُقِ رَبِّكُمْ، فَنَظِّفُوها.⁶ رسول خدا فرموند: دهان های شما راههايی از راههای خداست، پس آنها را تميز كنيد. یعنی قبل از قرآن خواندن مسواک بزنید. رعایت این آداب، مولفه هایی است که شما را در قرارگرفتن و استمرار و تحکیم، رابطه تان با معبود کمک خواهد بود.

گام دوم برای اهلیت قرآن تدبر است

قرآن دارای ابعاد و اهدافی است. یکی از ابعاد ناظر به بینش است. یعنی بینش انسان را اصلاح میکند. بعد دیگر گرایشات و تمایلات انسان را اصلاح میکند. بعد دیگر رفتار انسان را اصلاح میکند. فلذا تا بینش و تمایلات انسان، قرآنی نشود، رفتار انسان اصلاح و قرآنی نخواهد شد.

بینش قرآنی

لتُنْذِرَ قَوْماً ما أُنْذِرَ آبائهم فهم غافلون⁷ قرآن را بر تو نازل كرديم تا قومى را انذار كنى كه پدران آنها انذار نشدند و به هميندليل آنها در غفلت فرو رفته‏ اند.

اگر غفلت را کنار بذاریم و به یداری برسیم، بینش قرآنی پیدا خواهیم کرد. اولین گام در سلوک عملی هم بیداری است.

يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءتْكُم مَّوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَشِفَاء لِّمَا فِي الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ⁸ اى مردم به يقين براى شما از جانب پروردگارتان اندرزى و درمانى براى آنچه در سينه ‏هاست و رهنمود و رحمتى براى گروندگان [به خدا] آمده است

باید این موعظه از طرف خدا باشد. قرآن می فرماید برای دست یافتن به هر سه، ازمن بخواهید.

معنای تدبر

تدبر یعنی تامل کردن و اندیشیدن پیرامون یک موضوع، در تمام آیات. مثلا تدبر یعنی اینکه پیرامون موضوع شفاعت، در تمام آیات که مستقیم و غیر مستقیم درباره شفاعت بحث شده، جمع آوری می کنیم و کنار هم قرار می دهیم و به سوالات دیگر جواب میدهیم. افلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب اقفالها

پی نوشت:

1- محجةالبیضاء 6/5

2- سوره فصلت آیه 2 و 3

3- سوره نمل آیه 91

4- سوره انفال آیه 2

5- سوره بقره آیه 121

6- بحارالانوار، ج 73، ص 130.

7- سوره یاسین آیه 5

8- سوره یونس آیه 57