حجت الاسلام صدیقی: خانه دلمان را فقط به صاحب خانه بدهیم و بیگانه را راه ندهیم+ گزارش تصویری

مقام علیت

خدای متعال قرآن را آیینه خودش و حقایق عالم قرار داده است. اگر کسی به قرآن نگاه کند جمال و جلال الهی را در قرآن می تواند ببیند. کسی عاشق پیامبر صلی الله علیه و آله باشد، عاشق امام علی علیه السلام باشد زیبایی ها را می تواند در قرآن ببیند. در ارتباط با کمالات انسانی قرآن کریم امتیازاتی که برای انسان و مراتبی که بوده است آنچه برای انسان کمال نهایی است قرب خداوند متعال است. کسی که بخواهد در مسیر قرب الی الله به مقام قرب نائل شود این قرب مراتب دارد و در حیطه فهم ذهنی ما مقام علیت است که در مورد دو گروه خداوند متعال این مقام علیت را مطرح فرموده است. ما اینجا آمده ایم برای خودمان خانه درست کنیم ولی این هدف نیست.

در بهشت شما هر چه خواستید اراده شما خلق می کند. حالت منتظر بودن ندارید. همه چیز در وجود خودتان است. هر چه اراده کنید می شود. منتها فوق اراده شما هم در بهشت هست. «لَهُم مَّا يَشَاؤُونَ فِيهَا وَلَدَيْنَا مَزِيدٌ»¹ خدای متعال می فرماید: بهشتیان هر چه می خواهند دارند ولی پیش ما چیزهایی بالاتر از چیزهایی است که این ها می خواهند. در مورد شب زنده داران و اهل تهجد خدای متعال فرمود: کسانی که اهل خلوت هستند عاشقان واقعی خدا هستند. احترامات در دنیا حالت تجارتی دارد.

امام صادق علیه السلام بندگی خداوند متعال را به سه گروه تقسیم کرده است. گروهی خدا را بنده هستند به خاطر اینکه چیزی نصیبشان شود. گروهی خدا را بنده هستند چون از او می ترسند ولی گروهی خدا را بنده هستند و دوست دارند به خاطر اهلیت خدا. حرکتشان حرکت حبی است. این عبادت احرار است.

غلام همت آنم که زیر چرخ کبود

از آنچه رنگ تعلق پذیرد آزاد است

مرحله انسان کامل مقام علیت او است. انسان می تواند آینه شود و هزار و یک اسمی که خدای متعال به وسیله حضرات معصومین علیهم السلام در دعای جوشن کبیر آورده است در دعای مشلول و یستشیر و دعای جوشن صغیر مراتب دیدار یار است. اهلش باید بفهمد.

ما باید این غیرت را داشته باشیم که خانه دلمان را فقط به صاحب خانه بدهیم و بیگانه را راه ندهیم خدا غیرت را دوست دارد چون خودش غیرت دارد. اگر پای یک بیگانه را راه دادی خدا بیرون می آید. برای آن هایی که دل را به خدای خودشان اختصاص دادند و در دلشان جز خدا را راه ندادند و دل را به روی غیر دوست بستند دلشان مرکز فرماندهی عالم می شود. در عالم می تواند تصرف کند و ولایت تکوینی که ائمه اطهار علیهم السلام داشتند برای این بود که مرکز فرماندهی دلشان در اختیار خدا بود. فرمانده خدا بود.

از جمله چیزهایی که در مقام علیت نصیب مقربین می شود صفات مظهریت است. اینکه می فرماید: «لا تَحسَبَنَّ الَّذينَ قُتِلوا في سَبيلِ اللَّهِ أَمواتًا ۚ بَل أَحياءٌ عِندَ رَبِّهِم يُرزَقونَ»² که مقام علیت برای شهید و فی سبیل الله است. او چه رزقی پیش خدا می برد؟ چیزی بالاتر از صفات خدا هست؟ مظهریت برای تمام صفات است. شهید در تدبیر عالم مجرای خدا است. اگر شهدا نبودند ما نبودیم. فیض خدا از مجرای شهدا به ما می رسد. اگر این سفره پهن نبود ما هم رزقی نداشتیم.

یک گروه دومی هم در پیشگاه خدا مقام علیت دارند که در مورد متقین خدای متعال فرمود: «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِيكٍ مُّقْتَدِرٍ»³. از جمله صفاتی که خداوند متعال دارد خداوند اول و آخر و ظاهر و بر همه چیز دانا است. این احاطه حضرت حق تعالی است که در قید زمان و مکان انسان ها محدود هستند. ولی خداوند "و هو علی کل شیئ علیم" است. اگر کسی به مقام علیت برسد این مقام علیم بودن را در وجود او هم قرار می دهند. مرآت علم حق تعالی می شود. ائمه معصومین علیهم السلام رنگ خدا داشتند. این نوع علم را شهود هم می گویند.

«هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى يُسَبِّحُ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ»⁴ خدای متعال خودش را شاهد معرفی می کند. خودش را مومن معرفی می کند. شاهد وجود محض خودش خود خدا است. وجود حق تعالی علم محض است. در اعماق وجود ما خدا است. در اعماق دریاها خدا است. در اوج آسمان ها خدا است. این پروردگار متعال مومن به خودش هم هست.

خدای متعال در مورد علما هم می فرماید. ما دو نوع علما داریم: علومی که از طریق چشم و گوش پیدا می کند هیچ اعتباری بر آن نیست. این علوم ابتهال است. همان طور که مال را به گور می برد این علوم را هم به گور می برد. علمی که باقی می ماند علمی است که خداوند متعال داده است. چیزی که به خدا می رسد تقوای شما است.

در مورد تعظیم شعائر الهی در اربعین یا برای این عالم که با دلتان آمدید روز قیامت به دردتان می خورد. خدای متعال می فرماید حضور شما تجلی قلب شما است و حضور فیزیکی نیست.

سوال این است که چرا خداوند منان به مردم عادی نفرمود: "فَاسْأَلُوا اَهْلَ العلم اِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمونَ". چرا نفرمود: به اهل علم مراجعه کنید و فرمود: «فَاسْأَلُوا اَهْلَ الذِّكْر اِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمونَ»⁵ به اهل ذکر مراجعه کنید؟ خدا فرموده است کسانی که نمی دانند به اهل ذکر مراجعه کنند؟

اهل ذکری که خدای متعال فرموده است همان اهل علم است منتها کدام اهل علم؟ استاد مرحوم آیت الله شیخ محمود تحریری که حکیم دوران بود وقتی با ایشان رفت و آمد می کردی احساس می کردی اصلا وجود ندارد. آیت الله بهجت هم همین طور برای اینکه هیچ حسابی برای خودشان باز نکرده بودند.

اهل ذکر کیست؟ اهل ذکر، اهل خشیت هستند. اگر می خواهید ببینید کسی اهل ذکر هست نگاه نکنید که سجده طولانی دارد و تسبیح در دست گرفته است، در وجودش باید ابهت خدا او را گرفته باشد. کسی که اهل خشیت باشد اهل ذکر است. عالمی که دل نداشته باشد «اذا فسد العالم فسد العالم»⁶. ولی عالمی که دلش را به خدا داده باشد صاحب دل است. علامه طباطبایی دلش را به هیچ کسی جز خدا نسپرده بود.

آدم وقتی عالم باشد ولی دلش را به دلبر داده باشد آن دلبری که صاحب این دل است این دل را مرکز عالم می کند. آیت الله تحریری از شاگردان علامه طباطبایی بودند. این ها اهل دل بودند. آن کسی که مرکز نور است دل است. لذا فرمود: «اذا اردت العلم فاطلب اولا فی نفسک حقیقه العبودیه»⁷ اگر به دنبال علم هستی حقیقت عبودیت را در نفس خودت ابراز کن. اگر بی توقع بودی درست است. اگر دلش را به خدا داده بود حقیقت عبودیت را درک می کند.

تبعیت کردن آدم را می رساند. خداوند کنار حضرت موسی علیه السلام یک اهل باطنی را قرار داد. آدمی که نرسیده است دست و پا می زند تا برسد ولی کسی که رسیده است نگران است رعایت ادب نکند و به او بگویند برو بیرون. آدم را از بهشت وصال محروم کنند تلخ ترین مسئله ای است که برای انسان پیش می آید. کسی که خودش را پایین بیاورد خدا او را بالا می آورد. خوش به حال آن هایی که هیچ چیزی ندارند. از اول هیچ چیزی نداشتند و تا آخر هم دارا نشدند. هر کسی اهل تقوا است خدا او را عرش خودش قرار می دهد. به او نور می دهد. نور ماشین ما را نمی برد موتور ماشین ما را می برد. این نوری که خدا می دهد شما را بر مرکبی سوار می کند و می برد این نور جذبه است. اثر این نور، رقت قلب است.

/1102101304

 

بخش اول

بخش دوم

پی نوشت:

1.      سوره : ق آیه : 35

2.      سوره : آل عمران آیه : 169

3.      آیات 54 , 55 سوره قمر

4.      آیات 22 الی 24 سوره حشر

5.      النحل : 43 .

6.      عین این عبارات در مجامع روایی نیست، احادیث موجود این هاست: «زلة العالم تفسد العوالم » غررالحکم . «اذا زل العالم زل بزلته عالم کثیر» بدایه و نهایه، ج 2، ص 91 .

7.      مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج1، ص 224، موسسه الوفا، بیروت، 1404هـ ق،