آیت الله قرهی: نفس انسان، دشمن ترین دشمنان است

اولیاء خدا و عرفای عظیم الشان بیان فرموده اند که همه انسان ها در دنیا بنده هستند منتها گاهی انسان ها بنده نفس و اعداء عدو هستند. دشمن ترین دشمنان است. اولیاء می گویند کسی در دنیا نیست که بگوید من حُر هستم. اصلا حُریت در دنیا وجود ندارد. اگر بنده خدا بود حُر است از نفس دون. از وساوس شیطان حُر است. اینکه بگوید من بنده هیچ کسی نیستم دروغ است. انسان چه بخواهد و چه نخواهد بنده است. اما یا بنده نفس است یا بنده ذوالجلال و الاکرام. عرفای عظیم الشان و علمای عامل همه برای این مطلب آمده اند که ای انسان اگر می خواهی به مقام انسانیت خودت برسی همان مقامی که ذوالجلال و الاکرام بیان فرمود: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ» ای انسان تو مسجود ملائکة الله هستی.

همه فقط یک راه دارند. انسان بنده خدا شود. اما بنده خدا چه کسی می تواند شود؟ فقط آن کسی که در بستر اخلاق رشد کند. کسی که باور کند تزکیه مقدم است بر همه چیز. آن تزکیه ای که وقتی پروردگار عالم از آن سخن به میان می آورد هدف بعثت انبیاء را مقدمتا همین می داند. چهار آیه در قرآن کریم است که پروردگاز عالم تبیین می فرماید. سه تا از آن ها از لسان خود خدا است. یکی از لسان بهترین بندگانش ابراهیم خلیل الله علیه السلام که هدف از بعثت انبیاء تبیین می شود. اما آن سه تا آیه دیگر همه تبیین این موضوع است که تزکیه مقدم است بر علم. «هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الأُمِّيّينَ رَسولًا مِنهُم يَتلو عَلَيهِم آياتِهِ وَ يزَكِّيهِمْ وَ يعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ».

سوره بقره بعضی ها می گویند جواب همان مطلبی است که ابراهیم خلیل علیه السلام بیان کرده است. سوره بقره آیه 151 می فرماید: «کَمَا أَرْسَلْنَا فِیکُمْ رَسُولاً مِنْکُمْ یَتْلُو عَلَیْکُمْ آیَاتِنَا وَیُزَکِّیکُمْ وَیُعَلِّمُکُمْ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَیُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ» خدا آن خدایی است که برای شما رسولانی از وجود خود شما فرستاد تا آیات ما را برای شما بیان کند. شما را تزکیه کنند و علم و حکمت را یاد شما بدهند. که اگر تزکیه شدید متوجه مطالبی می شوید که اصلا نمی دانستید.

سومین آیه را پروردگار عالم در سوره آل عمران بیان می فرمایند. آیه 164 تبیین به این مطلب است که می فرماید: «لَقَد مَنَّ اللَّهُ عَلَى المُؤمِنينَ إِذ بَعَثَ فيهِم رَسولًا مِن أَنفُسِهِم يَتلو عَلَيهِم آياتِهِ وَيُزَكّيهِم وَيُعَلِّمُهُمُ الكِتابَ وَالحِكمَةَ وَإِن كانوا مِن قَبلُ لَفي ضَلالٍ مُبينٍ» پروردگار عالم اینجا نکته ای را بیان می کنند که بعضی از عرفا در تفسیرهای خودشان خیلی زیبا بیان فرموده اند. خداوند بر مؤمنان منت نهاد [نعمت بزرگی بخشید] هنگامی که در میان آنها، پیامبری از خودشان برانگیخت؛ که آیات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد؛ هر چند پیش از آن، در گمراهی آشکاری بودند.

خداوند اتفاقا در باب رزق اصلا منت نمی گذارد. روایت داریم که گاه پروردگار عالم به حُمقا رزق بیشتری می دهد که کسی تصور نکند خودش به دست آورده است. همین پروردگار عالم منت نمی گذارد. در مثل های خودمان هم داریم که هر آن کس که دندان دهد نان دهد. اینجا فرمود: «لَقَد مَنَّ اللَّهُ عَلَى المُؤمِنينَ». چرا نفرمود: "لقد من الله علی الناس"؟ نفرمود: علی المسلمین؟

در سوره بقره 129 ابراهیم خلیل علیه السلام می فرماید: «رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنّا». به قول بعضی از بزرگان اینجا ابراهیم خلیل علیه السلام منت نمی گذارد. بلکه منت خدا را می کشد. بعضی ها یک کاری برای انقلاب کردند و فکر می کنند همیشه باید باشند. منت هم می گذارند. اولیاء خدا و بزرگان و اعاظم روش و منششان این است که نه تنها منت نمی گذارند بر عکس منت می کشند. اگر من نبودم هیئت برگزار نمی شد و .... این همان نفس دون و اعداء عدو است. اولیای خدا می گویند باید منت بکشید نه اینکه منت بگذارید.

بعد می فرمایند ابراهیم خلیل دعا می کند و به اینجا می رسد: «يتْلُوا عَلَيهِمْ آياتِهِ وَ يزَكِّيهِمْ وَ يعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَيُزَكّيهِم» ابراهیم خلیل علیه السلام هم تصور می کند علم و حکمت و بعد تزکیه. یک موقعی انسان فکر می کند دو ترم درس خوانده است فکر می کند کسی شده است. گرفتار می شود. گرفتار سواد می شود. علم به ما هو علم نور است.

اگر اهل علم ایمان بودیم به علم حقیقی می رسیم. پس خود انسان باید تزکیه را جدی بگیرد. امام عظیم الشانمان باور داشت که باید تزکیه را جدی بگیرد.

عنوان ها گرفتنی است. سواد گرفتنی است. اما آنچه گرفتنی نیست بندگی خدا است. خدا حکمت را در قلب آن شخص تثبیت می کند و مملوء از حکمت الهی می شود. تا "بسم الله الرحمن الرحیم" می گوید حکمت می بارد. بزرگان وقتی لب به سخن می گشایند حکمت می بارد. آنقدر بصیر می شود که عیوب دنیا را می شناسد. دوای آنها را هم می دهد. بعضی ها می فهمند درد چیست ولی دوایش را ندارند.

زاهد بشوی سیاس هم می شوی. امام در 80 سالگی حکومت را تشکیل دادند. کدام دانشگاه سیاسی درس خوانده است؟ می خواهی در دنیا زاهد باشی یک راهش این است که خودش را به حصن حصین بسپارد. هر ساعت اقل یک دعای سلامتی برای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بخوانید. در خود دعای سلامتی هم می گوییم "فی هذه الساعة و فی کل الساعة" وقتی از خود خدا می خواهیم که برای ولی ات باش، ما هم یاد اقا باشیم. یاد آقا حصن حصین است. اگر کسی هر ساعت یاد آقا باشد آقا کریم است. مگر می شود کریم یاد ما نباشد؟ سربازان امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف حافظان قرآن هستند. شده روزی یک آیه حفظ کن. نمی توانی بگویی من مشغله ام زیاد است؟ هر شب موقع خواب برق ها که خاموش شد و می خواهی بخوابی دو سه دقیقه با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف حرف بزن.

/1102101304