فاطمه زهرا سلام‌الله علیها سیده زنان، و دریای بی کران دانش، آینه کمال، نمونه عینی خلوص در بندگی جلوه تمام و کمال اسماء‌اللّه و تجلی لطف بی‌‌کران خداوند است. زهرای اطهر(س) دارای مقامی است که برای احدی غیر از حضرات معصومین علیهم‌السلام قابل درک نیست و آن مقام شامخ عصمت و ولایت کلیه است.
در کتاب «فاطمه بهجة قلب المصطفی» آمده است: «عن اللّه تبارک و تعالی: یا أحمد،لَوْلاکَ لَمَا خَلَقْتُ الْأَفْلاکَ، وَ لَوْلا عَلِىٌّ لَما خَلَقْتُکَ، وَ لَوْلا فاطِمَةُ لَما خَلَقْتُکُما؛ ای احمد! اگر تو نبودی، افلاک را خلق نمی‌کردم، و اگر علی نبود، تو را خلق نمی‌کردم و اگر فاطمه نبود، شما را خلق نمی‌کردم».
توجیه این حدیث قدسی (البته این حدیث به این عبارت در کتب معتبر نیامده) این است که فلسفه آفرینش، رسیدن فیض و رحمت کامل به موجودات است و تنها انسان کامل است که شایستگی دریافت کامل‌ترین فیض الهی را دارد. از آن جای که وجود مقدس فاطمه(س) سر چشمه و منشأ وجود یازده امام معصوم است، در این حدیث قدسی محور قرار گرفته است، یعنی اگر فاطمه (س) نبود، هدف از خلقت که وجود انسان کامل و خلیفه و حجت الهی روی زمین تا ابد است حاصل نمی‌شد و این به معنی برتری حضرت زهرا (س) از رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نمی‌باشد، بلکه بدین معنی است که ادامة انوار مقدس معصومین علیهم‌السلام به وسیله دخت گرامی پیامبر اسلام است.
به عبارت دیگر: غایت خلقت، انوار پاک چهارده معصوم علیهم‌السلام است و همه این بزرگواران نَفْس و نور واحد هستند، چنان که در آیه مباهله، خدا از علی علیه‌السلام به عنوان نَفْس نبی اکرم(ص) یاد کرده است. رسول خدا(ص) در این باره می‌فرماید: خدا من، علی، فاطمه، حسن و حسین را از یک نور آفرید. لیکن چون فاطمه واسطه فیض یازده اختر آسمان ولایت و امامت است.
خداوند متعال خطاب به حضرت محمد(ص) فرموده است: «اگر فاطمه نبود، شما را خلق نمی‌کردم» زیرا آن جریان نور مقدس پیامبر از طریق فاطمه ادامه یافته و تا قیام قیامت بر قرار و ثابت است و فاطمه (س) وحدت بخش انوار پاک و مرکز دایره وجود است.
و از آنجا که هدف رسالت، هدایت بشر و به کمال رساندن انسان‌ها است و تلاش پیامبر(ص) و رسالت ایشان جز با استمرار امامت ممکن نبود و حلقه اتصال میان نبوت و امامت، فاطمه زهرا (س) بود، اینها هدف نهایی خلقت هستند و وجود آنان به خلقت معنا می‌دهد.
براساس روایات، چهارده معصوم علیهم‌السلام همه «یک نور» هستند. یعنی، آنها در مقام وحدت نوری، کثرت ندارند تا یکی اول و دیگری دوم باشد. اینکه در زیارت جامعه میخوانیم: «وَ أَنَّ أَرْوَاحَکُمْ وَ نُورَکُمْ وَ طِینَتَکُمْ وَاحِدَةٌ»؛ اشاره به همین حقیقت دارد که چهارده معصوم «یک نور» بوده و در این جهت با هم اتحاد دارند.
از این رو اینکه در بعضی از روایات، اولین مخلوق نور حضرت محمد(ص) و در پارهای روایات نور رسول خدا(ص) و ائمه اطهار(ع) مطرح شده است نباید پنداشت که این روایات بر کثرت و غیریت این انوار، دلالت دارد. امام باقر(ع) در این خصوص می‌فرماید:
«یا جَابِرُ إِنَّ اللَّهَ أَوَّلَ مَا خَلَقَ خَلَقَ مُحَمَّداً وَ عِتْرَتَهُ الْهُدَاةَ الْمُهْتَدِینَ فَکانُوا أَشْبَاحَ نُورٍ بَینَ یدَی اللَّهِ قُلْتُ وَ مَا الْأَشْبَاحُ قَالَ ظِلُّ النُّورِ أَبْدَانٌ نُورَانِیةٌ بِلَا أَرْوَاحٍ وَ کانَ مُؤَیداً بِرُوحٍ وَاحِدٍ وَ هِی رُوحُ الْقُدس»؛
ای جابر! اول مخلوقی که خداوند خلق فرمود، محمد و عترت هدایت شده آن حضرت بودند. پس آنان اشباح نور در برابر خداوند بودند. جابر میگوید: به حضرت عرض کردم، اشباح چیست؟ فرمود: سایه نور، بدنهای نوری بدون روح که مؤید به یک روح یگانه و واحد بودند و آن روح القدس بود... .
این روایت، به روشنی حکایتگر این حقیقت است که روح آنها در عین این که یک حقیقت و موجود واحد است، حقیقت همه چهارده معصوم است؛ یعنی، هم حقیقت رسول الله(ص) است و هم حقیقت تک تک اهل بیت آن حضرت و در عینِ یکی بودن، متعدد هم هستند و همه، ظهورات روح واحد و حقیقت واحد است. این روایت، با صراحت کامل می‌فرماید: آنان ابدان نوری بودند که ارواح متعدد نداشتند؛ بلکه مؤید به یک روح بودند و آن عبارت است از «روح القدس» و به روشنی به این نکته اشاره دارد که حقیقت روح و جان همه، یکی بود و ظهورات (که ابدان نوری و یا اشباح نوریاند) متعدد بود.
بر این اساس، روایتی که مطرح فرمودید، دلالت ندارد بر این که عدم خلق جهان، به صورت انحصاری، متوقف بر حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه (س) باشد؛ بلکه از آن جا که همه چهارده معصوم، «نور واحد»اند، این روایت اشاره به همان حقیقت نوری دارد که آنان در آن وحدت دارند.
به عبارت دیگر، هر چند در این حدیث، به ظاهر به نور (روحی و بدنی) حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه (س) اشاره شده است؛ ولی به دلیل وحدت نوری چهارده معصوم، گویا این حدیث میخواهد بگوید: اگر شما چهارده معصوم نبودید، جهان را خلق نمیکردیم. به بیان سوم، ظاهر این روایت خطاب به آن دو عزیز است؛ ولی به دلیل وحدت آن دو با دوازده معصوم دیگر، مقصود حقیقتی است که همه آنان در آن اتحاد داشته و هیچ گونه تعداد کثرتی ندارند تا بحث رتبه و تقدم و تأخر پیش آید.
/1102001307
Links:
[1] http://vareth.ir
[2] https://vareth.ir/tag/keyword/11148/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B3
[3] https://vareth.ir/tag/keyword/11611/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1-%D8%B5
[4] https://vareth.ir/tag/keyword/7059/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%B4