وجوه مشترک منجی و موعودآخرالزمان در آیات و روایات با ادیان دیگر

وجوه مشترک منجی و موعودآخرالزمان در آیات و روایات با ادیان و مذاهب دیگر

فتوریسم یا عقیده به ظهور یک نجات دهنده بزرگ آسمانی و امید به یک آینده روشن که در آن، نگرانیها و هراسها مرتفع گردد، به برکت ظهور یک شخصیّت ممتاز الهی همه تاریکیها از پهنه گیتی برچیده شود و ریشه ظلم و جهل و تباهی از روی کره زمین برکنده شود، یک اعتقاد عمومی ثابت است که همواره در همه وقت، در همه جا، و در همه زمانها بین تمام ملّتها شایع و رایج بوده است.

آنچه از تاریخ اُمّتها استفاده می شود این است که: مسأله عقیده به ظهور یک رهبر مقتدر الهی و آمدن مصلحی در آخر الزمان به نام مُنجی موعود جهانی به قدری اصیل و ریشه دار است که در اعماق دل ملّتها و پیروان همه ادیان الهی، و تمام اقوام و ملل جهان جا گرفته است تا جایی که در طول تاریخ بشریّت، انسانها در فراز و نشیب های زندگی، با یادآوری ظهور چنین رهبر مقتدری، پیوسته خود را از یأس و نا امیدی نجات داده، و در انتظار ظهور مصلح موعود جهانی در پایان جهان، لحظه شماری می کنند. (۱)

همۀ اديان معتقدند كه در پايان هر دوره‌اى از تاريخ، بشر از لحاظ معنوى و اخلاقى رو به انحطاط مى‌رود، و چون طبعا و فطرة، در حال هبوط و دورى از مبدأ است، و مانند احجار به سوى پايين حركت مى‌كند، نمى‌تواند به خودى خود به اين سير نزولى و انحطاط معنوى و اخلاقى خاتمه دهد. پس ناچار روزى يك شخصيت معنوى بلند پايه، كه از مبدأ وحى و الهام سرچشمه مى‌گيرد، ظهور خواهد كرد، و جهان را از تاريكى جهل و غفلت و ظلم و ستم نجات خواهد داد. در اين مورد، در تعاليم هر دينى، به صورت رمز، به حقايقى اشاره شده است، كه با معتقدات آيينهاى ديگر توافق و هماهنگى كامل دارد.

در اين بشارتها و اشارتها و انتظارها و موعودها، تعبيرها متناسب با فرهنگ خود آن اديان و اقوام است. (۲)

در کتاب های مربوط به مذاهب به نام ها و القاب مختلفی بر می خوریم؛ برای نمونه: در مذهب یهود: سرور میکائیلی، عزیر، منحاس، ماشیح؛ در مذهب مسیحیت: مهمید آخر، مسیح، پسر انسان؛ در مکتب زرتشت: سوشیانس؛

در مکتب هندوها: ویشنو، منصور، فرخنده؛ در مکتب بودا: مایتریا، بودای پنجم؛ (۳)

در صحف ابراهیم‌علیه السلام:صاحب، در زبور سیزدهم:  قائم، در هزار نامه هندیان: لندبطاوا، در کتاب دید براهمه: منصور و...(۴)

ویژگی هایی که در این کتابها برای منجی موعود ذکر شده، مشابه وجوهی است که در آیات و روایات شیعه برای امام مهدی (عج)، ظهور و حکومت آن حضرت(عج) بیان شده است که به برخی موارد اشاره می شود:

قرآن كريم مى‌فرمايد:

«وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصّالِحُونَ(۵)

در زبور بعد از ذكر [تورات] نوشتيم:بندگان شايسته‌ام وارث [حكومت] زمين خواهند شد.»

طبق روايت‌هاى متواتر اسلامى-از طريق شيعه و سنّى-اين آيۀ شريفه مربوط به ظهور حضرت امام مهدى عجل اللّه تعالى فرجه مى‌باشد و قرآن كريم نيز با نقل اين عبارت بر آن تأكيد مى‌كند.

در زبور داوود(ع) كه با عنوان «مزامير» در لابه‌لاى «عهد عتيق» آمده، دربارۀ

ظهور منجی نويدهايى داده شده و مى‌توان گفت:در هر قسمت زبور به ظهور منجی و نويد پيروزى صالحان بر شريران و تشكيل حكومت واحد جهانى و تبديل اديان و مذاهب مختلف به يك دين محكم و آيين مستقيم، اشاره شده:

«...شريران از بين خواهند رفت، اما توكل‌كنندگان به خداوند، وارث زمين خواهند شد. هان! بعد از اندك زمانى، شريرى نخواهد بود؛ هر اندازه او را بجويى، ناپيدا خواهد بود. و اما صابران، وارث زمين خواهند شد...زيرا بازوان [افراد] شرير شكسته خواهد شد. و اما خداوند صالحان را تأييد مى‌كند. خداوند روزهاى كاملان را مى‌داند و براى هميشه ميراث آنها خواهد بود.»(۶)

 انجیل متی: «كمرهاى خود را بسته، چراغهاى خود را افروخته بداريد. و شما مانند كسانى باشيد كه انتظار آقاى خود را مى‌كشند، كه چه وقت از عروسى مراجعت كند، تا هروقت آيد و در را بكوبد بى‌درنگ براى او باز كنند. خوشا به حال آن غلامان كه آقاى ايشان چون آيد ايشان را بيدار يابد...پس شما نيز مستعد باشيد، زيرا در ساعتى كه گمان نمى‌بريد پسر انسان مى‌آيد.»(۷)  

امام زمان عليه السّلام در توقيعى كه به شيخ مفيد رحمه اللّه فرستاد فرمود: «

سعی کنید اعمال شما طوری باشد که شما را به ما نزدیک سازد و از گناهانی که موجب نارضایتی ما را فراهم نماید بترسید و دوری کنید . امر قیام ما با اجازه خداوند به طور ناگهانى است.»(۸)

جاماسب در تعاليم خود مى‌گويد:

«از عدل او گرگ با ميش آب مى‌خورد و همه‌ى جهان به آئين «مهرآزماى» خواهند گرويد.»(۹)

در كتاب: «اشعياء نبى» مى‌خوانيم:

... «گرگ با بره سكونت خواهد كرد، و پلنگ با بزغاله خواهد خوابيد و گوساله و شير و پروارى باهم، و طفل كوچك آنها را خواهد راند...و در تمامى كوه مقدّس من، ضرر و فسادى نخواهند كرد، زيرا كه جهان از معرفت خداوند پرخواهد شد.»(۱۰)

حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام می‌فرمایند: «در حکومت حضرت مهدی علیه السلام، درندگان با یکدیگر در صلح و آرامش خواهند بود.»(۱۱)

معراجیه : «و دینم را به وسیله او اجرا و بر همه برنامه ها چیره خواهم کرد.»(۱۲) روایت

و نیز در تفسیر آیه «لَیُظهِرَهُ عَلَی الدّینِ کُلِّهِ» ( ۱۳ )؛ تا او را بر همه [مجموعه های] دین پیروز گرداند، آمده است با ظهور حضرت قائم علیه السلام این کار انجام خواهد شد. (۱۴)

زرتشت چنین گفته: «سوشيانس(نجات‌دهندۀ بزرگ جهان) دين را به جهان رواج دهد، فقر و تنگ‌دستى ريشه‌كن سازد... د.»(۱۵)

امام صادق علیه السلام: «حتماً زمانی بر شما فرا می‌رسد که احدی از شما جایی برای مصرف دینار و درهم خود نداشته باشد، یعنی در زمان ظهور حضرت قائم علیه السلام جایی نمی‌یابد که پول خود را در آن مورد خرج کند، زیرا به فضل خداوند و ولیّ او تمامی مردم بی‌نیاز خواهند بود.»(۱۶)

در زند-از كتاب‌هاى مقدس زرتشتيان و ترجمه و تفسير اوستاى كنونى- دربارۀ انقراض اشرار و جانشينى «صلحا» پس از درهم شكستن شوكت جبّاران و بيدادگران كه زمام امور جامعه بشرى را به دست خواهند گرفت، چنين مى‌گويد:

«آن‌گاه كه از طرف اهورامزدا به ايزدان يارى مى‌رسد، پيروزى بزرگ از آن ايزدان

مى‌شود و اهريمنان راه منقرض مى‌سازند...بعد از پيروزى ايزدان و برانداختن تبار اهريمنان، عالم كيهان به سعادت اصلى خود رسيده، بنى آدم بر تخت نيك‌بختى خواهند نشست... ت.»(۱۷)

ابو دلف از امام هادى(ع) روايت مى‌كند كه فرمود:

«امام بعد از من فرزندم حسن است و بعد از او فرزندش، قائم است كه زمين را از عدل و داد پر مى‌كند، پس از آن‌كه از جور و ظلم پر شده باشد.»(۱۸)

در حيقوق نبى مى‌خوانيم:

«اگرچه تأخير نمايد، برايش منتظر باش، زيرا حتما خواهد آمد و درنگ نخواهد كرد.»(۱۹)

امیرالمؤمنین علیه السلام: «از براى قائم ما غيبتى است كه مدّتش طولانى خواهد بود، گويى شيعيان را مى‌بينم كه مانند چهارپايان دنبال چراگاه مى‌گردند و آن را نمى‌يابند. آگاه باشيد! كه هركس از آن‌ها بر دين خود ثابت بماند و قلبش به خاطر طول كشيدن غيبت امامش قساوت نگيرد، چنين كسى در درجه‌ام همراه من خواهد بود.»(۲۰)

در كتاب «ديد» از كتب مقدّسه‌ هنديان چنين آمده:

«پس از خرابى دنيا، پادشاهى در آخر الزّمان پيدا شود كه پيشواى خلايق باشد و نام او «منصور» باشد. تمام عالم را بگيرد، و به دين خود درآورد و همه‌كس را از مؤمن و كافر بشناسد و هرچه از خدا بخواهد بياورد.» (۲۱)

خداوند، در سه جای قرآن (توبه: ۳۳؛ فتح: ۲۸؛ صف: ۸) تصریح می کند، دین اسلام بر همه ادیان غلبه خواهد کرد؛ هر چند کافران و مشرکان نخواهند و خود را شاهد بر چنین رویدادی معرفی می کند.

در تفسير آيۀ شريفۀ 

«وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً، فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ إِنَّهُ كانَ مَنْصُوراً» (۲۲)

 امام باقر عليه السّلام فرمود: «خداوند مهدى را منصور ناميده است، چنان‌چه ناميده شده است احمد، به محمد و محمود و ناميده شده است عيسى، به مسيح.»(۲۳)

محمد بن مسلم مى‌گويد:شنيدم ابا جعفر فرمود: «قائم ما منصور به رعب و مويّد به نصر است.»(۲۴)

در «دانيال نبى» بشارت منجى، چنين آمده است:

«امير بزرگى كه براى پسران قوم تو ايستاده است، برخواهد خواست و زمان، چنان تنگ خواهد شد كه تا امروز نبوده...و بسيارى از آنان كه در خاك خوابيده‌اند، بيدار خواهند شد...اما تو اى دانيال! كلام را پنهان دار و كتاب را تا زمان آخر مهر كن...خوشا به حال آنان كه انتظار كشند.»(۲۵)

ازحضرت رسول(ص) روایت است: «در آخرالزمان به امّت من از سوی سلاطین آن‌ها گرفتاری شدیدی می‌رسد که کسی سخت‌تر از آن را نشنیده است، به طوری که انسان پناهگاه و راه فرار از آن را نمی‌یابد. پس خداوند مردی از عترت و اهل بیت من را به سوی آنان می‌فرستد که زمین را پر از قسط و عدالت می‌نماید همان گونه که از ظلم و جور پر شده باشد.»(۲۶)

امام صادق(ع) فرمود: «روزى كه «قائم ما عليه السّلام» قيام كند خداوند ارواح مؤمنین را برمى‌انگيزاند، پس با آن حضرت همراه مى‌شوند و دسته دسته او را لبيك گويند.»(۲۷)

جاماسب در كتاب معروف خود «جاماسب‌نامه» از «زرتشت» نقل مى‌كند كه:

«از فرزندان دختر پيغمبر كه «خورشيد جهان» و شاه زمان نام دارد، كسى پادشاه شود در دنيا به حكم يزدان كه جانشين آخر آن پيغمبر باشد.»(۲۸)

 امام باقر از پدران بزرگوارشان از رسول خدا(ص) روایت کند که فرمود: «مهدیّ از فرزندان من است برای او غیبت و حیرتی خواهد بود که مردم در آن گمراه شوند. او ذخیره پیامبران علیهم السّلام را خواهد آورد و زمین را پر از عدل و داد کند همان گونه که پر از ظلم و جور شده باشد.»(۲۹)

در كتاب «دادتك» از كتب مقدّسه‌ى برهمائيان هند چنين آمده است:

«بعد از آن‌كه مسلمانى بهم رسد، در آخر الزّمان، و اسلام در ميان مسلمانان از ظلم ظالمان و فسق عالمان و تعدّى حاكمان و رياى زاهدان و بى‌ديانتى امينان و حسد حاسدان برطرف شود و به جز نام از آن چيزى نماند...دست حق برآيد و جانشين آخر «ممتاطا» (۳۰) ظهور كند و مشرق و مغرب عالم را بگيرد و بگردد همه‌جا...و خلايق را

هدايت كند.»(۳۱)

در کتاب کمال الدین از پیغمبر اکرم(ص) روایت شده است که فرمود : «امامان بعد از من دوازده نفرند، اولشان تو هستی یا علی و آخرینشان قائم است که خداوند عزّ و جل به دست او شرق و غرب زمین را فتح می کند.»(۳۲)

در بحار از حضرت ابوجعفر باقر(ع) است که درباره آیه «تَرْهَقُهُمْ ذِلَّهٌ ذلِکَ الْیَومُ الَّذی کانُوا یُوعَدُونَ» ( ۳۳ )؛ ذلت آنان را فراگیرد؛ این همان روزی است که [رسولان حق] به آنان وعده می دادند. فرمود : یعنی روز خروج قائم(ع). (۳۴)

با توجه به موارد فوق، «در خلقت بشر و تاریخ طولانی بشریت حقیقتی وجود دارد و آن حقیقت این است که این ستیزه‌ی میان حق و باطل، یک روز به سود حق و به زیان باطل پایان خواهد گرفت و از آن روز به بعد دنیای حقیقی بشر، زندگی مطلوب انسان، آغاز خواهد شد که در آنجا ستیزه‌گری مفهوم مبارزه نیست، مبارزه برای تسابقِ در خیرات است. این یک حقیقتی است که بین همه‌ی ادیان مشترک است.

خصوصیت اعتقاد ما شیعیان این است که این حقیقت را در مذهب تشیع از شکل یک آرزو، از شکل یک امر ذهنی محض، به صورت یک واقعیت موجود تبدیل کرده است. حقیقت این است که شیعیان وقتی منتظر مهدی موعودند، منتظر آن دست نجات‌بخش هستند و در عالم ذهنیات غوطه نمی خورند؛ یک واقعیتی را جستجو می کنند که این واقعیت وجود دارد. حجت خدا در بین مردم زنده است؛ موجود است؛ با مردم زندگی می کند؛ مردم را می بیند؛ با آنهاست؛ دردهای آنها، آلام آنها را حس می کند. انسانها هم، آنهائی که سعادتمند باشند، ظرفیت داشته باشند، در مواقعی به طور ناشناس او را زیارت می کنند. او وجود دارد؛ یک انسان واقعی، مشخص، با نام معین، با پدر و مادر مشخص و در میان مردم است و با آنها زندگی می کند.»(۳۵)

.......................................

منابع:

۱-ظهور حضرت مهدی علیه‌السلام از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان، اسدالله هاشمی‌شهیدی، ص ۲۹

۲-خورشیدمغرب، محمدرضاحکیمی ص ۵۰

۳-پرسش ها و پاسخ های مهدوی ص ۶

۴-ظهور حضرت مهدی علیه‌السلام از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان، اسدالله هاشمی‌شهیدی، ص ۳۶

۵- سوره انبیا/۱۰۵

۶-كتاب مزامير، مزمور ٣٧، بندهاى ٩-١٢، ١٧ و ١٨

۷-انجيل، متى، فصل ٢۴، بندهاى ٢٧، ٣٠، ٣۵، ٣٧ و ۴۵

۸-احتجاج، ج ٢، ص ٣٢۴

۹-او خواهدآمد، علی اکبرمهدی پورص ۱۳۲

۱۰-كتاب اشعياء نبى:فصل ١١ بندهاى ١-١٠

۱۱-بحار الانوار ج۵۲ ص۲۸۰

۱۲-مکیال المکارم، ج ۱ ص ۹۱

۱۳-سوره فتح/۳۸

۱۴-کافی ج ۱ ص ۴۳۲

۱۵-گفتمان مهدویت ص ۲۹۴ به نقل از جاماسب نامه صص ۱۲۲-۱۲۱ 

۱۶-غیبت نعمانی ص ۱۵۰ 

۱۷-محمد صادقى، بشارات عهدين، ص ٢٣٧

۱۸- کمال الدین، ترجمه پهلوان، ج ۲، ص ۸۰

۱۹-كتاب حیقوق نبى، فصل ۲ بندهاى ۳-۵

۲۰-مکیال المکارم، ج ۱ ص ۱۶۴

۲۱-او خواهدآمد، علی اکبرمهدی پورص ۱۲۷

۲۲- سوره اسرا/۳۳

۲۳-موعودنامه ص ۷۰۳ به نقل از بحار، ج ۵۱، ص ۲۸

۲۴- همان، به نقل از بحار، ج ۵۲، ص ۱۹۱

۲۵-گفتمان مهدویت، ص ۲۸۷ به نقل از تورات، دانيال نبى، فصل ۱۲، بندهاى ۱-۱۲

۲۶-احقاق الحق ج۱۳ص۱۵۲

۲۷-الارشاد:ص ۳۴۲؛ بحار الأنوار:۹۰/۵۳ ب ۲۹ ح ۹۴ و ۲۹۱/۵۲ ب ۲۶ ح ۳۵

۲۸-او خواهدآمد، علی اکبرمهدی پور، ص ۱۳۱

۲۹-کمال الدین ج ۱ ص ۴۳۱

۳۰-محمّد

۳۱-او خواهدآمد، علی اکبرمهدی پور، ص ۱۲۸

۳۲-کمال الدین ج ۱ ص ۲۸۲

۳۳- سوره معارج/۴۴

۳۴-مکیال المکارم، ج ۱، ص ۱۴۳ به نقل از تفسیر قمی، ص ۴۲۴

۳۵- بیانات مقام معظم رهبری ۲۷/۰۵/۱۳۸۷