قوی‌ ترین اهرم‌های بازدارنده در جاده زندگی

1-تفکر و اندیشه سالم و صحیح

یکی از مهمترین و با ارزش‌ترین اهرم‌های باز دارنده در جاده زندگی، استفاده و بهره‌مندی از اندیشه و تفکر است. آموزه‌های اسلامی در رهنمودهای خود تأکید و سفارش فراوانی بر این موضوع داشته و همگان را به بهره‌گیری از آن در زندگی تشویق کرده است. آیات و روایات بیشماری حاکی از اهمیت و ارزش این عنصر کار آمد در زندگی است.

کتاب شریف «کافی» روایت بسیار زیبا و ارزشمندی را در خصوص اهرم تفکر و اندیشه نقل می‌کند: به فرموده امام صادق(ع) در کافی فردی نزد رسول خدا(ص) آمد و عرض کرد: ای رسول خدا! توصیه و سفارشی به من نما، آن حضرت سه بار از آن شخص پرسیدند: اگر سفارشی کنم انجام می‌دهی؟ آن شخص در هر سه بار پاسخ داد: آری ای رسول خدا! پیامبر اکرم(ص) فرمودند: به تو سفارش می‌کنم که هرگاه خواستی کاری انجام دهی بر  سر انجام آن تدبر کن؛ اگر مایه رشد و هدایت بود انجام بده و اگر مایه گمراهی بود از آن بپرهیز.

به راستی اگر هر انسانی پیش از اعمال و رفتارهای معمول و روزمره خود، در عاقبت و سر انجام آن می‌اندیشید، از ارتکاب بسیاری از گناهان خودداری می‌کرد. اگر پیش از ارتکاب گناهان زشت و شوم قبل از چشیدن طعم زود گذر گناه به عذاب سخت و هولناک ابدی می‌اندیشید و آیات قرآن کریم را که در خصوص جهنم نازل شده است را قدری تأمل می‌کرد، هیچ گاه در جاده زندگی گرفتار پرتگاه شقاوت و عصیان نمی‌شود. خدای متعال بارها با بیان آیات عذاب جهنمیان، همگان را به اندیشیدن و تفکر کردن در آن زندگی سخت و شوم تشویق کرده است.

ایستگاه تفکر و اندیشه قرآنی

آیا نباید در آموزه‌های نبوی قدری اندیشه و تأمل کرد؛ چرا که بسیاری از جهنمیان به واسطه بی‌توجهی به رسالت انبیاء در جهنم گرفتار شده‌اند، « وَ سیقَ الَّذینَ کَفَرُوا إِلى‏ جَهَنَّمَ زُمَراً حَتَّى إِذا جاؤُها فُتِحَتْ أَبْوابُها وَ قالَ لَهُمْ خَزَنَتُها أَ لَمْ یَأْتِکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ یَتْلُونَ عَلَیْکُمْ آیاتِ رَبِّکُمْ وَ یُنْذِرُونَکُمْ لِقاءَ یَوْمِکُمْ هذا قالُوا بَلى‏ وَ لکِنْ حَقَّتْ کَلِمَةُ الْعَذابِ عَلَى الْکافِرینَ؛ و کسانى که کافر شدند گروه گروه به سوى جهنّم رانده مى‏ شوند وقتى به دوزخ مى‌رسند، درهاى آن گشوده مى‌‌شود و نگهبانان دوزخ به آنها مى‌گویند: «آیا رسولانى از میان شما به سویتان نیامدند که آیات پروردگارتان را براى شما بخوانند و از ملاقات این روز شما را بر حذر دارند؟!» مى‏‌گویند: «آرى، (پیامبران آمدند و آیات الهى را بر ما خواندند، و ما مخالفت کردیم!) ولى فرمان عذاب الهى بر کافران مسلّم شده است».

2-یاد مرگ و معاد در زندگی

یکی دیگر از اهرم‌های قوی و بازدارنده در مسیر زندگی بهره‌گیری صحیح از یاد مرگ و قیامت است. زندگی پرهیاهوی مادی و دغدغه‌های نه چندان پر اهمیت دنیوی به راستی همگان را از این واقعیت انکارناپذیر غافل ساخته است، به طوری که انسان‌ها برای دستیابی به خواسته و امیال خود به هر حیله و گناهی خود را آلوده می‌سازند، تا آنکه به خواسته بی‌ارزش خود نائل آیند، به راستی اگر ما انسان‌ها فرشته مرگ را در کمین خود مشاهده می‌کردیم، هیچ گاه خود را آلوده رفتار و کردارهای ناشایست نمی‌کردیم.

در کتاب شریف نهج البلاغه امام علی(ع) به خوبی از کسانی که یاد مرگ و معاد را در زندگی خود زنده نگه داشته‌اند تمجید می‌کندد: «طُوبى لِمَنْ ذَکَرَ الْمَعادَ وَ عَمِلَ لِلْحِسابِ وَ قَنِعَ بِالْکِفافِ وَ رَضِىَ عَنِ اللّهِ؛ خوشا به حال کسى که معاد را به یاد آورد، براى روز حساب کار کند و به حدّ کفاف قانع و از خداوند خشنود باشد».

3-نجات از خواب مرگبار

هر چند راننده وسیله نقلیه شخصی حاذق و توانا و با تجربه در کنترل ماشین خود باشد، هر گاه خستگی خواب بر او مستولی شود باید منتظر واقعه هولناک و خطرناک در مسیر رانندگی باشد، در جاده زندگی نیز غفلت و بی‌توجهی عاملی خطرناک به شمار می‌آید که یاد موت و مرگ می‌تواند افراد را از این حالت خارج نماید، در منابع روایی از امام صادق (ع) ذکر و یاد موت عاملی برای نجات از خواب غفلت و بی‌توجهی معرفی شده است، «ذِکـْرُ الْمـَوْتِ یـُمـیـتُ الشَّهـَواتِ فِى النَّفْسِ وَ یَقْلَعُ مَنابِتَ الْغَفْلَةِ وَ یُقَوِّى الْقَلْبَ بِمَواعِدِ اللّهِ وَ یُرِقُّ الطَّبْعَ وَ یَکْسُرُ اَعْلامَ الْهَوى»؛ یـاد مـرگ، شـهـوتـ‌هـا را در نـفـس مـى‌مـیـرانـد، ریـشـه‌هـاى غـفـلت را مـى‌کـَنـد، دل را به وعده‌هاى خداوند تقویت و طبع را رقیق مى‌کند و نشانه‌هاى هواى نفس را مى‌شکند.

4-توجه به حضور خدا در همه حال

بسیاری از ما انسان‌ها حیا می‌کنیم که در حضور کوچکترین شخصی عمل غیر اخلاقی و منافی عفتی را مرتکب شویم؛ چرا که برای خود نزد دیگران شخصیت و جایگاه محترم و با ارزش قائل هستیم و دوست نمی‌داریم که نزد دیگران شخصی بی‌ارزش و بی‌مبالات جلوه کنیم. ولی با این حال در بسیاری از موارد این از این قاعده چشم پوشی می‌کنیم و در برابر خالق هستی مرتکب زشت‌ترین و خطرناک‌ترین گناهان می‌شویم. این در حالی است که خدای متعال بارها خود را شاهد و ناظر بر اعمال بندگان معرفی کرده است. «أَلَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرى»؛ آیا او ندانست که خداوند (همه اعمالش را) مى ‏بیند؟!.

به راستی آیا هیچ راننده ای در برابر پلیس راهنمایی و رانندگی و در منظر دوربین‌های ثبت سرعت مرتکب رفتار منافی قانون می‌شود؟! مگر انسان نمی‌داند که « إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ؛ هر آینه پروردگارت در کمینگاه است».

/1102101305