حجت الاسلام کرمی: شاگردان مکتب امام صادق(ع) مسلح به سلاح استدلال بودند

وارث: مراسم عزاداری ایام شهادت امام صادق (ع) با سخنرانی حجت الاسلام کرمی و مداحی حاج سید محمد جوادی و کربلایی وحید یوسفی در هیئت سپهسالار کربلا برگزار شد.

در ادامه متن سخنان حجت الاسلام کرمی را می خوانید:

عصر امام صادق علیه السلام، عصر ظهور فرقه های مختلف

اقدامات هر امامی با توجه به اقتضائات زمان خودش با یکدیگر تفاوت دارد. مثلا امام حسن علیه السلام با معاویه صلح کرد اما امام حسین علیه السلام این کار را نکرد. گاهی باید جنگ کرد گاهی دفاع و گاهی هم صلح. بعد از پیغمبر صلی الله علیه و آله امیرالمومنین علیه السلام باید به خاطر اسلام سکوت می کرد و در زمان دیگر باید در نقش مشاور ظاهر شوند، در جای دیگر در نقش مصلح باید ظاهر شود و برهه ای از زمان اقتضاء می کند که حضرت بیایند و کار را در دست بگیرند.

در زمینه ی امام سجاد علیه السلام زمینه ی خیزش مردمی و عمومی فراهم نبود لذا اما در قالب دعا به آموزش معارف پرداخت. یک سلسله معارف عمیقی که اگر در قالب دعا بیان نمی شد یک بخش مهمی از باب معرفت شناختی ما زمینه سازی نمی شد. در زمان امام باقر و صادق علیهما السلام شرایط و حاشیه ی امنی ایجاد شده بود چون بنی عباس و امیه در حال درگیری بودند و قدرت در حال انتقال بود و آنها حواسشان به زدوخورد بود و از امام غافل شدند و امام یک زمینه ی مساعد برای نشر معارف پیدا کردند که اگر این نشر در این زمان صورت نمی گرفت، در زمان واردات فلسفه و کلام از یونان و غرب، آثار افلاطون و سقراط را در زمان مامون ترجمه کردند، تمام آثار اسلام از بین می رفت.

امام صادق علیه السلام در حوزه های مختلف به صورت آکادمیک و تخصصی شاگرد تربیت کردند. در عصر ایشان یک معجونی از طرز تفکرهای التقاطی بود که همه ی آنها معتقد بودند نظرشان درست است، امام صادق علیه السلام با آنها از نظر اعتقادی جنگید. یک سری هم مادی گرا و دهری بودند که شبهه ایجاد می کردند و حضرت با آنها می جنگید. توحید مفضل جریانش این است که مفضل وارد مکه شده بود دیده بود کنار بیت ابن ابوالعوجاء و یارانش نشسته اند و به اعتقادات و اصول اسلامی شبهه وارد می کنند به قدری عصبانی شده بود که با آنها به زد و خورد پرداخته بود.

مفضل نزد امام صادق علیه السلام رفته بود و حضرت به او فرموده بود: فردا صبح به نزد من بیا و قلم و كاغذی نیز بیاور تا برای تو از حكمت خداوند متعال در آفرینش جهان سخن بگویم.

امام صادق علیه السلام مفضل را مسلح به اعتقادات کرد و با توحیدی که به او آموخت فرمود: راهش این است که با استدلال سخنان او را باطل کنی.

مناظره امام صادق علیه السلام با ابوحنیفه

ابوحنیفه از شاگردان امام صادق علیه السلام بود خود او گفته: اگر آن دو سال نبود، نعمان هلاك مى ‏شد. امام صادق علیه السلام در مناظره ای بطلان قیاس را برای او ثابت کرد. امام به او فرمود: نماز مهمتر است يا روزه؟
ابوحنيفه پاسخ داد: نماز در ادامه امام فرمود: پس چرا بر زن حائض قضاي روزه واجب است ولي قضاي نماز واجب نيست؟ آيا اين حکم با قياس سازگار است؟ ابوحنيفه گفت: نه.
امام فرمود: شنيده ‏ام که اين آيه را (ثم لتسئلن يومئذ عن النعيم ¹) چنين تفسير مي‏کني که: خداوند مردم را از غذاهاي لذيذ و آبهاي خنک که در فصل تابستان مي‏خورند مؤاخذه و بازخواست مي‏کند.
ابوحنيفه گفت: درست است من اين آيه را اين طور تفسير کرده‏ام.
امام فرمود: اگر مردي تو را به خانه ‏اش دعوت کند و با غذاي لذيذ و آب خنکي از تو پذيرايي کند و بعد براي اين پذيرايي به تو منت بگذارد، درباره‏ي چنين کسي چگونه قضاوت مي‏کني؟

وقتی یک آدم کریمی از مهمانش پذیرایی می کند اگر در هنگام خروج از او بپرسد چه خوردی؟ چرا خوردی؟ و... درباره ی تو خواهیم گفت چه آدم بخیلی است!
ابوحنيفه گفت: مي‏گويم آدم بخيلي است.
امام فرمود: آيا خداوند بخيل است تا اينکه در روز قيامت در مورد غذاهايي که به ما داده ما را بازخواست کند؟
ابوحنيفه گفت: پس مقصود از نعمتهايي که قرآن مي‏گويد انسان مؤاخذه مي‏شود چيست؟
امام فرمود: مقصود نعمت دوستي ما خاندان رسالت و اهل‏ بيت علیهم السلام است.

امام صادق علیه السلام فرمودند: ایمان یک امر مستقل است که ظهوراتش در حرکات و سکنات انسان است. ایمان مثل ریش و سبیل نیست که بشود آن را حمل کرد. اگر یک آدمی حفظ حریم با نامحرم داشته باشد یا ظهورات دیگر ایمان را می فهمیم که مومن است.

فرقه های زیادی در زمان امام صادق علیه السلام بود که حضرت با آنها مقابله کرد یک عده بودند به نام دهری ها، جبریون یا اشاعره گفتند طبق توحید افعالی، تمام کارهای انسان به خدا می رسد، یک عده ی دیگر بودند که به اختیار تامّ انسان قائل بودند امام فرمود: نه جبر و نه تفویض بلکه امر بین الامرین.

اگر امام صادق و باقر علیهماالسلام نبودند هیچی از اسلام باقی نمی ماند. چهار هزار نفر با واسطه یا بی واسطه شاگرد امام صادق علیه السلام بودند با توجه به جمعیت آن زمان عدد بسیار بزرگی است.

پی نوشت:

1- سوره‏ي تکاثر آيه 8.