مهم ترین دلیل رضا نامیدن امام هشتم شیعیان

در این میان امام رضا(ع) که ولی نعمت ما ایرانی هاست، هم القاب و کنیه هایی دارند که هرکدام به دلیلی به ایشان نسبت داده شده است. برخی منابع تعداد این القاب را تا ۵۰ لقب ذکر کرده اند. اما می توان گفت که معروف ترین لقب آن حضرت، «رضا» (ع) است. رضا به معنی خرسند و خشنود از همه است. همچنین در تصوف، رضا به این معنی است که بنده از مشیت حق گله نکند، تلخ و شیرین روزگار را رضای حق بداند و با روی خوش بپذیرد. در این مقال دلایل شهرت آن حضرت به این نام بررسی خواهد شد.

یکی از راه های پی بردن به برخی حقایق تاریخی پیرامون دین اسلام، مراجعه به احادیث است. در یکی از این احادیث آمده است که «احمد بن أبی نصر بزنطی» به امام جواد (ع) عرض کرد که گروهی از مخالفان شما گمان می‌کنند مأمون پدر بزرگوار شما را رضا (ع) لقب داده است؛ بدین جهت که ایشان را برای پذیرش ولایت عهدی راضی کرده است.

امام جواد (ع) در جواب می فرمایند که «به خدا سوگند اینان دروغ می گویند. خداوند پدرم را رضا (ع) نامید؛ چرا که در آسمان، خداوند، و در زمین رسول خدا (ص) و ائمه اطهار علیهم السلام از ایشان راضی بودند.» بزنطی به امام عرض کرد که مگر تمام نیاکان شما اینگونه نبودند؟ چرا تنها پدر بزرگوار شما به این نام نائل آمد؟ و امام جواد (ع) در جواب وی فرمودند: «همانگونه که دوستان و موافقان حضرت از ایشان راضی بودند، دشمنان و مخالفان نیز از ایشان رضایت داشتند. این خصلت در هیچ یک از پدران حضرت وجود نداشت. به همین دلیل میان ایشان تنها پدرم رضا (ع) نامیده شده است.»

علاوه بر این روایت، سند دیگری که نشان دهنده اشتباه بودن فرضیه رضا (ع) نامیده شدن حضرت، توسط مأمون وجود دارد این است که در روایات آمده، پدر بزرگوار امام رضا (ع)، ایشان را نزد بقیه رضا (ع) می خواندند و از سایرین نیز می خواستند که ایشان را به همین نام بخوانند. زمانی که نزد سایرین از ایشان صحبت می کردند یا درخواست داشتند که فرزندشان را نزد ایشان بیاورند، ایشان را رضا (ع) خطاب می کردند. تنها زمانی که ایشان را مستقیما مورد خطاب قرار می دادند از کنیه «ابولحسن» (ع) استفاده می کردند.

​در صفحه ۴ جلد ۴۹ بحارالانوار آمده است که آن حضرت مورد رضا و پسند خداوند در آسمان، و رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) در زمین بود. این یک دلیل نامگذاری آن حضرت به رضا (ع) است.

 دلیل دیگری که آورده شده است، این است که موافق و مخالف شیعه وسنی، ایشان را پسندیده اند و امام رضا (ع) مورد پسند همه بودند. در صفحه ۱۴ انوارالبهیه نیز دلیل سوم رضا (ع) خوانده شدن امام هشتم (ع) آمده است، به این ترتیب که آن حضرت راضی به رضای پروردگار بود و خصلت ارزشمند صبر را به طور کامل داشت.

سبب رضایت عالم

اما شاید بتوان مهم ترین دلیل رضا نامیدن حضرت را در روایتی که آیت الله جوادی آملی بیان می کنند جستجو کرد. این مرجع عالیقدر می گویند: در این جهان هیچ موجودی از موجودی دیگر راضی نمی شود، مگر به وساطت امام هشتم(ع). هیچ انسانی به توفیقی دست نیافته و خوشحال نمی شود، مگر به وساطت مقام امام رضا (ع). همچنین هیچ نفس مطمئنه ای به مقام راضی و مرضی بار نمی یابد، مگر به وساطت مقام رضوان رضا (ع). او به این خاطر که به مقام رضا رسیده است، به این نام خوانده نمی شود؛ بلکه چون دیگران را به این مقام می رساند، ملقب به رضا (ع) شده است.

آیه پایان بخش سوره مبارکه فجر می فرماید: «یا أیَّتُهَا النَّفسُ المُطمَئِنَهُ ارْجِعِی إلی رَبِّکِ راضِیَهً مَرضِیَّه». ممکن است در بین مردم کسانی باشند که به مقام رضوان راه پیدا کنند. این آیه مخصوص ائمه‌اطهار(س) نیست و می تواند شامل سایر انسان های ملکوتی نیز بشود. شاید افرادی بتوانند با تذهیب نفس، دوری از محرمات و عمل به واجبات و مستحبات به این مقام برسند.

اهداف جزئی نیز مشمول این اصل کلی است. اگر کسی در کارهای جزئی موفق و راضی شد، چه خود بداند یا نداند، به برکت اما رضا (ع) است. فراهم شدن رضایت پدر و مادر، چه خود فرد بداند یا نه، با وساطت امام رضا (ع) است.

/1102001307