حجت الاسلام موسوی: انسان باید به مقتضای عهد، وفادار باشد

روایت‏ شده است هنگامى که وسایل غارت شده شهداى کربلا را به شام نزد یزید بردند، در میان آن‌ها پرچم بزرگى بود. یزید و حاضران دیدند همه پرچم سوراخ و صدمه دیده ولى دستگیره آن سالم است، پرسید: این پرچم را چه کسى حمل مى‌‏کرد؟ گفتند: عباس بن على ـ علیه السلام ـ آن را حمل مى‌‏کرد.

یزید از روى تعجب و تجلیل از آن پرچم، دو یا سه بار برخاست و نشست و گفت: انظروا الى هذا العلم فانه لم یسلم من الطعن و الضرب الا مقبض الید التى تحمله. به این پرچم بنگرید، که بر اثر صدمات و ضربات، هیچ جاى آن سالم نمانده جز دستگیره آنکه پرچمدار آن را با دست ‏حمل مى‏ کرده است (یعنى سالم ماندن دستگیره نشان مى ‏دهد که پرچمدار، تیر‌ها و ضرباتى را که بر دستش وارد مى ‏شود تحمل مى‏ کرد و پرچم را‌‌ رها نمى‏ ساخته است.

سپس یزید گفت: ابیت اللعن یا عباس، هکذا یکون وفاء الاخ لاخیه.  لعن و ناسزا از تو دور باد (و ناسزا براى تو زیبنده نیست) اى عباس.

 این است معناى وفادارى برادر نسبت به برادرش‏.

آیاتی درباره وفای به عهد:

• يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَكُمْ بَهِيمَةُ الْأَنْعَامِ إِلَّا مَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَأَنْتُمْ حُرُمٌ إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ مَا يُرِيدُ ¹ اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد به قراردادهاى خود وفا كنيد براى شما [گوشت] چارپايان حلال گرديده جز آنچه [حكمش] بر شما خوانده مى ‏شود در حالى كه نبايد شكار را در حال احرام حلال بشمريد خدا هر چه بخواهد فرمان مى‏ دهد.

انسان باید به مقتضای عهد وفادار باشد.

• یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَأْکُلُواْ أَمْوَالَکُم بَیْنَکُم بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَن تَکُونَ تجِرَةً عَن تَرَاضٍ مِّنکُمْ إِلَّا أَن تَکُونَ تجِرَةً عَن تَرَاضٍ² ای کسانی که ایمان آورده اید ، اموال یکدیگر را در میان خود به باطل ( از راه نامشروع ) مخورید مگر آنکه تجارتی از روی رضایت میان شما انجام یابد.

وقتی ازدواج می کنیم پیمان و عهدی با همسر خود بسته ایم و باید به آن وفادار باشیم.

• وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَيْها و جَعَلَ بَيْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ في‏ ذلِکَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَکَّرُونَ³ و از نشانه های او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید ، و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد در این نشانه هایی است برای گروهی که تفکّر می کنند!

 خداوند ازدواج را مایه ی آرامش انسان قرار داده است، اگر ما با همسر خود بد خلقی کنیم آیا آرامش خواهیم داشت؟ آیا به پیمان خود عمل کرده ایم؟

ما هر چقدر هم درس بخوانیم، باسواد تر از امام باقر علیه السلام  نیستیم. راوی می گوید: دیدم امام باقر علیه السلام  بعد از ظهر تابستان زمین را بیل می زدند بطوریکه عرق از پیشانی ایشان سرازیر بود، من جلو رفتم و به ایشان گفتم: آقاجان شما اولاد پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله  هستید زشت است اینقدر دنیا پرستی! اگر اکنون فوت کنید خداوند را چطور ملاقات خواهید کرد؟

امام باقر علیه السلام  فرمودند: اگر من در حال حاضر خداوند را ملاقات کنم و بمیرم در بهترین حالت خدای خود را ملاقات کرده ام. این کار بیل زدن را انبیاء خدا هم انجام می دادند و نیز امیرالمومنین علی علیه السلام  لذا کار بسیار با شرافتی است.

مرحوم علامه طباطبایی بعد از اینکه به درجه ی اجتهاد رسیدند در نجف، در تدریسشان کشاورزی هم می کردند البته در تدریس خود ساعاتی را هم به نوشتن تفسیر المیزان اختصاص داده بودند، اما قسمت مهمی از وقت ایشان به کشاورزی اختصاص داشت.

ما رابطه ی خود را با خداوند درست کنیم خداوند رابطه ی همه را با ما درست می کند.

پدرو مادر و دیگر اعضای خانواده بیش از دیگران نیازمند محبت و توجه ما هستند و استحقاق آن ها از بقیه بیشتر است.

• وَ الَّذِينَ هُمْ لاِماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ ⁴ و يكى از صفات مؤمن كسانى هستند كه آن‌ها از براى امانات خود و عهد خود مراعات مى‌كنند.
• ...وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا...⁵  مومنان کسانی هستند که وقتی عهد بستند به عهد خود وفا می کنند.

پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمایند: لا دِیْنَ لِمَنْ لا عَهْدَ لَه ⁶  آن کس که به پیمان خود وفادار نیست دین ندارد.

پیامبر صلی الله علیه و آله  می فرمایند: ان حسن العهد من الایمان⁷ خوش عهدی و خوش قولی از نشانه های ایمان است.

آثار بد عهدی:

در جامعه ای که بد عهد و بد قول هستند، دشمن بر آن ها مسلط می شود.

پیامبر صلی الله علیه و آله  می فرمایند: وَ الْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ ⁸  مومن و مسلمان اگر شرط کرد روی آن شرط می ایستد.

امام باقر علیه السلام  فرمودند: سه چیز است که خداوند برای احدی رخصت نگذاشته است:

1-      رساندن امانت (می خواهد صاحب امانت فرد سالمی باشد یا ناسالم)

2-      وفای به عهد (روایتی از امام سجاد علیه السلام  که می فرمایند: اگر خنجری که با آن سر پدرم را بریدند به دست من امانت داده باشند آن را بر می گردانم به صاحبش)

3-      احسان به پدر مادر (می خواهد پدر و مادر نیکوکار باشند یا فاسق)

انسان با هر سمت و پست و مقامی باید در مقابل پدرومادر خود بال های ذلت را پایین آورد. باید در مقابل پدرومادر اظهار کوچکی و ذلت کرد. به کسی که عاق والدین شده است  خداوند می فرماید: هر عبادتی می خواهی انجام بده ولی من تو را نمی بخشم.

شمر از قبیله ی بنی کلاویه بود و ام البنین، مادر حضرت ابالفضل علیه السلام هم فاطمه ی کلاویه بودند. شمر برای فرزندان فاطمه ی کلاویه از جمله حضرت عباس علیه السلام  از ابن زیاد امان نامه گرفت و هنگامی که امان نامه را به دست حضرت عباس رسانید ایشان آن را پاره کردند و گفتند: برای من امان نامه می آوری در حالی که پسر اسدالله امان ندارند؟!

شب عاشورا سیدالشهدا بیعت و پیمان خود را از اصحاب خود برداشتند تا هر که می خواهد خود را نجات دهد. اولین کسی که برخاست و سخن گفت حضرت عباس بودند که گفتند: برای چه این کار را کنیم؟ که بعد از شما زنده بمانیم؟ خدا آن روز را نیاورد که ما باشیم و شما نباشید.

در حدیثی از امام صادق علیه السلام  آمده است: عموی ما حضرت عباس بصیرت و بینش نافذی داشتند و دین خود را عمیقأ شناخته بودند و همچنین امام زمان خویش را شناخته بود.

اگر دین خود را نشناخته بودند اینگونه فداکاری می کردند؟

پی نوشت:

_{1-        سوره مائده آیه 1}

_{2-        سوره نساء آیه 29}

_{3-        سوره روم آیه 21}

_{4-        سوره مومنون آیه 8}

_{5-        سوره بقره آیه 177}

_{6-        بحار الأنوار جلد 72}

_{7-        همان}

_{8-        كافى، ج‏5، ص‏169}