از مداحی کسب درآمد نمی‌کنم

وارث: یکی از مداحان برتر کشوری است، مرثیه‌خوانی‌هایش پرطرفدار است و سعی می‌کند وقایع تاریخی را مستند بیان کند، صدای خوبی دارد، از سلاله پیغمبر اسلام(ص) است و این مسئله با تأثیر بالای صدایش در جان مخاطبان نمی‌تواند بی‌ارتباط باشد، صدا و تصویرش را بارها از پشت قاب تلویزیون تماشا کرده و با روضه‌‌خوانی‌هایش گریسته‌اید.

مدتی در مجالس بیت رهبری مداحی می‌کرد؛ برای برپایی محافل اهل‌بیت(ع) در نقاط مختلف کشور حضور می‌یابد ولی در حال حاضر اغلب برنامه‌های وی در قم متمرکز است.  

به تازگی فرزندش در برخی مجالس پدر را همراهی کرده و با وی مداحی می‌کند.

آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌و گوی فارس با سید مهدی میرداماد، روضه‌خوان و مداح اهل‌بیت(ع) است:

 متولد چه سالی هستید؟

میرداماد: متولد سال 1357

 به جز شما چند فرزند دیگر در خانواده است؟

میرداماد: چهار برادر و سه خواهر دارم که با من می‌شویم هشت فرزند.

 چند فرزند دارید؟

میرداماد: سه فرزند دارم. دو دختر و یک پسر. ریحانه سادات، زینب سادات و سید علیرضا.

اصالتاً اهل کجایید؟

میرداماد: اصالتاً خوزستانی هستم.

 چند سال است در قم ساکن شده‌اید؟

میرداماد: حدوداً سی و پنج سال است که در قم ساکن هستم.

 در چه رشته‌ای تحصیل کرده‌اید؟

میرداماد: بعد از دیپلم وارد حوزه علمیه شدم و بعد از گذراندن سطح یک در حوزه علمیه حوزه وارد فضای کار شدم.

 به جز مداحی شغل دیگری هم دارید؟

میرداماد: بله، شرکت بیمه دارم و مشغول کار بیمه هستم.

 برای موفقیت در مداحی وارد حوزه علمیه شدید؟

میرداماد: بله،‌ یکی از اهدافم برای ورود به حوزه این بود که با فضای مداحی بیشتر آشنا شوم ولی علاقه به طلبگی هم داشتم.

 از چند سالگی مداحی را آغاز کردید؟

میرداماد: از دوران ابتدایی یعنی حدوداً از هشت سالگی مداحی می‌کردم. آن زمان مادرم جلسات آموزش قرآن و تفسیر برای بانوان در منزل برگزار می‌کرد و من در آن مجالس مداحی می‌کردم ولی حدوداً از سن 16 سالگی به صورت رسمی به مداحی پرداختم.

 به نظر خودتان چه چیزی موجب شهرتتان در بین سایر مداحان شد؟

میرداماد: حقیقتاً هنوز خودم هم نمی‌دام چه چیزی عامل این مسئله شد، واقعاً به تنها چیزی که فکر نمی‌کردم بحث شهرت بود، آن موقع من در فضایی مداحی می‌کردم که اصلاً‌ فکر نمی‌کردم کسی مداحی‌ من را ببیند. چیزی که به نظرم موجب شهرتم شد این بود که کار متفاوت انجام دادم، من و حاج مهدی سلحشور در مسیر مداحی هر دو برخلاف رود شنا می‌کردیم. زمانی که شیوه خواندن بعضی‌ها هنوز سنتی بود من و حاج مهدی سلحشور با هم در حسینیه ثارالله دونفره می‏‌خواندیم و از آن موقع به بعد خواندن‏‌های دو نفره شکل گرفت و رواج یافت. آن زمان کمتر کسانی پیدا می‏‌شدند که بتوانند هماهنگ به صورت دو نفره با هم بخوانند.

سال 1382 که در برنامه‏‌های بیت رهبری می‏‌خواندم حدوداً 22 سال داشتم و جوان‌ترین مداح بیت بودم، گمان می‏‌کنم این قضیه هم مؤثر بوده است.

 برخوردتان با مردم چگونه است؟

میرداماد: سعی می‏‌کنم خیلی صبورانه با مردم رفتار کنم به ویژه با نوجوانان و جوانان چون نوجوانان و جوانان هستند که آینده کشور ما را می‌‏سازند. مشکل این است که مردم زمانی با ما کار دارند که خیلی فشار کاری بر روی ما زیاد است یعنی بعد از مراسم؛ آن موقع باید حرف‏‌هایشان را بشنویم، با آن‏ها احوالپرسی کنیم، پای درد و دل‏‌هایشان بنشینیم و التماس دعاهایشان را گوش کنیم؛ همیشه سعی کرده‏‌ام همواره بین مردم باشم و خودم را از آنان جدا نبینم ولی بعضی مواقع واقعاً نمی‏‌شود، همانطور که ما تلاش می‏‌کنیم مردم را درک کنیم، مردم هم باید برای درک متقابل بکوشند و شرایط ما را در زمان‏‌های مختلف در نظر بگیرند.

کدام سبک مداحی را بیشتر دوست دارید؟

میرداماد: من روضه‌‏خوان هستم، سبک‏‌های مختلف مداحی را می‏‌خوانم ولی هیچ چیز برایم روضه نمی‏‌شود و هیچ‏ چیز مثل روضه من را منقلب نمی‏‌کند، تأثیرگذارترین قالب مداحی مرثیه است چون مرثیه ماندگار و سازنده است.

هر سال حدوداً 6 ماه برای تعیین مرثیه‏‌هایی که قرار است در دهه محرم بخوانم وقت می‌‏گذارم.

با کدام یک از علما ارتباط بیشتری دارید؟

میرداماد: با همه علما ارتباط یکسان دارم.

 بعضی‏‌ها در مراسم سینه‌‏زنی برهنه می‏‌شوند، نظرتان در مورد اینگونه محافل چیست؟

میرداماد: توصیه بزرگان و علما این است که سینه‏‌زنان در مراسم سینه‏‌زنی برهنه نشوند تا از مراسم امام حسین(ع) بشود نهایت استفاده را برد. بعضی جلسات مذهبی با تصویربرداری درست و تبلیغات کافی می‏‌توانند یک رسانه قوی باشند و تمام دنیا را احاطه کنند، وقتی عده‌‏ای در مراسم برهنه شوند راه انعکاس مراسم عزاداری بسته می‏‌شود، واجب را نباید فدای مستحب کرد. امروزه که جهان دارد علیه شیعه کار می‌‏کند، شیعیان باید غوغایی که در شب عاشورا به پا می‏‌کنند را به جهانیان نشان دهند، وقتی برهنه شوند محدودیت ایجاد شده و مانع انعکاس جهانی اینگونه مراسم‏‌ها می‏‌شود. کسی که می‏‌خواهد وجودش را وقف عزاداری اهل‏‌بیت(ع) کند، عزاداری او با پیراهن مؤثرتر و قابل قبول‏‌تر است.

 در طول سال چه مدت مشغول مداحی مجالس مذهبی هستید؟

میرداماد: اگر بپرسید چه مدت مشغول این کار نیستم راحت‏‌تر می‏‌توانم پاسخ دهم، ماه محرم که تمام می‏‌شود می‌رویم سراغ ایام فاطمیه، فاطمیه که تمام می‌‏شود برنامه‌های ماه رمضان آغاز می‌شود، رمضان که به اتمام می‏‌رسد دوباره محرم از راه می‌رسد؛ در کنار این‏‌ها هر شب جمعه دعای کمیل، هر عصر جمعه زیارت آل یس و تمام ولادت‏‌ها و تمام عزاداری‏‌های اهل‏‌بیت(ع) نیز برنامه دارم.

 روضه کدام یک از ائمه بیشتر به دلتان می‏‌نشیند؟

میرداماد: به نظرم این سؤال خوبی نیست چون نمی‏‌شود بین روضه اهل‏‌بیت(ع) تفاوت قائل شد و آن‏ها را از هم تفکیک کرد.

 بالاخره دل هر کسی با روضه یکی از ائمه(ع) انس بیشتری دارد.

میرداماد: درست است، دل هر کسی به یک جایی تعلق خاطر بیشتری دارد، من به ایام فاطمیه تعلق خاطر بیشتری دارم و با روضه مادرم حضرت زهرا(س) بیشتر مأنوس هستم، با شنیدن یا خواندن روضه فاطمیه احساس می‏‌کنم زودتر و بیشتر از بقیه منقلب می‏‌شوم.

 اگر مداح نمی‎شدید چه کاره می‏‌شدید؟

میرداماد: اگر مداح نمی‏‌شدم مدیر هیأت می‏‌شدم، شاید هم میاندار هیأت می‏‌شدم، البته الان هم مدیر و میاندار هیأت هستم.

 پسرتان، آقا سید علیرضا را در دهه محرم در هیأت مشاهده کردیم، او هم به مداحی علاقه دارد؟

میرداماد: بله، علیرضا هم مداحی کردن را دوست دارد.

 دوست دارید علیرضا هم مداح شود؟

میرداماد: اگر واقعاً به این کار علاقه داشته باشد و استعدادش را هم داشته باشد کمکش می‏‌کنم که مداح شود؛ قطعاً هر پدری دوست دارد که فرزندش راهش را ادامه دهد ولی این بستگی به خودش دارد که به این کار علاقه‏‌مند باشد یا نه. 

اینکه علیرضا پسر من است صرفاً نمی‏‌تواند ملاک اصلی برای مداح شدنش باشد و این قضیه راه را برایش هموار نمی‏‌کند بلکه سخت‏‌تر هم می‏‌کند چون همه او را با پدرش مقایسه می‏‌کنند.

ضمناً چون علیرضا هنوز کودک است معلوم نیست علاقه او به مداحی واقعی است یا علاقه‌‏ای بچگانه است، شاید بزرگتر که شود نظرش و علاقه‏‌اش تغییر کند.

تا چه زمانی مداحی را ادامه می‏‌دهید؟

میرداماد: به امید خدا تا آخرین نفس مداحی اهل‏‌بیت(ع) را ادامه می‏‌دهم اگر خداوند توفیق دهد.

 به نظرتان موفق هستید؟

میرداماد: نه خیلی، دلم می‏‌خواست بیشتر کار کنم ولی متأسفانه جلسات خیلی وقتم را می‏‌گیرد. خودم زیاد راضی نیستم و معتقد هستم که خیلی بیشتر از این‏‌ها می‌‏شود کار و تلاش کرد.

 سخنانی که درباره حقوق‏‌های میلیونی برخی مداحان می‌گویند را شنیده‏‌اید؟

میرداماد: حقوق‏‌های میلیونی که برای مداحان نیست، منظور شما هدیه یا صله‌های میلیونی است. من اساتیدم را خوب می‏‌شناسم و مدتی با آن‏ها زندگی کرده‏‌ام، نخست از آن‏ها رفع تهمت می‏‌کنم چون خوب می‌شناسمشان و از روند کارشان آگاه هستم. هیچ یک از آنان شغلشان و منبع درآمدشان مداحی نیست. دوم اینکه اگر سیره اهل‌بیت(ع) را پذیرفته‌ایم باید همه سیره‌‏شان را بپذیریم و این را هم قبول کنیم که اهل‌بیت(ع) نسبت به روضه‌خوان‌ها و مرثیه‌خوان‌ها نگاه ویژه‌ای داشته‌اند. امام صادق(ع) به یکی از روضه‌خوان‌های نامدار زمان خود به خاطر خواندن روضه‌ای 400 هزار دینار هدیه داد. بعضی مواقع مبالغی به عنوان هدیه یا صله برای ارج نهادن کسی که مرثیه‌خوانی کرده است به مداحان داده می‏‌شود. حرف من مبلغ هدیه نیست بلکه ارزش نهادن به کسی است که یاد اهل‌بیت(ع) را احیا می‌‏کند و برای آنان وقت می‏‌گذارد.

من که هدایا را اغلب رد می‏‌کنم، من مرجع نیستم و حکم هم نمی‌دهم ولی به نظرم کار جالبی نیست که کسی بخواهد با این خاندان درآمد کسب کند، نباید با این دید وارد عرصه مداحی شد.

چند خط قرمز در مداحی برای خودم قرار داده‌ام و سعی کرده‌ام که همواره به آن‏‌ها پایبند باشم، یکی اینکه برای جلسه مداحی با کسی درباره هزینه صحبت نکنم و قبل از جلسه حرف مالی با کسی نزنم، دوم اینکه اگر بعد از جلسه کسی به من هدیه داد آن‏ را رد نکنم؛ یعنی سعی می‏‌کنم در این قضیه نه افراط داشته باشم و نه تفریط .

سیره اهل‌بیت(ع) هرچه که باشد باید با روی باز پذیرفته شود.

با وجود همه غیبت‏‌ها و تهمت‌‏ها بارها به صراحت عرض کرده‌ام که من در طول عمرم برای هیچ جلسه‌‏ای تاکنون حرف مالی با کسی نزده‌ام، تمام کسانی که مرا دعوت کرده‌‏اند گواه این قضیه هستند.

نیمی از جلساتی که مداحی می‌کنم متعلق به دوستان و آشنایان است، هیأت رزمندگان اسلام هم که باید در طول سال مقداری به آن کمک کنم تا برنامه‌هایش برقرار بماند،‌ چیزی هم به ما داده نمی‌شود.

هیأت رزمندگان اسلام سایت، آرشیو، دفتر، ‌کلاس فرهنگی و ... دارد که همه این‌ها هزینه‌بردار است و هر چیزی هم به من داده می‌شود هزینه همین امور می‌شود.

به لطف خداوند در شغل خودم فرد موفقی هستم و به اندازه کافی خداوند به من لطف کرده است که دیگر نیازی به هزینه مداحی ندارم.

 حرف آخر؟

میرداماد: مردم ولی نعمت ما هستند و به گردن ما حق دارند،‌ صدای ما عاریه است و چیزی نیست که بشود به آن مغرور شد.

از مردم می‌خواهم که اگر ناراحتی تاکنون در ارتباط با بنده پیش آمده است من را حلال کنند.

اگر مداحی را در یک جمله بخواهم تعریف کنم می‌گویم مداحی یعنی «حکومت کردن بر دل‌های مردم برای اینکه بتوان مکتب و سیره اهل‌بیت(ع)‌ را خوب تعریف کرد.»

اخلاق مهم‌ترین رکن مداحی است، مداح اگر اخلاق نیکو داشته باشد حتی یک بیت شعر هم بخواند تأثیر خودش را می‌گذارد.