حجت الاسلام ضیایی: جهاد کبیر سیدالشهدا(ع)، "نه" گفتن به دشمن بود

وارث: مراسم دهه سوم محرم با سخنرانی حجت الاسلام ضیایی و مداحی حاج سید مجید بنی فاطمه و حاج سید هادی هاشمی شاهرودی در بیت آیت الله شاهرودی برگزار شد.

رصد کلام الله و بی نهایت بودن قرآن

نکته ای که در شب گذشته عرض شد از آیات قرآن بود که خداوند در قرآن می فرمایند: ذلك الكتب لاريب فيه هدى للمتققين¹ در قرآن کلمات الله را جستجو کنیم. کلماتی که پایان ندارند را اگر مانند حروف مقطعه آرام آرام آن ها را بدست آوریم و تقطیع ما را به ترکیب هایی می رساند که از آن بی نهایت بودن قرآن استخراج می شود.

اگر بگویند: تمام این کتاب ها و کتابخانه ها از سی و دو حرف تشکیل شده است، جای تعجب نیست. اگر معرف الهی و کلمات خداوند را دانه دانه رصد کنیم آن وقت به بی نهایت بودن آن می رسیم و اینکار در شأن ائمه ی معصومین و راسخون در علم است.

در هر دوره و عصری می بینیم قرآن کریم حرفی برای گفتن دارد.

کلمه ی عداوت که درباره ی آن صحبت کردیم یکی از کلید واژه های قرآن است. قرآن از ما می خواهد دشمن را بشناسیم. فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا ²

آن زمانی که آدم و حوا می خواهند هبوط کنند بر روی زمین این کلمه تکرار می شود. فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطانُ عَنْها فَأَخْرَجَهُما مِمَّا کانا فيهِ وَ قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَکُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ إِلي‏ حينٍ³  پس شیطان موجب لغزش آنها از بهشت شد و آنان را از آنچه در آن بودند ، بیرون کرد. و ( در این هنگام ) به آنها گفتیم: «همگی ( به زمین ) فرود آیید! در حالی که بعضی دشمن دیگری خواهید بود. و برای شما در زمین ، تا مدت معینی قرارگاه و وسیله بهره برداری خواهد بود.»

جهاد بر سه نوع است:

1-جهاد اکبر: برای اعداء عدو است با تابوت و بت های درون و با نفس امّاره.

2-جهاد کبیر: اگر در جهاد اکبر سست بوده باشیم در جهاد کبیر کم می اوریم.

سیدالشهدا علیه السلام در روز عاشورا خطبه خواندند و گفتند: به من بگویید چرا می خواهید خون مرا بریزید و ریختن خون مرا حلال می دانید؟  من نه خونی را ریختم و نه مالی را خوردم و نه آبرویی را بردم شما به چه برهان و استدلالی می خواهید این کار را بکنید؟ حضرت فرمودند: آیا این کلام جدّم را شنیدید که گفتند: الحسن و الحسین سیدی شباب اهل الجنه شما با کسی مبارزه می کنید که اهل بهشت است و در مقابل بهشت ایستادید. این حرف ها بر روی حُر اثر گذاشت و خود را بین بهشت و دوزخ دید. حضرت فرمودند: اگر حرف مرا قبول ندارید چند نفر از صحابی پیامبر صلی الله علیه و آله  که زنده هستند از آن ها بپرسید نظیر جابربن انصاری، سهل ساعدی، انس بن مالک و... دشمنان جوابی نداشتند ولی پیشنهادی داشتند که یا اباعبدالله علیه السلام با یزید بیعت کنید. حضرت فرمودند: هرگز.

3-جهاد صغیر : فَلاَ تُطِعِ‌ الْکَافِرِينَ‌ وَ جَاهِدْهُمْ‌ بِهِ‌ جِهَاداً کَبِيراً ⁴ بنابر این از کافران اطاعت مکن، و بوسیله آن [= قرآن‌] با آنان جهاد بزرگی بنما!

یعنی قبل از جهاد اصغر، جهاد کبیر شکل گرفته است.

جهاد و قِتال

واژه ی قِتال و مشتقات آن همگی در سوره های مدنی آمده است إلا سوره ی مذمّل که مکی است و آن هم حکایت از آینده دارد، ... سَیَکُونُ مِنْکُمْ مَرْضى وَ آخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی الْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ یُقاتِلُونَ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ...⁵

در حقیقت ، پروردگارت می داند که تو و گروهی از کسانی که با تواند ، نزدیک به دو سوّم از شب یا نصف آن یا یک سوّم آن را [ به نماز ] برمی خیزید ، و خداست که شب و روز را اندازه گیری می کند. [ او ] می داند که [ شما ] هرگز حساب آن را ندارید ، پس بر شما ببخشود ، [ اینک ] هر چه از قرآن میسّر می شود بخوانید. [ خدا ] می داند که به زودی در میانتان بیمارانی خواهند بود ، و [ عدّه ای ] دیگر در زمین سفر می کنند [ و ] در پی روزی خدا هستند ، و [ گروهی ] دیگر در راه خدا پیکار می نمایند. پس هر چه از [ قرآن ] میسّر شد تلاوت کنید و نماز را برپا دارید و زکات را بپردازید و وام نیکو به خدا دهید و هر کار خوبی برای خویش از پیش فرستید آن را نزد خدا بهتر و با پاداشی بیشتر باز خواهید یافت. و از خدا طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده مهربان است.

در این آیه برنامه ی رسول خدا صلی الله علیه و آله  را به عنوان رهبر یک جامعه بر اولین سوره هایی که بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل می شود، خطوط کلی آن را بیان می کند.

جهاد در صُوَر مکّی

در مورد واژه ی جهاد صوَر مدنی زیاد است و جهادی که در صُور مکی آمده است در چهار سوره بیشتر نیست: سوره نحل- فرقان- عنکبوت- لقمان

ثُمَّ إِنَّ رَبَّکَ لِلَّذينَ هاجَرُوا مِنْ بَعْدِ ما فُتِنُوا ثُمَّ جاهَدُوا وَ صَبَرُوا إِنَّ رَبَّکَ مِنْ بَعْدِها لَغَفُورٌ رَحيمٌ⁶

امّا پروردگار تو نسبت به کسانی که بعد از فریب خوردن ، ( به ایمان بازگشتند و ) هجرت کردند سپس جهاد کردند و در راه خدا استقامت نمودند پروردگارت ، بعد از انجام این کارها ، بخشنده و مهربان است ( و آنها را مشمول رحمت خود می سازد )

وَ مَنْ جاهَدَ فَإِنَّما يُجاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعالَمينَ⁷

کسی که جهاد و تلاش کند ، برای خود جهاد می کند چرا که خداوند از همه جهانیان بی نیاز است.

جهاد کبیر: تبعیت نکردن از کافر در جایی است که حتی اگر او ولایت برماداشته باشد و پدرومادر ما باشد.

وَ إِنْ جاهَداکَ عَلي‏ أَنْ تُشْرِکَ بي‏ ما لَيْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِي الدُّنْيا مَعْرُوفاً وَ اتَّبِعْ سَبيلَ مَنْ أَنابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ⁸

و هر گاه آن دو ، تلاش کنند که تو چیزی را همتای من قرار دهی ، که از آن آگاهی نداری ( بلکه می دانی باطل است ) ، از ایشان اطاعت مکن ، ولی با آن دو ، در دنیا به طرز شایسته ای رفتار کن و از راه کسانی پیروی کن که توبه کنان به سوی من آمده اند سپس بازگشت همه شما به سوی من است و من شما را از آنچه عمل می کردید آگاه می کنم.

فَلَا تُطِعِ الْکَافِرِ‌ینَ وَجَاهِدْهُم بِهِ جِهَادًا کَبِیرً‌ا ⁹  پس از کافران پیروی نکن و به وسیله آن [قرآن] با آنها به جهادی بزرگ بپرداز.

هیهات من الذّله

جهاد اصغری که در روز عاشورا اتفاق افتاد همان چند ساعتی بوده است که مرحوم علّامه شعرانی نوشتند: طبق محاسبات خودم از شروع تا شهادت اباعبدالله علیه السلام  حدود هشت ساعت بیشتر طول نکشیده است. اما ما می بینیم که عمری را سیدالشهدا علیه السلام  مشغول جهاد کبیر هستند با نه گفتن به دشمن. مَن كانَ يُريدُ العِزَّةَ فَلِلَّهِ العِزَّةُ جَميعًا ¹⁰  کسی که خواهان عزّت است (باید از خدا بخواهد چرا که) تمام عزّت برای خداست. هیهات من الذّله درس ماندگاری است که هر جامعه ای در هر عصر و زمانیکه بخواهد به عزت برسد، تنها راهش این است که عزت را زیر سایه ی خداوند بداند و به یقین برسد که جز خداوند عزتی نیست.

پسران حضرت سیدالشهدا علیه السلام  

یزید ملعون که خود کاملأ بنی هاشم را رصد می کرد، از وجود امام سجاد علیه السلام  در میان اسرای کربلا خبر نداشت و می گوید: این جوان کیست؟ می گویند: علی بن الحسین یزید می گوید: او به ما جسارت کرد و کشته شد. امام سجاد علیه السلام  فرمودند: ایشان برادر بزرگ من بود که شهید شد، من هم علی ابن الحسین هستم. یزید گفت: مگر می شود دو تا علی؟ آقا فرمودند: بله، پدرم فرمودند: اگر خداوند به من هزار پسر هم بدهد نام همه را علی می گذارم.

کلمه ی رقیه سلام الله علیها  

 

پی نوشت:

1- سوره بقره آیه 1

2- سوره فاطر آیه 6

3- سوره بقره آیه 36

4- سوره فرقان آیه 52

5- سوره مذمل آیه 20

6- سوره نحل آیه 110

7- سوره عنکبوت آیه6

8- سوره لقمان آیه 15

9- سوره فرقان آیه 52