وارث: با توجه به در پیش بودن بیست و پنجمین اجلاس سراسری نماز، با موضوع «نماز و کاهش آسیب‌های اجتماعی» مرکز تخصصی نماز سلسله جلساتی گفتار پژوهی با حضور اساتید حوزه و دانشگاه برگزار می‌کند.
حجت‌الاسلام محمد داوری عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به عنوان دومین مهمان این سلسله جلسات با بیان اینکه یکی از موضوعات جامعه‌شناسی، بررسی تأثیر دین در کاهش آسیب‌های اجتماعی است، اظهار داشت: نگرش به دین از منظر غربی‌ها جزئی‌نگر است و ما دین را فرانهادی تعریف می‌کنیم که همه نهادها اجتماعی را پوشش می‌دهد و دستورالعمل همه نهادهای اجتماعی بر اساس معارف دینی ما شکل می‌گیرد.
نوع دین و جزئیات آن برای غربی‌ها مهم نیست
وی عنوان کرد: بعد از یک برهه حذف دین از زندگی مردم در غرب، غربی‌ها به بحران‌هایی برخوردند و تحقیقاتی که انجام دادند نشان می‌داد که شرکت در مراسم دینی و انجام مناسک دینی در کاهش آسیب‌های اجتماعی موثر است.
عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ادامه داد: نوع دین و جزئیات آن برای غربی‌ها مهم نبود. البته قسمتی از این کار را من در پایان نامه‌ام کار کرده‌ام؛ در غرب با نگاه محدودتری از ما به بررسی کنترل آسیب‌هایی مانند رفت و آمدها به کلسیا و یا اعتقاد به بهشت و جهنم و اینکه این موارد تا چه اندازه در کنترل رفتار ها و پذیرش هنجارها کمک می‌کند می‌پردازند و بیشتر با محوریت آسیب‌های اجتماعی پیش می‌روند.
وی ابراز داشت: در حالی که ما با نگاه الهی و با توجه به سعادت دنیوی و اخروی، برنامه‌ریزی و دقت داریم؛ ما قرآن را با نگاه به آسیب‌های اجتماعی خواندیم تا ببینیم خداوند برای کنترل رفتار انسان‌ها چه بیان و یا شیوه‌ای را ارائه کرده است. همچنین ضمانت اجرایی آنها را نیز می‌بینیم مبنی بر اینکه تنبیه‌ها، تشویق‌ها یک عنصر نظارت همه جانبه را برای ما در نظر گرفته و بیان داشته است که در همه حال متوجه شما هستم و این به عنوان علاقه، اهمیت و توجه الهی به بندگان است. این دستورات بر اساس منافع انسان‌ها چیده شده است و خودش را قوی و بی نیاز معرفی می‌کند.
«امربه معروف و نهی از منکر» نظارت دنیایی خداوند بر انسان‌ها است
داودی تصریح کرد: حدود 370 آیه از آیات قرآن کریم بر نظارت خداوند بر انسان‌ها وجود دارد که زمان و مکان و خود خداوند و حتی خود اعضاء و جوارح انسان‌ها نیز شاهد افعال انسان است و از طرف دیگر قدرت مجازات خود را یادآوری می‌کند.
وی با بیان اینکه خداوند متعال، یک نظارت دنیوی را در دنیا قرار داده است که انسان‌ها به هم کمک کنند و آن امربه معروف و نهی از منکر است، گفت: در کنار همه این ابزار، باز اگر کسی مرتکب گناهی شده باشد مسیر توبه را باز گذاشته است و بر خلاف ما که گذشته و سوء سابقه طرف را در آینده فرد دخیل می‌دانیم، خداوند می‌گوید بعد از توبه آن را نادیده می‌گیرم.
این عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به بحث نماز اظهار داشت: نماز با مؤخرات و مقدمات همراه است؛ مثلا بحث اذان و اقامه اقرار به شهادت و عامل به دعوت نماز است و کار نماز و مقدمات و مؤخرات آن نهادینه کردن نظارت الهی و عظمت و بزرگی الهی است.
وی عنوان کرد: اگر همین معنای «الله اکبر» را بپذیریم تقریبا تمام دین را باید بپذیریم و سپس شهادت به رسالت پیامبر و ... اگر همه این مسائل را با تمام وجود، توجه به معنا داشته باشیم دیگر مگر می‌شود در این نماز، حضور قلب نداشت، کار نماز تقویت اصول دین است و اینها بعد از مدتی وارد زندگی روزمرّه ما می‌شود.
بسیاری از ظرفیت‌های نماز مغفول مانده است
داودی یادآور شد: در نماز الگوی‌های رفتاری مطرح شده، اینکه صراط مستقیم کدام است و با کدام گروه هم‌نشینی داشته باشیم. بنابراین اگر بتوانیم این عناصری که در نماز است را باز کنیم و این نظارت الهی در افراد، درونی شود اثر مطلوب را به دست می‌آوریم.
وی خاطرنشان کرد: در غرب به دلیل اینکه نظارت ماورایی را باور ندارند از طریق تقویت نظارت دنیایی به اجرای احکام سرعت بخشیدند.
تأثیرات پیشینی نماز
عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: بیشترین تأثیرات نماز شاید پیشینی باشد نسبت به گناه و یا جرم مرتکب شده پسینی است ولی نسبت به تکرار جرم و گناهان آینده پیشینی است یعنی نماز حالتی را منجر می‌شود که شما گناه انجام ندهید. کسی که نماز نمی‌خواند در معرض تیر شیطان است و در یک معنا نماز هم بازدارنده و هم اصلاح‌کننده است.
وی افزود: مصاحبه یک خانم بی‌حجاب نمازخوان را دیدم که می‌گفت فقط در نماز حجاب داشتم ولی کم کم این حجاب نماز را به زندگی‌ام کشیده شد. محوریت مبارزه با آسیب‌های اجتماعی و جلوگیری از هر انحرافی باید با محوریت نماز باشد و این از روایات ما بر می‌آید.
داودی تصریح کرد: بسیاری از ظرفیت‌های نماز مغفول مانده است، مانند موبایل پیشرفته‌ای که مثلاً انسان فقط فکر می‌کند می‌شود با آن تماس گرفت و پیامک زد و از سایر ظرفیت‌های آن از جمله مکالمه تصویری و نصب برنامه‌های کاربردی. قوه محرکه سایر اعمال دین ما نماز است و اگر نماز، آسیب ببیند به سایر اعمال هم آسیب وارد می شود و اگر قبول بشود سایر اعمال هم مورد قبول واقع خواهد شد.
