وارث: حجت الاسلام محسن قرائتی از آن جمله حوزویانی است که توانست با سبک منحصر به فرد خود برای تبلیغ آموزه‌های دینی در بین نسل جوان از محبوبیت بالایی برخوردار شود.
وی از چهارده سالگی در حوزه علمیه کاشان تحصیل کرد و یک سال در این شهر زیر نظر استاد آیت الله صبورى به فراگیری دروس مختلف حوزه مشغول شد و همزمان با آن در جلسات تفسیر قرآن مرحوم آیت الله حاج شیخ علی آقانجفی نیز شرکت می‌کرد و همین جلسات باعث شد تا حجت الاسلام قرائتی به سمت تفسیر قرآن برود تا جایی که وقتی آیت الله مکارم شیرازی تصمیم به تالیف مجموعه ۲۷ جلدی «تفسیر نمونه» گرفت، حجت الاسلام قرائتی در این مهم مشارکت کرد و بعد از حدود ۱۵ سال تمام ۲۷ جلد این مجموعه منتشر شد.
دلیل تالیف و انتشار «تفسیر نور» از زبان خود قرائتیحجت الاسلام قرائتی، بعد از انتشار «تفسیر نمونه» تصمیم به تالیف و انتشار کتابی دیگری در این زمینه با عنوان «تفسیر نور» می‌گیرد، تصمیمی که بعد از علمی شدن، با استقبال بسیار زیادی از سوی مخاطبان همراه شد.
وی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به پیشنهاد شهید مطهری و امام خمینی (ره) برای تدریس آموزه‌های دینی، برنامه «درس‌هایی از قرآن» را به روی آنتن شبکه اول سیما برد که هنوز هم پخش آن ادامه دارد. از سوی دیگر حجت الاسلام قرائتی برای تدریس تفسیر قرآن در سطح فهم عمومی جامعه نیز برنامه «آیینه وحی» را از شبکه رادیویی آغاز کرد و همین برنامه‌ها باعث شد تا پیشنهاداتی داشته باشد مبنی بر اینکه آنچه در برنامه رادیویی و تلویزیونی بیان می‌کند را به صورت کتاب هم منتشر کند و حجت الاسلام قرائتی نیز بعد از اطمینان پیدا کردن از سبک تفسیر‌هایش آن‌ها را تحت عنوان «تفسیر نور» منتشر کرد.
«تفسیر نور» تفسیر کاملی از سوره‌های قرآن است که در ۱۲ جلد منتشر شده و بسیار هم مورد توجه و استقبال مخاطبان رده‌های مختلف سنی قرار گرفته است.
حجت الاسلام قرائتی هدف از تدوین این تفسیر را اینگونه بیان می‌کند که هدف از آن این بود که تفسیرهای ارائه شده در برنامه «درس‌هایی از قرآن» قابلیت تبدیل به زبان‌های زنده دنیا را داشته باشد که این مهم نیز در «تفسیر نمونه» محقق شده است، همچنین در این مجموعه ۱۲ جلدی از متون تفاسیر معتبر شیعه و سنی استفاده شده است.
مرحوم آیت‌الله سید مهدی روحانی در تقریظ خود بر «تفسیر نور» نوشته است: «پس از ترجمه هر آیه به زبان ساده و رسا به شرح محتوای آن آیه با بیان نکاتی که آن‌ها را پیام آیه نامیده، پرداخته است، این نکات در حقیقت روشنگر روح تفسیر و شرح و بسط آن می‌باشد. و انصافا در بسیاری از موارد، نکات و برداشت‌های ایشان ابتکاری و تازگی دارد.»
«تفسیر نور» در سال ۱۳۷۴ در ۳ بخش ترجمه آیات، ترجمه و نکته‌ها توسط موسسه «در راه حق» منتشر شد و توانست در سال ۱۳۷۶ به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، برگزیده شود و تاکنون بار‌ها مورد تجدیدچاپ قرار گرفته است.
تلاش قرائتی برای ریشه‌کن کردن بی‌سوادی در کشورالبته نباید فراموش کرد که فعالیت‌های حجت الاسلام قرائتی تنها به انتشار «تفسیر نور» و مشارکت در انتشار «تفسیر نمونه» ختم نشد، چرا که وی در اردیبهشت ۱۳۶۱ از سوی امام خمینی (ره) به نماینده نماینده ایشان در سازمان نضهت سوادآموزی انتخاب شد و بعد از مدتی نیز به ریاست سازمان نهضت سوادآموزی منصوب شد و این مسئولیت تا سال ۱۳۸۹ برعهده ایشان بود.
حجت الاسلام قرائتی در دوران تصدی خود بر سازمان نهضت سوادآموزی فعالیت‌های گسترده‌ای را برای ریشه کن شدن بی‌سوادی در سطح کشور انجام داد، فعالیت‌هایی که در کنار آن آموزش آموزه‌های دینی نیز به چشم می‌خورد؛ اجرای طرح بسیج سودآموزی، بسیج امکانات و جلب مشاکرت دستگاه‌هایی اجرایی کشور در این زمینه، جهت دار بودن سواندآموزی با آموزه‌های دینی، توجه و ترویج حجاب بر‌تر در میان آموزشیاران و بالا بردن سطح فرهنگ و نشر فرهنگ اسلامی در بین سوادآموزان از جمله اقدامات حجت الاسلام قرائتی در دوران حضورش در سازمان نهضت سوادآموزی است، این اقدامات باعث شد تا یونسکو در سال ۱۳۶۹، دیپلم افتخار و جایزه نوما و همچنین در سال ۱۳۷۷ لوح تقدیر و نشان افتخار به خاطر کاربردی کردن آموزش‌ها را به سازمان نهضت سوادآموزی اهدا کند.
قرائتی؛ سکان‌دار ستاد نمازوی بعد از سازمان نهضت سوادآموزی، به عنوان رئیس ستاد اقامه نماز انتخاب شد و تا الان نیز در این سمت باقی مانده است، قرائتی در این ستاد هم کارهای بسیاری را برای ترویج نمازخوانی در کشور انجام داده است؛ این ستاد با دارا بودن ۳۲۰ دفتر در مراکز استان‌ها و شهرستان‌های کشور، وظیفه ترویج و توسعه فرهنگ نماز را بر عهده دارد و حجت الاسلام قرائتی تا به امروز توانسته خدمات ارزنده‌ای را در این زمینه انجام دهد.
یکی از ویژگی‌های برجسته حجت الاسلام قرائتی که نمی‌توان از آن چشم پوشی سبک تبلیغ منحصر به فردش برای آموزه‌های اسلامی و دینی است؛ به گونه‌ای که وی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی زبان طنز و شیوای حجت الاسلام قرائتی در بیان نکات ریز و آموزشی مسائل دینی، شیوه بدیعی در تدریس مباحث دینی به شمار می‌رود و وی تنها فردی است که درباره ایجاد خنده و راه اندازی سایت‌های سرگرمی حلال، بار‌ها صحبت کرده و سخنان وی در این زمینه نیز تا حدودی به فرهنگ سازی برای خنده و سرگرمی حلال در میان اقشار مختلف به خصوص جوانان تاثیرگذار بوده است.
