در حسینیه حضرت رقیه(س) برگزار شد.
شأن و مقام امامزادگان
ائمه معصوم علیه السلام نوعأ برای امام قبل از خود زیارت نامه انشا و بیان می کردند همانطور که وجود مقدس امام سجاد و امام مجتبی و امام صادق علیه السلام برای امیرالمومنین علیه السلام زیارت نامه بیان کردند و امام جواد علیه السلام برای پدرشان امام رضا علیه السلام و نیز امام زمان عجل الله تعالی فرجه برای امام حسین علیه السلام زیارت نامه بیان فرمودند که این قابل درک است.
اما اگر یک امام معصوم برای امامزاده ای زیارت نامه بیان کند این به معنی اهمیت بالای آن امامزاده است و معلوم است شأن و منزلت آن امامزاده باید خیلی بالا باشد که یک امام معصوم، ما را تشویق و ترغیب و توصیه می کند به زیارت او.
زیارت نامه هایی که امام معصوم برای امامزاده بیان کرده است:
اول زیارت قمر منیر بنی هاشم است که امام معصوم می فرماید حضرت ابوالفضل علیه السلام را با این کلمات زیارت کنید السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ... معلوم است شأن و منزلت آن امامزاده چقدر بالاست.
دومین زیارت نامه پایین پای امام حسین علیه السلام است که زیارت نامه ی علی اکبر علیه السلام است. امام سجاد علیه السلام این تعبیر را به کار می برند بِأَبی أَنتَ وَ أُمّی مِن مَذبُوح وَ مَقتُولٍ مِن غَیرِ جُرمٍ که باید ایشان را با این کلمات زیارت کنیم.
سومین زیارت نامه که امام معصوم انشا کردند زیارت نامه ی فاطمه معصومه سلام الله علیها است و دیگر در میان امامزادگان نداریم کسی را که امام معصوم زیارت نامه ی او را بیان کرده باشد.
در زیارت نامه ی حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام در مجموعه ی مقاماتی که هست و نیز اختلافاتی در زیارت نامه ی حضرت زینب سلام الله علیها وجود دارد اما این 3 زیارت نامه قطعأ و بی تردید از جانب ائمه معصوم صادر شده است.
زیارت نامه ی فاطمه معصومه سلام الله علیها منحصر به فرد است
در میان این سه زیارت نامه ی امام زادگان زیارت نامه ی فاطمه معصومه سلام الله علیها منحصر به فرد است به علت اینکه سه امام معصوم ما را تشویق کردند به زیارت این حضرت، امام صادق علیه السلام هنوز قبل از به دنیا امدن حضرت معصومه سلام الله علیها وعده ی چنین دختری را دادند که گفتند: هر کس ایشان را زیارت کند بهشت بر او واجب است و دوم وجود امام رضا علیه السلام و سوم وجود مقدس امام جواد علیه السلام که گفتند: هر کس عمه ی من فاطمه معصومه را در قم زیارت کند بهشت بر او واجب است.
سه امام معصوم نتیجه ی زیارت حضرت معصومه را یک مطلب بیان می کنند، زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها مستحب است اما ثمره ی آن یک امر وجوبی است.
علت دیگری که باعث منحصر به فرد بودن آن شده است: در خواندن زیارت نامه ی قمر بنی هاشم و علی اکبر علیه السلام آداب خاصی بیان نشده است اما در زیارت جامه ی کبیره آداب آمده است که با ذکر وارد شوید و می گویند قبل از زیارت امام رضا علیه السلام ذکر بگویید و قبل از آن هم غسل بکنید.
اینکه می گویند با ذکر و مقدمه وارد شوید کاشف از دو مطلب است:
1- برکاتی در ان زیارت است که برای درک ان باید شستشویی کرد و بعد وارد شد.
2- مفاهیم عمیقی در آن زیارت وجود دارد که برای درک آن مفاهیم باید انسان با مقدمه وارد شود و بدون مقدمه امکان رسیدن به این دو مطلب نیست.
امام رضا علیه السلام می فرمایند: خواهرم را با این کلمات زیارت کنید یا فاطمةُ اشفعی لی فی الْجَنَّةِ و فرمودند: اگر خواستید خواهرم را زیارت کنید بالا سر رو به قبله بایستید طوریکه ضریح سمت چپ شما قرار بگیرد در ابتدا 34 بار بگویید الله اکبر بعد 33 مرتبه بگویید سبحان الله و در نهایت 33 مرتبه بگویید الحمدالله و زیارت ایشان را بخوانید، برکاتی در زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها است که برای درک ان ها انسان باید قلب خود را شست و شو بدهد با این اذکار که بسیار مجرب است.
شهر قم محل آرامش مومنین است
به برکات وجود مقدس فاطمه معصومه سلام الله علیها شهر قم ارزش و اعتبار ویژه ای پیدا کرده است که قال الرضا علیه السلام: «ان للجنة ثمانية ابواب، و لاهل قم واحد منها، فطوبي لهم، ثم طوبي لهم، ثم طوبي لهم»1 بهشت داراي هشت در است، که يکي از آن درها مخصوص مردم قم ميباشد. خوشا به سعادت آنها! خوشا به سعادت آنها !
امام موسی بن جعفر علیه السلام فرمودند : رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ قُمَّ یَدْعُو النَّاسَ إِلَى الْحَقِّ یَجْتَمِعُ مَعَهُ قَوْمٌ کَزُبَرِ الْحَدِیدِ لَا تُزِلُّهُمُ الرِّیَاحُ الْعَوَاصِفُ وَ لَا یَمَلُّونَ مِنَ الْحَرَبِ وَ لَا یَجْبُنُونَ وَ عَلَى اللَّهِ یَتَوَکَّلُونَ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ"2؛ مردی از اهالی قم، مردم را به سوی حق دعوت می کند. گروهی با او هم پیمان می شوند که مانند پاره های آهن هستند، بادهای تند قدم هایشان را نمی لغزاند، از نبرد و دفاع ترسی ندارند و از آن خسته نمی شوند، و توکلشان بر خدا است و سرانجام عاقبت با پرهیزکاران است.
این انقلاب و بیداری اسلامی که از قم به اقصی نقاط دنیا برده شده است به برکت نوری است که از فاطمه معصومه سلام الله علیها به ما رسیده است. در روایت امده است:
«لولا القميون لضاع الدين»3 اگر قمی ها نبودند دین ضایع می شد و نیز امام معصوم برای این شهر و دیار دعا کرده است و می فرماید: خدایا این شهر را از هلاکت و فتنه نگه دار.
روي عن عدة من اهل الري انهم دخلوا علي ابيعبدالله عليهالسلام و قالوا: نحن من اهل الري فقال: مرحبا باخواننا من اهل قم! فقالوا: نحن من اهل الري فاعاد الکلام، قالوا: ذلک مرارا و اجابهم به اولا.4 گروهي از اهالي ري به محضر مبارک امام صادق عليهالسلام رسيدند و عرض کردند: «ما از اهالي ري هستيم.» امام عليه السلام فرمودند: «مرحبا به برادران ما از اهل قم!» آنها بار ديگر خود را معرفي نمودند، و آن امام همام عليهالسلام نيز چندين مرتبه همان سخن را تکرار کردند و جمله اول را پاسخ دادند.
امام الصادق عليه السلام فرمودند: «قم بلدنا و بلد شيعتنا مطهرة مقدسة»5 قم، شهر ما و شهر شيعيان ما ميباشد. قم، پاک و پاکيزه است.
امام علي بن موسي الرضا عليه السلام فرمودند: «من زار المعصومة بقم کمن زارني»6
«کسي که حضرت معصومه (س) را در قم زيارت کند، مانند آن است مرا زيارت کرده است.»
حضرت معصومه سلام الله علیها کریمه اهل بیت هستند و کریم به کسی می گویند که اگر کسی به در خانه ی او برود ثروتمند و غنی برمیگردد و کریم اهل بیت امام مجتبی علیه السلام بودند که اگر فقیر به در خانه ی ایشان می رفت نه تنها نیاز او برطرف می شد بلکه فقر و نیاز از او برداشته می شد.
خداوند به ائمه ی معصوم علیه السلام سه شأن مهم عنایت کرده است:
شأن ولایی و تکوینی- شأن اجتماعی- شأن تاریخی
ائمه در خانه ی خداوند اعتبار دارند و واسطه هستند و شفاعت می کنند که رضای ائمه معصوم رضای خداوند را برای ما به ارمغان می اورد.
به برکت هر یک از معصومین آثار و برکتاتی در اجتماع خود و اجتماع بعد می بینیم که در تاریخ قابل اثبات است.
همه ی ائمه در تاریخ اسلام و در تاریخ بشر موثر بودند.
نکته ی مهم آن است که خداوند هر سه شأن را به حضرت معصومه سلام الله علیها عطا کرده است با اینکه ایشان امامزاده هستند.
شأن ولایی و تکوینی به دلیل این روایت: امام صادق عليه السلام : و تَدخُلُ بِشَفاعَتِها شِيعَتي الجَنَّةَ بِأجمَعِهِم ؛ همه شيعيان من با شفاعت او (فاطمه معصومه عليهاالسلام) وارد بهشت خواهند شد.
شأن تاریخی: با ورود حضرت معصومه سلام الله علیها به ایران و افشاگری ایشان در بلاد مختلف و با شهادت ایشان در اثر مسمومیت و مجروحیت.
شأن اجتماعی: شکل گیری حوزه علمیه تحت اشراف و به نور حضرت است که به صراحت در روایت می فرمایند: نور از نجف خارج می شود و در شهری ظهور و بروز پیدا می کند به نام قم و از این نقطه به تمام نقاط علم برده می شود.
شهر قم حرم همه ی اهل بیت است به سه دلیل:
1- روایت می فرماید: قم آشیانه اهل بیت است همه اهل بیت در قم هستند
2- زیارت نامه ی حضرت معصومه سلام الله علیها که در شروع این زیارت نامه که می خواهیم به انبیا سلام بدهیم حالت غیبت است أَلسَّلامُ عَلى ادَمَ صِفْوَةِ اللهِ اما وقتی به 14 معصوم می رسیم می گوییم السلام علیک یارسول الله و حالت غیبت تبدیل به حات خطاب می شود.
3- در روایت امام صادق علیه السلام جایگاه حضرت معصومهبیان شده است که امام صادق پیش از ولادت حضرت معصومه و حتی پیش از ولادت امام موسی کاظم(ع) در مورد قم و معصومه مدفون در آنجا فرمودند: «إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّهُ أَلَا إِنَّ لِرَسُولِ اللَّهِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَهُ أَلَا وَ إِنَّ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَهُ أَلَا وَ إِنَّ قُمَّ الْکُوفَهُ الصَّغِیرَهُ أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّهِ ثَمَانِیَهَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَهٌ مِنْهَا إِلَى قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَهٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَهُ بِنْتُ مُوسَى وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّهَ بِأَجْمَعِهِمْ»
آگاه باشید که خدا حرمی دارد و آن مکه است، و پیامبر خدا حرمی دارد و آن مدینه است و امیرالمومنین حرمی دارد و آن کوفه است. آگاه باشید که حرم من و فرزندان من بعد از من قم است. آگاه باشید که قم کوفه کوچک ماست. آگاه باشید که بهشت هشت در دارد، سه تای آن به سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی در آنجا رحلت می‌کند که همه شیعیان ما با شفاعت او وارد بهشت می‌شوند.
مفهوم این روایت ان است که امام حسن مجتبی علیه السلام و امام سجاد علیه السلام و امام باقر و امام صادق علیه السلام قبرشان در قبرستان بقیع است و حرمشان در قم است.
هر وقت دلتنگ هر امامی شدید به قم بروید
آن قبر که در مدینه شد گم/ پیدا شده در مدینه ی قم
آن عزتی که خداوند می خواست در دنیا به حضرت فاطمه سلام الله علیها بدهد به حضرت معصومه سلام الله علیها داد. من روزی در شب ولادت امام رضا علیه السلام در حرم ایشان حرفی را زدم که خادمای حرم می خواستند مرا دار بزنند و گفتم آقا شما خیلی رئوف و مهربانی ولی یا امام رضا خواهر شما زودتر از شما کار ما را راه می اندازد، درگیری به وجود آمد تا رسید به شخص آقای واعظ طبسی که به من گفتند و من هم گفتم قصد بی ادبی نداشتم و فقط اعتقادم را گفتم و ایشان گفتند: کاملأ حرفتان درست است من واعظ طبسی هر چه دارم از حضرت معصومه سلام الله علیها دارم.
آیت الله مرعشی نجفی می گفتند: من مردم تابوت مرا به حرم حضرت معصومه سلام الله علیها بیاورید و عمامه ای را که هفتاد سال بر سرم می گذاشتم و نماز می خواندم را یک سر آن را به تابوت ببندید و یک سر آن را به ضریح ببندید و روضه ی وداع امام حسین علیه السلام را با یارانشان را بخوانید.
پی نوشت:
1- بحارالأنوار، ج 60، ص 216.
2- مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 57، ص 215، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 هـ ش.
3- بحارالأنوار، ج 60، ص 217، رواية 43؛ سفينة البحار، ج 2، ص 446.
4- بحارالأنوار، ج 60، ص 216.
5- سفينة البحار، ج 2، ص 447.
6- ناسخ التواريخ، ج 3، ص 68، رياحين الشيعه، ج 5، ص 35.
