شنبه های قرآنی/ راز مصون ماندن آیات قرآن از نابودی

خرمن آتش ساختمان پلاسکو به هر اندازه که عظیم و گسترده باشد، از آتش جامعه ای که گرفتار نادانی، جهالت، و کفر شده، قوی‌تر نخواهد بود. در طول تاریخ اسلام، افراد بسیاری سعی داشته اند با تلاش مذبوحانه خود به مصاف با آیات الهی بشتابند، تا اینکه آیات و معانی آن را دستخوش تحریف، تغییر و نابودی قرار دهند، ولی آتش این نیرنگ تنها دامن خودشان را در برگرفته است. افرادی که با داشتن انگیزه، توانایی و ابزار لازم، نتوانستند موجب نابودی و تحریف آیات الهی شوند؛ چرا که خدای متعال خود ضامن صیانت و نگهداری آیات قرآن از هر گونه تحریف و نابودی شده است. «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ؛[حجر، آیه9] ما قرآن را نازل كردیم و ما بطور قطع نگهدار آنیم!» 

خدای متعال در این آیه شریف با بهره گیری از تأکیدهای فراوان بر حفظ و نگهداری آیات قرآن اشاره می فرماید: 

نکته اول: در ابتدای آیه خدای متعال به جای اینکه از ضمیر مفرد(انی) استفاده کند، از ضمیر جمع (إِنَّا) استفاده کرده است، تا اینکه به این مطلب اشاره کند که خدای متعال با تمام قدرتهای خود برای محافظت قرآن از هرگونه گزند در تمام اعصار استفاده خواهد کرد.

نکته دوم: در این آیه شریف هر یک از عبارات: «إنّ»، ضمیرِ «له» و «لامِ» «لَحافِظُونَ»  همگی گویای حتمیّت این محافظت است. علاوه بر آن در ادبیات عرب هرگاه عبارتی در قالب جمله ی اسمیه ارائه می شود نوعی تأکید و استمرار را به همراه دارد، به عبارت دیگر خدای متعال در این آیه شریف برای تبیین محافظت قرآن از هرگونه دخل و تصرف، از جمله اسمی (إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ) و از صفت مشبهه‏ای استفاده شده است كه به صیغه اسم‏فاعل (لَحافِظُون) ارائه شد و این در حالی است كه جمله اسمی بر خلاف جمله فعلی بردوام و استمرار دلالت دارد. و همه این مطالب تأکید خدای متعال بر حفظ و نگهداری آیات الهی را به همراه دارد.[جوادی آملی، نزاهت قرآن از تحریف، ص 49]

2-   تلاش و اهتمام پیامبر و صحابه ایشان:

در همان ابتدای نزول قرآن کریم، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) تمام تلاش و همت خود را مبذول داشتند، تا اینکه حافظان و کاتبان قرآن کریم را تربیت نمایند، تا با حفظ شفاهی قرآن و همچنین کتابت آیات قرآن، زمینه هرگونه سوء استفاده و تحریف قرآن را نقش بر آب کنند. در منابع اسلامی نقل شده است، پیامبر اكرم‏(صلی الله علیه و آله و سلم) پس از دریافت وحی و بدون فوت وقت، كاتبان وحی را فرا می‏خواند و آیات نازل شده توسط آنان نگاشته می‏شد كه در اسناد تاریخی، نام بیش از سی تن از این كاتبان برشمرده شده است.[نزاهت قرآن از تحریف، ص 119] علاوه بر وجود کاتبان وحی، در صدر اسلام، افراد بی شماری نیز مأمور حفظ و ضبط قرآن کریم بوده اند. برای نمونه در جنگ یمامه نقل شده است: هزار و دویست نفر از مسلمین از جمله هفتصد تن از قرّاء قرآن كشته شدند. كتاب «قرآن در اسلام» عدّه آنها را هفتاد تن نقل كرده، ولى جرجى زیدان در تاریخ آداب اللغة العربیّه و تاریخ تمدن اسلام آنها را هفتصد نفر از مجموع 1200 تن نقل كرده است. [قاموس قرآن، ج‏5، ص 278] آمار بالای شهدای قاری و حافظ در جنگ یمامه گویای اهتمام بالای یاران پیامبر بر حفظ آیات الهی دارد.

3- تلاش و اهتمام عموم مسلمین بر حفظ قرآن کریم:

علاوه بر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) و صحابه ایشان عموم مسلمین حفظ و نگهداری آیات الهی را از جمله وظایف مسلم خود می دانستند از این رو به هیچ کسی اجازه تغییر آن را نمی دادند، بعضی از شواهد تاریخی به خوبی حاکی از اهتمام مسلمین بر حفظ و صیانت از آیات الهی دارد: برای نمونه در بعضی کتب نقل شده است در هنگام کتابت مصحف قرآن در زمان عثمان، عده ای تلاش داشتند تا اینکه حرف «واو» را در آیه: «وَالَّذِینَ یَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ»[توبه، آیه34] حذف کنند، در این زمان بود که ابی بن کعب به پا خواست و اظهار داشت: یا واو را سر جایش قرار دهید یا  اینکه شمشیر می‌کشم و با شما به جنگ می‌پردازم، وقتی آنها، چهره ی بر افروخته ی ابی بن کعب را دیدند، حرف «واو» را سرجایش گذاشتند.[ نزاهت قرآن از تحریف، ص125، به نقل از الدور المنثور ج3ص232.] این روایت تاریخی به خوبی گویای دغدغه و اهتمام مسلمین بر حفظ و نگهداری آیات الهی از تحریف و تغییر است.  

سخن آخر:

هر چند در حادثه پلاسکو شاهد بودیم که قرآن کریم در زیر خرمن ها آتش سالم بیرون آورده شد، ولی بالاتر از این مطلب، مصون و محفوظ ماندن قرآن کریم در طول قرنها از هرگونه تغییر و تحریف است. هر چند که در طول تاریخ کج اندیشان فراوانی سعی داشته با تهمت های ناروا تحریف ناپذیری قرآن را مورد خدشه قرار دهند، ولی اراده ی الهی توطئه آنان را نقش بر آب کرده و اجازه دست درازی در آیات الهی را از آنان سلب کرده است.