انسان عاقل اوقاتش را چگونه صرف می‌کند!

در زیر به چند نمونه از روایات پیشوایان اسلام درباره برنامه ریزی و نظم و چگونگی تقسیم اوقات شبانه روزی انسان مومن اشاره می نماییم:

- عبادت، محاسبه، علم آموزی و لذت جویی

رسول اکرم (ص) فرمود: سزاوار است که خردمند ساعات شبانه روز خویش را به چهار بخش تقسیم کند:
1-ساعتی (بخشی) را با خدای خود راز و نیاز کند.
 2 ـ ساعتی (بخشی) را به محاسبه نفس اختصاص دهد.
3- ساعتی (بخشی) را به آموختن علم و نشستن در محضر عالمان دینی برای استفاده از نصیحت های دلسوزانه آنان اختصاص دهد.
4 - ساعتی (بخشی) را به استفاده از لذتها و کامرانیهای مشروع و ممدوح بگذراند. (بحارالانوار ج 1، ص 390)

- انسان عاقل اوقاتش را چگونه صرف می کند!؟

حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: وقت هر انسان مؤمن سه قسمت است:
1 ـ یک وقت و ساعتی که برای مناجات و دعا و عبادت است
2 ـ یک وقت و ساعتی که برای کسب معاش و در آمد است
3 ـ یک وقت و ساعتی که برای تفریح و استفاده از لذتهای حلال است و انسان عاقل جز در این سه مورد، وقت نمی گذراند یا کسب معاش یا قدم نهادن برای معاد و آخرت و یا لذت بردن در غیر حرام. (نهج البلاغه کلمات قصار ش 390)
سه نکته:

از تفریح غافل نشوید

در دنیای ماشینی امروز برخی به دلیل مشکلات مالی و غرق شدن در کار و فعالیت نسبت به مساله تفریح سالم و استفاده از لذت های مشروع غافل می شوند. امام کاظم (ع) ذیل در روایتی با مضمون مشابه با روایات فوق به فلسفه این کار اشاره کرده و فرمودند: «...و قسمتى را هم در آن خلوت می کنید براى درک لذّت هاى حلال [و تفریحات سالم] و به وسیله انجام این قسمت است که بر انجامِ وظایف آن سه قسمت دیگر توانا می شوید.» یعنی اگر در این بخش درست برنامه ریزی نکنید به سایر بخش ها نیز لطمه خواهد خورد و بازده کاری شما پایین می آید.

یخ فروشی که مفسر سوره عصر شد

فخررازی در ذیل آیه «والعصر انّ الانسان لفی خسرٍ؛ به عصر سوگند که انسانها هم در زیانند.» چنین می گوید: «یکی از بزرگان پیشین می گوید: معنی این سوره را من از مرد یخ فروشی آموختم که فریاد می زد و می گفت: «إرحموا من یذوب رأس ماله إرحموا من یذوب رأس ماله؛ رحم کنید به کسی که سرمایه اش ذوب می شود، رحم کنید به کسی که سرمایه اش ذوب می شود!» پیش خود گفتم: این است معنی «إنّ الانسان لفی خسرٍ» عصر و زمان بر او می گذرد و عمرش پایان می گیرد و ثوابی کسب نمی کند و در این حال زیانکار است.» (تفسیر فخر رازی، ج 32، ص 85)

گدای زیرک!

گویند: گدایی در مغازه مردی آمد به او گفت: یک گونی از این گردوها را به من عطا کن. صاحب مغازه گفت: گدای ناشی! کجا دیده ای یک گونی گردو را به عنوان گدایی به گدا بدهند!؟ گدا کنار گونی نشست گفت: اجازه می دهی دانه ای از آنها را بردارم، صاحب مغازه گفت: بردار، دوباره گفت: دومی را اجازه می دهی... صاحب مغازه گفت: گویا همان یک گونی را می خواهی یکی یکی از من بگیری!

آری، روزگار هم سرمایه ما را لحظه به لحظه از دست ما می برد بدون اینکه متوجه آن باشیم.

افسوس که ایام جوانی بگذشت
حالی نشد و جهان فانی بگذشت
مطلوب همه جهان، نهان است امروز
دیدی همه عمر در گمانی بگذشت