وارث:هنگامي كه ابن ملجم - كه خدا لعنتش كند - امام علي (ع) را ضربت زد حضرتش به حسن و حسين عليهمالسلام چنين فرمود: «شما را به تقواي الهي سفارش ميكنم و اينكه در طلب دنيا بر نياييد گرچه دنيا در طلب شما برآيد، و بر آنچه از دنيا محروم مانديد اندوه و حسرت مبريد و حق بگوييد و براي پاداش (اخروي) كار كنيد و دشمن ظالم و ياور مظلوم باشيد.(1)
شما دو نفر و همه فرزندان و خانوادهام و هر كس را كه اين نامهام به او ميرسد سفارش ميكنم به تقواي الهي و نظم كارتان و اصلاح ميان خودتان، چرا كه از جدتان صلي الله عليه و آله و سلم شنيدم كه فرمود: «اصلاح ميان دو كس از انواع نماز و روزه برتر است.»
خدا را خدا را درباه يتيمان در نظر آريد، هر روز به آنان رسيدگي كنيد و حتي يك روز دهان آنان را خالي نگذاريد و مبادا در حضور شما تباه شوند.
خدا را خدا را درباه همسايگان در نظر داريد، كه آنان سخت مورد سفارش پيامبرتان هستند، پيوسته به همسايگان سفارش ميكرد تا آنجا كه پنداشتم آنان ارث بر خواهد نمود.
خدا را خدا را درباره قرآن ياد كنيد، مبادا ديگران به عمل به آن بر شما پيشي گيرند.
خدا را خدا را درباره نماز ياد كنيد كه آن ستون دين شماست.
خدا را خدا را درباره خانه پروردگارتان ياد كنيد، تا زنده هستيد آن را خالي و (خلوت) نگذاريد; كه اگر اين خانه متروك بماند ديگر مهلت نخواهيد يافت.
خدا را خدا را درباره جهاد در راه خدا به مال و جان و زبانتان ياد آريد، و بر شما باد به همبستگي و رسيدگي به يكديگر، و بپرهيزيد از قهر و دشمني و بريدن از هم. امر به معروف و نهي از منكر را رها نكنيد كه بدانتان بر شما چيره ميشوند آن گاه دعا ميكنيد ولي مستجاب نميگردد.
اي فرزندان عبدالمطلب! مبادا شما را چنان بينم كه به بهانه اينكه اميرالمؤمنين كشته شد دستبه خون مسلمانان بيالاييد; هش داريد كه به قصاص خون من جز قاتلم را نبايد بكشيد; بنگريد هر گاه كه من از اين ضربت او جان سپردم تنها به كيفر اين ضربتيك ضربتبر او بزنيد و اين مرد را مثله نكنيد. (2) چرا كه از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم شنيدم كه ميفرمود: «از مثله كردن بپرهيزيد گرچه با سگ هار باشد.» (3)
از وصيت ديگر آن حضرت پيش از شهادت و پس از ضربت زدن ابن ملجم ملعون: «وصيت من به شما آن است كه چيزي را با خدا شريك مسازيد، و به محمد صلي الله عليه و آله و سلم سفارش ميكنم كه سنت او را ضايع مگذاريد. اين دو ستون را به پاداريد و اين دو چراغ را افروخته بداريد، و تا از جاده حق منحرف نشدهايد هيچ نكوهشي متوجه شما نيست. من ديشب يار و همدم شما بودم و امروز مايه عبرت شما گشتهام و فردا از شما جدا خواهم شد. خداوند من و شما را بيامرزد. اگرزنده ماندم خودم صاحب اختيار خون خود هستم و اگر فاني شدم فنا ميعادگاه من است، و اگر بخشيدم بخشش مايه تقرب من به خدا و نيكويي براي شماست; پس شما هم ببخشيد «آيا نميخواهيد كه خدا هم شما را ببخشايد؟» (4) به خدا سوگند هيچ حادثهاي ناگهاني از مرگ به من نرسيد كه آن را ناخوش دارم، و نه هيچ وارد شوندهاي كه ناپسندش دانم; و من تنها مانند جوينده آبي بودم كه به آب رسيده، و طالب چيزي كه بدان دستيافته است; «و آنچه نزد خداستبراي نيكان بهتر است» (5) و (6)از اين كه فرمود: «به خدا سوگند هيچ حادثهاي ناگهاني از مرگ به من نرسيده كه...» معلوم ميشود كه امام عليهالسلام پيوسته از روي شوق در انتظار شهادت به سر ميبرده و ميدانسته است كه آنچه پيامبر راستگوي امين صلي الله عليه و آله و سلم به او خبر داده ناگزير فراخواهد رسيد چنانكه قيامت آمدني است و شكي در آن نيست و وعده او ترك و تخلف ندارد و آن حضرت با دلي پر صبر در انتظار آن بود و - بنا به نقل گروهي از دانشمندان مانند ابن عبدالبر و ديگران - ميفرمود: «شقيترين اين امت از چه انتظار ميبرد كه اين محاسن را از خون اين سر سيراب سازد؟» و بارها ميفرمود: «به خدا سوگند كه موي صورتم را از خون بالاي آن سيراب خواهد كرد.
(1)بخش سيره و عترت تبيان
(2)مثله كردن: بريدن انگشت و بيني و گوش و ديگر اعضاي كسي.
(3)نهج البلاغه، نامه 47.
(4)اقتباس از آيه 22 سوره نور.
(5)اقتباس از آيه 198 سوره آل عمران.
(6)نهج البلاغه، نامه 23.
(7)تاريخ الخميس، باب هجرت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم.
