وارث: می‌خواهم از معماری شهری که سال ها مرا در خود پرورش داده و خاطرات رنج ها، اندک شادی مرا در دفتر کوچه پس کوچه‌های خود به ثبت رسانده، کوچه های سنگ فرش و پر پیچ و خمی که چندی است به لطف پیش رفته بشری، آسفالت شده، اما در هسته اولیه شهر قدمت خود را حفظ کرده، بنویسم. مسجد در معماری اسلامی مکان مقدسی برای نیایش و عبادت است و از زمان‌های گذشته محلی برای ایجاد انگیزه و نشاط و رفع مشکلات و حل اختلافات بوده است، از آن جایی که مردم خراسان جنوبی برای اماکن مذهبی، بقاع متبرکه اهمیت زیادی قائل هستند، از همان زمان‌های قدیم هر یک از انبیه و آثار آنها دارای یک فرم و شکل خاصی بود، که از نظر معماری و ساختار بی نظیر است و اینها از نظر مردم شناسی دین قابل ملاحظه می باشد.
می‌خواهم از مسجدی در شهر بیرجند، بگویم که جزو یکی از مساجد قدیمی شهر است، مسجدی که هنوز با همان حال و هوای قدیمی بودن، سنگ فرش کوچه اش مأمنی برای آرامش است.
اگر در خیابان منتظری(خیابان خاکی قدیم) بیرجند در حالی که نگاه به مغازه‌های پر زررق و برق خیابان، می‌اندازی و به راهت ادامه می‌دهی، در فکر تجملات و ویترین مغازه‌ها که هستی، ناگهان چشمت به تابلوی سبز رنگی که ابتدای کوچه زده شده، جلب می‌شود که روی آن نوشته است مسجد خضرنبی(ع).
وارد کوچه می‌شوی، این کوچه با خیابان ابتدایش بسیار فرق دارد، داخل این کوچه از مغازه‌های پر زرق برق، ویترین‌های شیک خبری نیست، دیوارهای کاهگلی هنوز زنده است و با تو حرف می‌زند.
وارد این کوچه که می‌شوی، درب خانه‌ها هنوز چوبی بوده ودرکوب‌هایی که مخصوص زن و مرد است، چشمانت را به خود جلب می‌کند، این کوچه سنگ فرش دارد، دیوارهای بلند و قطور این کوچه تو را به یاد آن روزهایی می‌برد که دوست داشتی روی سنگ فرشها راه بروی تا صدای پاشنه کفش هایت در کوچه پیچیده و بیشتر شود.
این کوچه هنوز زنده است و با همان بافت قدیمی با تو حرف می‌زند، پیرمردان و پیرزنانی را می‌بینی، که با همان عصای چوبی خود کنار خانه نشسته ومنتظر هستند تا صدای اذان از مسجد بلند شود.
ساکنانی که در این کوچه و محل زندگی می کنند به دور از هیاهو و حواشی های زندگی شهری، همچنان برخی از آداب و سنن زیبا و زلال گذشتشگان خود را حفظ کرده اند؛ هنوز تا اذان باقی مانده خود را به مسجد می‌رسانند و در فرصت باقیمانده تا شروع نماز جماعت، با یکدیگر خوش و بشی می کنند و از احوال یکدیگر جویا می شوند.
از کوچه پس کوچه‌های حدفاصل خیابان منتظری تا خیابان مطهری بیرجند که بگذریم، مساجد قدیمی زیادی را می‌بینیم که هر کدامشان نشانی از هنر هنرمندان خراسانی را با خود به همراه دارد.
مسجدی که ظاهری فرسوده اما روحی قوی آن را احاطه کرده است
مسجد خضر نبی(ع) را می‌بینیم که در نزدیکی مدرسه علمیه امام حسن مجتبی(ع) قرار گرفته، وارد مسجد می‌شویم.
در همان ابتدا تأثیری که گذر زمان و باران بر بنای مسجد گذاشته به چشم می‌خورد، اگرچه سقف مسجد آسیب‌دیده و مقداری از گچ‌کاری‌های آن فرو ریخته است، اما روح توحیدی حاکم در کالبد مسجد و خشت های آن، بسیار گیراتر از ظاهر آن است و همچنان مردمان زیادی علاقمندند در این مسجد نماز بخوانند.
اسم مسجد در ابتدا خزعلی بوده است اما به مرور زمان در میان مردم به خضر نبی(ع) معروف شده و هم‌اکنون برنامه‌های زیادی در این مکان برگزار می‌شود.
کوچه مسجد خضر کمی تنگ است، مسجدی ساده و قدیمی که در کوچه ای با دیوارهای بلند قرار دارد، درب مسجد بر خلاف دیگر مساجد کوچک است و سر درب مسجد به نام مسجد خضر نوشته شده است.
از خانه اش تا مسجد فاصله زیادی است، اما بیش از 50 سال است که هر روز برای نماز و قبل از اذان خود را به مسجد می‌رساند تا سجاده ها را برای نمازگزان پهن کند، تا با همان لرزش صدای خود، اذان واقامه را بخواند.
محمد حسین شجری، موذن مسجد خضر است او می‌گوید، روزها بیشتر مساجد اذان را از طریق رادیو پخش می‌کنند و کمتر مسجدی اذان را به صورت زنده و توسط موذن مسجد پخش می کند.
او از گذراندن بیشتر ساعت روز در مسجد خضر برایم می‌گوید: در دوران جوانی، جزو کاسبان همین محل بودم اما الان درآمدم از همین حقوق کمی که از بابت مسجد می‌گیرم سپری می‌شود، اما باز هم خدا را شاکرم.
بیشتر زندگی ام دراین مسجد رقم خورده است/ اگر روزی نتوانم بیایم، غم های عالم مرا فرا می‌گیرد
همیشه بیشتر ساعات در طول روز در مسجد خضر(ع) هستم و در واقع بیشتر زندگی ام دراین مسجد رقم خورده و یا به عبارتی تحولات زیادی در زندگی ام در مسجد بوده است.
وی با شور و حرارت زیاد، با افتخار از50 سال خادمی خود در مسجد سخن می گوید: بزرگترین نعمت زندگی من خادمی خانه خداست و از خدا می‌خواهم تا روزی که هستم بتوانم موذن مسجد باشم، زیرا من با این مسجد خو گرفته و اگر یک روز نتوانم بیایم، انگار غم های عالم مرا فرا می‌گیرد.
یاد سخنی از امام خمینی(ره) در کتاب صحیفه امام افتادم که فرموده اند: "این مسجدها را حفظ کنید تا این نهضت به ثمر برسد؛ تا مملکت شما نجات پیدا کند. خداوند ان شاء اللَّه این مسجدها را براى ما حفظ کند. صحیفه امام، ج۸، ص: ۶۰ "
