وارث: در قرآن به کسانی که مومن باشند و عمل صالح انجام دهند، از سوی خدا وعده «حیات طیبه» داده شده است، (1) حیات پاک و بی آلایش.
یکی از معانی حیات طیبه که در تفاسیر آمده، قناعت و رضا به رزقی است که خدا قرار داده است(2) چرا که زندگی های آمیخته به حرص و افزون خواهی سر از گناه و درآمدهای حرام و تعدّی به حقوق دیگران در می آورد.
قناعت آن است که انسان به آنچه دارد، قانع باشد و حرص مال دنیا را نخورد و در پی مال و منالی که ضرورت ندارد، نرود و چشم طمع به دست این و آن ندوزد و به سطحی از معیشت که برخوردار از کفاف و عفاف است و زندگی او را آبرومندانه می گذراند، بسنده کند.
در روایات فراوان روی «قناعت به کفاف» تکیه شده است. یعنی بسنده کردن و راضی بودن به آنچه او را کفایت می کند و از تجمل و تشریفات و تکلف های غیرضروری و غصّه آور نهی شده است.
قناعت برای انسان آسودگی خاطر و آرامش روان می آورد و هر که آن را ندارد همیشه احساس کمبود می کند و چشمش سیر نمی شود. از این رو، حضرت علی علیه السلام قناعت را سرمایه ای بزرگ می داند و پیامبر خدا صل الله علیه وآله در حدیث «القِناعَة ُمالٌ لایَنفَد» بر ثروت تمام نشدنی بودن قناعت تاکید می کند. (3)
بررسی زندگی پیامبران الهی نشان می دهد که آنان از روحیه قناعت برخوردار بودند و هرگز در پی تجملات و افزون بر طول و عرض زندگی و ثروت اندوزی نبوده اند. مسلمان مکتبی هم باید همین شیوه را داشته باشد، چشم به ثروت و اندوخته های دیگران ندوزد و همیشه خود را با کسانی مقایسه کند که از او کمتر دارند، تا حالت شکر و سپاس نسبت به داشته هایش پیدا کند.
امیرالمومنین علیه السلام فرموده اند: «به آنچه خداوند روزی تو کرده و قسمت توست راضی باش و به آنچه دیگران دارند، نگاه مکن و آنچه را به آن نمی رسی، تمنا نکن، هر کس قانع باشد سیر می شود و هر کس قانع نباشد هرگز سیر نمی شود».(4)
جبرئیل به حضور پیامبرخدا صل الله علیه وآله رسید و عرضه داشت: خدای متعال به تو سلام می رساند و می فرماید: این صحرای مکه را دوست داری برایت تبدیل به طلا شود؟ پیامبر(ص) سه بار به آسمان نگریست، سپس فرمودند: «خدایا، نه! دوست دارم یک روز سیر باشم تا تو را شکر و سپس گویم یک روز گرسنه باشم تا از درگاهت بخواهم.»(5)
هر که قناعت داشته باشد عزیز است هرکه اهل طمع باشد خوار و ذلیل می گردد. منتظر امام زمان(عج) باید خود را بر مدار عفاف و کفاف و قناعت و رضا قرار دهد تا با افزون طلبی و تکاثر، گرفتار گناه و ذلت نشود، که امیرمومنان(ع) فرمودند: «ثَمَرَةُ القِناعَةِ العِزُّ؛ ثمره قناعت عزت است.»(6)
زنان در ایجاد تعادل اقتصادی خانواده و پایبندی به شیوه کفاف و قناعت بسیار موثرند و با هر پرهیز از خواسته های افزون طلبانه و کنار گذاشتن حرص، می توانند به این فرهنگ کمک کنند و یاور مردان باشند.
پی نوشت ها:
1. سوره نحل، آیه 97
2. مجمع البیان، ج5، ص 384
3.میزان الحکمة، حدیث 17144
4.میزان الحکمة حدیث 17179
5.مکارم الاخلاق، ص24
6. غرر الحکم، حدیث 4646
برگرفته از «زندگی مهدوی (اخلاق و اوصاف منتظران)»، نوشته جواد محدثی
