وارث: هرچند با كار و كوشش بايد از فقر، دوري و از اظهار نياز به ديگران خودداري كرد، افرادي نيز در جامعه زندگي مي كنند كه به دليل از دست دادن يا ازكارافتادگي سرپرست ، توانايي تأمين نيازهاي خود را ندارند. در اسلام دستورهاي زيادي داده شده است كه با حفظ بزرگواري اين افراد، به حال آنان رسيدگي شود و شايسته تر آن است كه نگذارند اين افراد زبان به بيان نيازهاي خود بگشايند. به فرموده امام سجاد عليه السلام : «وَ إِعْطاءِ ما يجِبُ لَهُمْ قَبْلَ السُّؤال ِ؛ (بار خدايا! آنان را توفيق ده )... در برآوردن حاجت نيازمندانشان پيش از آنكه لب به سؤال بگشايند.»1 پس بايد قبل از آنكه كرامت نفسشان تهديد شود، به حال آنان رسيدگي كرد.
نراقي در جامع السعادات مي گويد:
ضدّ بخل ، سخاوت است و آن از ميوه هاي زهد است ، چنان كه بخل ميوه دوستي دنياست . پس سزاوار است كه هر پوينده راه آخرت اگر دستش از مال تهي است ، قناعت ورزد و اگر ثروت و مالي دارد، سخاوت و نيكوكاري پيشه كند و شكي نيست كه جود و سخا از شريف ترين صفات و برترين اخلاق انساني به شمار مي رود و يكي از ريشه هاي رستگاري است و مشهورترين اوصاف پيغمبران و معروف ترين اخلاق فرستادگان الهي است و آنچه در ستايش آن رسيده ، از شماره بيرون است .2
از حضرت امام حسين عليه السلام در بيان آثار بخشندگي نقل شده است :
مَنْ جادَ سادَ وَ مَنْ بَخِلَ رَذِلَ وَ إِن َّ أَجْوَدَ النّاسِ مَنْ أَعْطي مَنْ لايرْجُوهُ . 3
كسي كه بخشندگي كند، سيادت و بزرگي مي يابد و آن كه بخل ورزد، خوار مي شود و بخشنده ترين مردم كسي است كه به آنكه اميد بخشندگي به او ندارد، عطا و بخشش كند.
كسي كه با ديگران سخاوت مندانه رفتار كند، مردم به او احترام مي گذارند، ولي بخيل در نظر مردم ، بي ارزش مي شود.
پيامبر اسلام در بيان فضيلت انسان سخي و بدبختي انسان بخيل اين گونه مي فرمايد:
إِن َّ السَّخِي قَرِيبٌ مِنَ اللهِ قَرِيبٌ مِنَ النّاسِ قَرِيبٌ مِنَ الْجَنَّة ِ بَعِيدٌ مِنَ النّارِ وَ إِن َّ الْبَخِيلَ بَعِيدٌ مِنَ اللهِ بَعِيدٌ مِنَ النّاسِ بَعِيدٌ مِنَ الْجَنَّةِ قَرِيبٌ مِنَ النّارِ.4
فرد سخاوتمند به خداوند نزديك است و نزد مردم نيز قرابت و محبوبيت دارد و به بهشت نيز نزديك است، ولي از جهنم دور است (و در مقابل) فرد بخيل از خداوند و مردم و بهشت دور و به جهنم نزديك است .
امام سجاد عليه السلام از پي آمدهاي بخل به خداوند پناه مي برد: «أَللَّهُم ََّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ ... الْبُخْلِ؛ خدايا! به تو پناه مي برم از... بخل ».5
Links:
[1] http://vareth.ir/
[2] https://vareth.ir/tag/keyword/6125/%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87-%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87
[3] https://vareth.ir/tag/keyword/11884/%DA%A9%D9%85%DA%A9-%D8%A8%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86
[4] https://vareth.ir/tag/keyword/6085/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AB
[5] https://vareth.ir/tag/keyword/6162/vareth