دينداری به جای استدلال، محبت می‌خواهد

وارث: مراسم رونمایی از کتاب «قاف» روز دوشنبه ۲۱ دی ماه، با حضور محمدمهدی صمیمی، مدیر آفرینش‌های ادبی سازمان فرهنگی هنری؛ علی معلم، رئیس فرهنگستان هنر؛ حجت الاسلام زائری، از فعالان فرهنگی؛ یاسین حجازی، نویسنده کتاب و جمعی از هنرمندان و شاعران و نویسندگان از جمله مصطفی محدثی خراسانی، میلاد عرفان‌پور، ناصر فیض، و با اجرای شهرام شکیبا برگزار شد.  محمدمهدی صمیمی، مدیر آفرینش‌های ادبی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، در آغاز این برنامه گفت: در حوزه کتاب باید تلاش‌های فراوانی کرد، به خصوص که کارهای زیادی روی زمین مانده است. انشالله برای ما نیز شرایطی فراهم شود که بتوانیم در این حوزه بهتر عمل کنیم.دیگر سخنران این نشست، حجت الاسلام محمدرضا زائری بود که درباره محبت گفت: یکی از زیبا‌ترین احادیث قدسی که به کاربستن آن برای تمام فعالان فرهنگی مورد نیاز و ضروری است، سخن خدا با حضرت موسی (ع) است که می‌فرماید:‌ ای موسی کاری کن که مردم عاشق من شوند. درد و دریغ که در این روزگار همه و همه به جای اینکه فرستاده خدا را محبوب مردم کنند، دست به دست هم داده‌اند تا مردم را از خدا فراری دهند. محبت در فعالیت‌های ما گم شده است. وی با اشاره به تبلیغات محبت‌آمیز مسیونرهای مسیحی گفت: بار‌ها از خودم پرسیده‌ام که آیا یک بار در تاریخ نقل شده که کسی نزد پیامبر اسلام (ص) رفته باشد و به ایشان بگوید که من می‌خواهم مسلمان شوم و بعد پیامبر آن شخص را به سلمان و ابوذر ارجاع داده باشد تا پیش از مسلمانی چند واحد اسلام‌شناسی بخواند؟ آیا سراغ دارید که پیامبر بحث استدلال کلامی کرده باشند؟ مخاطب عشق و محبت می‌خواهد که اگر این دو عنصر برایش مهیا باشد، دیگر به هیچ چیز نیاز ندارد. زائری در ادامه گفت: دینداری استدلال نمی‌خواهد، بلکه محبت می‌خواهد. اگر کسی محبت ببیند، با سر دیندار می‌شود. عشق همه کاری می‌کند و همه کار‌ها، کار دل است.‌ ای کاش این را بفهمیم. کاری که آقای یاسین حجازی در کتاب خود انجام داده، دقیقا این کار است.قاف در ناکجاآباد جای داردعلی معلم دامغانی، رئیس فرهنگستان هنر، از دیگر سخنرانان این مراسم بود که پس از خواندن ابیاتی گفت: کلمه قاف، برای همه ما کلمه آشنایی است، به خصوص برای اهالی ادبیات. آن‌ها که منطق الطیر را خوانده‌اند، خوب می‌دانند که قاف در ناکجاآباد است و مرغانی که نمی‌دانیم از آدمیان هستند یا غیرآدمیان. یکی از قاف‌های نزدیک ما دماوند است که آن را ناف زمین می‌دانند. قاف مطلع است، یعنی آنجا که طلوع و تولد اتفاق می‌افتد. در جهان همه طلوع‌ها از قاف آغاز می‌شود. این شاعر در ادامه با اشاره به اصطلاح ویراستار که برای یاسین حجازی در کتاب قاف به کار برده می‌شود، افزود: ویراستاری‌‌ همان ترزبانی است. یعنی آن حکایت خشک تازه شود تا خلق از آن بهره ببرند. روایتی مدرن بر اساس سه متن کهنحمیدرضا شاه‌آبادی نیز با حضور در ایران مراسم گفت: من کتاب «قاف» را بسیار دوست داشتم و تحت تاثیر آن قرار گرفتم. حتی در چند روز اولی که به دستم رسید، اصلا آن را از خودم دور نمی‌کردم. از کتاب‌سازی زیبای آن نیز بسیار لذت بردم. در این کتاب، روایتی مدرن بر اساس سه متن کهن پایه‌ریزی شده است. گرچه آقای حجازی خود را متواضعانه ویراستار کتاب می‌داند، اما من معتقدم که ایشان نویسنده این اثر است که بر اساس محتوای سه متن کهن، یک روایت جدید را آفریده است. وی افزود: آقای حجازی در کتاب خود با استفاده از مصالح برگرفته از ۳ کتاب، یک بنای جدیدی را شکل داده است که گرچه این ساختمان، به واسطه خشت‌هایش بوی قدیمی و کهنگی می‌دهد ولی کاملا نو است. او در اثر خود، کاملا به ریتم و حرکت و تعلیق‌ها احاطه دارد. به نظر من، انتشار «قاف» یکی از اتفاقات مهم فرهنگی سال ۹۴ است. خبر مهم است یا دیالوگ؟ در ادامه برنامه یاسین حجازی، مولف کتاب «قاف» نیز، گفت: خبر مهم است یا دیالوگ؟ (دیالوگ به‌‌ همان معنای دراماتیکی که همینگوی مثلا در داستان کوتاه «تپه‌هایی چون کوه‌های سفید»ش نوشت.) خبر مهم است یا ایماژ؟ (ایماژ به‌‌ همان معنای دراماتیک که چخوف مثلا در داستان کوتاه «سوگواری»‌اش ساخت.) زمانی که خود را برای صحبت در این جلسه آماده می‌کردم، کتابی باز کردم که در آن آمده بود: محمد بن عبدالله در چهل سالگی، حدودا در سال‌های ۶۰۹-۶۱۰ میلادی، در غار کوهی به نام حرا، در شمال شرقی مکه که حدودا چهار و نیم کیلومتر با این شهر فاصله دارد، به پیغمبری مبعوث شد. این یک خبر است. کامل و گویا. دقیقا باید پایانش نقطه گذاشت. آیا اما مهم است که آخرین پیغمبر خدا فرشته وحی را چطور دیده است و از او چه شنیده است و چه به او گفته؟ کتابی که من باز کرده بودم می‌گفت مهم است و در یک سطر و نیم «خبر» داده بود که آخرین پیغمبر از فرشته وحی چه شنیده بود و چه به او گفته. مقاله‌های مفید فراوانی می‌توان یافت که از سال‌های پایانی قرن نوزدهم روسیه مطلعمان کند. (مطلع یعنی‌‌ همان «باخبر».) دقیقا از‌‌ همان سال‌ها که چخوف خیابان‌ها و آدم‌هایش را در داستان کوتاه «سوگواری»اش تصویر می‌کند. فرق چخوف با نویسندگان همه آن مقاله‌های فراوان مفید چیست؟ برگردم به اولین جمله‌ام: خبر آن سال‌ها مهم است یا دیالوگ‌های داستان کوتاه چخوف؟ مرتضی امیری اسفندقه، شاعر نیز ضمن مروری کلی بر سابقه سرایش شعر در مدح حضرت رسول‌ (ص) در ادبیات فارسی، شعری با این مطلع خواند: مگر یتیم نبودی، خدا پناهت دادخدا که در حرم امن خویش راهت دادخدا، کدام خدا؟ آن خدای بی‌مانندهمان که عصمت پرهیز از گناهت داد تکیه بر مولف و آثار موضوع‌محورعلی‌محمد مودب، رئیس انتشارات شهرستان ادب، نیز گفت: از کتاب «قاف» به خوبی استقبال شده و در زمانی کوتاه به چاپ چهارم رسیده است. یکی از درددل‌های ما نسبت به فعالیت‌های ادبی آن است که باید از روش‌های دیگری برای جذب مخاطب استفاده کرد که بیش از همه موضوع‌محور هستند. شهرستان ادب بنای خود را بر توجه به مولف گذاشته است تا از طریق پیدا کردن دوستان اهل کار، فضای مناسبی را برای خلق اثر در اختیارشان قرار دهد. عموما شهرستان ادب را به شعر می‌شناسند ولی امروز آثاری در حوزه داستان نیز منتشر کرده‌ایم که بسیار شاخص هستند.  ضرورت معاصرسازی محتوا و فرماردشیر رستمی، طراح و گرافیست، نیز گفت: ما برای حفظ ارزش‌هایمان چند راه بیشتر نداریم. یکی از آن‌ها معاصرسازی محتوا و فرم است. در بحث محتوا، برخی از دوستان به بهانه معاصر کردن یک متن، آن را کهنه‌تر می‌کنند. آسان سازی و تسهیل امور یکی از وظایف ماست. ما به عنوان یک روشنفکر وظیفه داریم که مخاطب خود را بشناسیم و نیاز را پیدا کنیم. ما به دنبال تأثیر در اشیاء هستیم. «قاف» کتابی دوست‌داشتنی است که هم به لحاظ محتوا و هم فرم آن را می‌توان به راحتی در دست گرفت. سید ناصر هاشم‌زاده، نویسنده و محقق، با اشاره به اهمیت انتشار کتاب‌هایی شبیه «قاف» در حوزه سینما و تئا‌تر گفت: کتاب قاف هم به ظاهر و هم باطن، کتاب قابل اعتنا و توجهی است. آنچه در سینمای امروز ما کم است، ادبیاتی است که باید بتواند پشتوانه دراماتیک قصه‌های ما شود. چه کسی باید نسل‌های جدید را با گذشته آشتی دهد؟ در سنت گذشته ما و هم در سنت غربی نیز نوعی تلخیص وجود داشته است. یکی از ویژگی‌های خوب ویرایش آقای حجازی این است که متن را عینا در کتاب خود آورده است. پس مخاطب با متن اصلی نیز آشنا می‌شود. این مراسم با تقدیر از مجید زارع (که در این جلسه حضور نیافته بود) علی داوودی و یاسین حجازی و اجرای موسيقی به پایان رسید. منبع: سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران/1102001307