منظور قرآن از «نِعَمَهُ بَاطِنَةً»

وارث: 

 خداوند در آیه 20 سوره مبارکه لقمان می فرماید: «أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا كِتَابٍ مُنِيرٍ؛ آیا شما مردم به حسّ مشاهده نمی‌کنید که خدا انواع موجوداتی که در آسمانها و زمین است برای شما مسخّر کرده و نعمت‌های ظاهر و باطن خود را برای شما فراوان فرموده؟ و (با وجود این) برخی از مردم از روی جهل و گمراهی و بی‌خبری از کتاب روشن (حق) در (دین) خدای متعال مجادله می‌کنند.»

نکته ها

1-نعمت های الهی هم گسترده و فراوان (َسْبَغَ)، هم در دسترس بندگان (عَلَيْكُمْ) و هم متنوع (ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً) است.

2-در این آیه به دو گونه نعمت اشاره شده است: نعمت ظاهری مانند سلامتی، رزق و روزی، زیبایی و امثال آن و نعمت باطنی مانند ایمان، معرفت، اطمینان، حسن خلق، امداد غیبی، علم، فطرت، ولایت و ... .

3-محمدبن زیاد ازدی می گوید: از سرور خود، موسی بن جعفر(ع) درباره تفسیر این کلام الهی پرسیدم: «وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً » فرمود: «نعمت ظاهر، امام ظاهر است و نعمت بان، امام غائب». گفتم: آیا در میان ائمه علیهم السلام کسی هست که غائب شود؟

فرمود: «آری! شخص او از دیدگان مردم غائب می شود، اما یاد او از قلوب مومنین غایب نمی گردد. او دوازدهمینِ ما امامان است. خداوند برای او هر امر سختی را آسان و هرا مر دشواری را هموار سازد و گنج های زمین را برایش آشکار کند و هر بعیدی را برای وی قریب سازد و توسط وی تمامی جباران عنود را نابود کند، و هر شیطان متمردی را به دست وی هلاک سازد.

او فرزند سرور کنیزان است، کسی که ولادتش بر مردمان پوشیده و ذکر نامش بر آنها روا نیست؛ تا آنگاه که خدای تعالی او را ظاهر ساخته و زمین را پر از عدل و داد نماید؛ همانگونه که پر از ظلم و جور شده باشد.»1

4- بی توجهی به آفریده ها و نقش آنها در زندگی بشر، سبب سرزنش و توبیخ است: «أَلَمْ تَرَوْا»

50تمام آفریده ها هدفمند و به خاطر بهره گیری انسان خلق شده اند: «سَخَّرَ لَكُمْ».

6-نباید از نعمت های باطنی خداوند غفلت کنیم و نسبت به آنها بی توجه باشیم: « أَلَمْ تَرَوْا ... وَبَاطِنَةً».

 

پی نوشت:

1-کمال الدین و تمام النعمه، ج2، ص389.

*برگرفته از «پرتوی از آیه های مهدوی»، محسن قرائتی

 

منبع: شبستان