رهبری وحدت از ماجرای سقیفه تا انقلاب اسلامی

 متأسفانه طی دهه‌های اخیر معدود افرادی با دستمایه قرار دادن ماجرای سقیفه عامدانه یا جاهلانه بر طبل تفرقه‌ کوبیدند و با زیر پا گذاشتن ارزش‌های دینی، اهانت به مقدسات مذاهب اسلامی را بر خود جایز دانستند. این عمل باعث شد راه برای دشمنان اسلام برای ایجاد تفرقه بین امت اسلام هموار شود، به این ترتیب خون هزاران مسلمان به‌علت اختلافات مذهبی بر زمین ریخته شد. 

این در حالی است که اهتمام به اتحاد و همبستگی بین مسلمین در سیره کلامی و عملی امامان معصوم(ع) به وفور دیده می‎شود. اوج پایبندی به مقوله وحدت را در عصر امیرالمؤمنین(ع) و در همان ماجرای سقیفه شاهدیم آنجا که برای حفظ اسلام و اتحاد مسلمین از بزرگ‌ترین حق خویش یعنی خلافت مسلمانان گذشت. منتها امیرالمؤمنین(ع) و حضرت زهرا(س) آن مقدار که باعث روشنگری بود، با استدلال‌های عقلانی و وحیانی با مخالفان صحبت کردند، اما در نهایت برای حفظ وحدت مسلمانان به سکوت رضایت دادند.

امامت مایه ایمنی از تفرقه است

بنابراین کسانی که خود را پیرو راه عترت می‌دانند و در عین حال با رفتارهای نامطلوب به مقدسات مذاهب اسلامی اهانت می‌کنند هیچ سنخیتی با سیره عملی پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع)‌ ندارند. بلکه باید دانست از اولین نشانه‌های پیروی از ائمه(ع)، حفظ وحدت و جلوگیری از اختلاف‌های مسلمانان است. حضرت زهرا(س) در یک روایت این حقیقت را اینگونه بیان می‌فرمایند: «... فَجَعَلَ اللّهُ إطاعَتَنا نِظاما لِلمِلَّةِ و إمامَتَنا أمانا لِلفُرقَةِ؛ خداوند اطاعت از ما را رشتۀ سامان ملت، ‌‌‌‌‌‌‌و امامت ما را مایۀ ایمنی از تفرقه قرار داده است.» 

همچنین در تفکر وحدت‌آفرین امیرالمؤمنین(ع)‌ از اولویت‌های یک دولت اسلامی، حفظ وحدت مسلمانان محسوب می‌شود. امام علی (ع) در بیاناتی با تأکید بر احترام مسلمانان نسبت به یکدیگر فرمودند: «همانا هر مسلمانی با مـسلمان دیـگر بـرادر اسـت. پس القـاب زشـت بر هم نگذارید و دست از یاری هم نکشید که همانا شرایع و قوانین دین یکی و راه‌های آن هموار و مستقیم است، هرکه قدم در آن نهد، به مقصد رسد و غنیمت برد و هرکه بدان راه نرود، گمراه شـود و پشیمانی برد؛ إِنّ الْمـُسْلِمَ أَخُوالْمُسْلِمِ فَلا تَنابَزُوا وَ لَا تَخَاذَلُوا فَإِنَّ شَرَائِعَ الدِّینِ وَاحِدَةٌ وَ سُبُلَهُ قَاصِدَةٌ مَنْ أَخَذَ بِهَا لَحِقَ وَ مَنْ تـَرَکهَا مـَرَقَ وَ مـَنْ فَارَقَهَا مُحِق» (الامـالی، ص234) 

امام علی(ع) در این بیان شیوا مسلمانان را به دو گزاره مهم نسبت به یکدیگر یعنی پرهیز از به کارگیری القاب زشت و عدم دست کشیدن از یاری یکدیگر پند می‌دهند.

 امیرالمؤمنین(ع) همچنین در سخنی دیگر وحدت‌آفرینی را از دستاوردهای دعوت پیامبر اکرم(ص) معرفی کرد و در این باره فرمود: «دلهای ابرار به سوی او(پیامبر(ص)) مـی‌گروید و چـشمها به جانبش می‌گردید. خداوند با او کینـه‌ها را دفـن و آتـش‌ها را خـاموش کرد، بـا او میان دلها الفـت و مـهربانی ایجاد کرد[بیگانگانی را پیوند برادری داد]، و خویشاوندانی را پراکند؛ قَدْ صُرِفَتْ نـَحْوَهُ أَفـْئِدَةُ الْأَبْرَارِ وَ ثـُنِیتْ إِلَیهـِ أَزِمـَّةُ الْأَبْصَارِ دَفَنَ اللَّهُ بـِهِ الضَّغَائِنَ وَ أَطْفَأَ بِهِ الثَّوَائِرَ أَلَّفَ بِهِ إِخْوَاناً وَ فَرَّقَ بِهِ أَقْرَاناً». (نهج‌ البلاغه‌، خطبه‌ 96) 

دایره مسأله وحدت حتی عصر غیبت را در بر گرفته و فقه شیعه را تحت تأثیر خود قرار داده  تا جایی که شهید مطهری در خصوص اهمیت وحدت مسلمانان از قول کاشف‌الغطاء می‌نویسد: «چه خوب گفته است علامه فقیه کاشف الغطاء؛ «بنی الاسلام علی کلمتین: کلمه التوحید و توحید الکلمه» یعنی اسلام بر روی دو اصل و دو فکر بنا شده است. یکی اصل پرستش خدای یگانه است، دیگر اصل اتفاق و اتحاد جامعه اسلامی است».

وحدت در تفکر امام‌ خمینی(ره) و آیت‌الله خامنه‌ای

در عصر پیروزی انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی(ره) نیز به عنوان یکی از برترین دست‌پروردگان مکتب اهل‌بیت(ع) و به عنوان فقیهی حکیم، وحدت مسلمین را یک اصل مسلم برای یک حکومت اسلامی معرفی کردند و با نامگذاری فاصله بین 12 ربیع‌الاول (سالروز ولادت رسول اکرم(ص) به رویات اهل سنت) تا 22 ربیع‌الاول به عنوان «هفته وحدت» مهر تثبیتی بر رویکرد وحدت‌زای نظام جمهوری اسلامی ایران در قبال توطئه‌های دشمنان زد. 

ایشان در سخنرانی‌های متعددی نسبت به مسأله وحدت تأکید داشتند و آن را یکی از پیام‌های مهم خداوند در آیات قرآن معرفی می‌کردند. امام در سخنانی فرمودند: «همۀ مسلمین جهان توجه بکنند به این آیاتی که در قرآن کریم برای وحدت مسلمین نازل شده است و مسلمین را دعوت به وحدت و اعتصام به حبل الله  که همان اسلام است فرموده است.» و در جایی دیگر اشاره داشتند «اگر همۀ مؤمنین در تمام کشورهای اسلامی همین یک دستور خدا را که خدا عقد اخوت بینشان انداخته است، همین یک دستور را عمل بکنند، قابل آسیب دیگر نیست. اگر یک میلیارد جمعیت مسلمان، یک میلیارد جمعیت مسلمان که مع الأسف یک میلیارد جمعیتی هستند که تحت سلطۀ غیر هستند، یک میلیارد جمعیت تحت سلطۀ دویست و پنجاه میلیون، اگر این یک میلیارد جمعیت به این حکم خدا سرنهاده باشند، اطاعت کرده بودند همین یک حکم را که «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ»، برادرند اینها، اگر این برادری در همه جا بود، اگر این برادری در تمام قشرهای ملتها بود، این گرفتاریها برای ما پیدا نمی‌شد.»

همچنین در تفکر رهبر معظم انقلاب، خدشه دار کردن وحدت به بهانه شیعه و سنی، مزدوری دشمن و دشمنی با اسلام محسوب شد. ایشان در تقبیح تفرقه‌انگیزی فرمودند: «هرکسی وحدت ملی را به بهانه‌های مذهبی از جمله طرفداری از شیعه و سنی خدشه دار کند چه شیعه باشد و چه سنی، مزدور دشمن و دشمن اسلام است چه بداند و چه نداند» و ادامه بیان داشتند «فرد شیعه‌ای که به مقدسات اهل سنت توهین می‌کند حتی اگر متوجه نباشد مزدور دشمن است». (بیانات در 22 اردیبهشت 1388ـ سنندج)

از این جهت می‌توان نتیجه گرفت در تفکر ولایی شیعه، حفظ وحدت مسلمانان همواره در اولویت رهبران دینی قرار دارد چرا که مهم‌ترین آسیبی که در تفرقه وجود دارد، از هم پاشیدگی نظام اسلامی توسط دشمنان دین است؛ زیرا اگر مسلمانان در کنار یکدیگر نباشند، حکومت اسلامی ماهیت خود را از دست می‌دهد و مسیر برای انحطاط ارزش‌های دینی و انسانی و نفوذ اندیشه‌های شیطانی هموار می‌شود.

 منابع:
پرتال امام خمینی(ره)
صحیفۀ امام، ج 14، ص 142 و ج 11، ص 148.
مطهری، مرتضی، حج، ص19

 

منبع:تسنیم