سه روایت با محور مهدویت از حضرت عبدالعظیم (ع)

وارث: 

از حضرت عبدالعظیم بیش از یکصد حدیث در موضوعات مختلف و غالبا اخلاقی، بی‌واسطه یا با واسطه نقل شده است که در این میان، هشت روایت با موضوع مهدویت چون کوکب دُری می‌درخشد!

اساسا روایات مهدویت از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است چرا که این روایات نوعا پیش از میلاد امام عصر ارواحنا فداه از زبان مبارک پیامبر اکرم(ص) و یازده‌امام معصوم جاری شده است. لذا اولا روایات مهدوی، جزء اخبار غیبی و دلیل بزرگی بر حقانیت مذهب اهل بیت محسوب می‌شود و ثانیا شیعیان در شرایط بسیار خاص عصر غیبت که به امام معصوم دسترسی ندارند، روش زندگی و چون و چند محافظت از دین و دنیای خود را از این گونه روایات می‌آموزند و خویشتن را برای رنجها و سختیهای دوران غیبت امام آماده می‌کنند.

ادامه بحث را با بررسی مختصری از سه روایت با محور مهدویت پی می‌گیریم:

* حدیث اول:

حدیث عرض دین، مفصل‌ترین روایت منقول از حضرت عبدالعظیم است.

در قسمتی از این حدیث، امام هادی(ع)‌اشاره کوتاهی به وجود دو امام پس از خود دارند و می‌فرمایند: «پس از من فرزندم حسن(عسکری) امام است. (آیا می‌دانی) مردم با جانشین او چگونه رفتار خواهند کرد؟» عبدالعظیم گوید پرسیدم:«مگر چه خواهد شد؟»

فرمود:«مردم شخص او را نمی‌بینند و ذکر نام او روا نیست تا آنگاه که زمین مملو از ظلم و ستم شده باشد قیام کند و پهنه گیتی را سرشار از عدالت و داد فرماید.»«کمال‌الدین ج ۲ باب ۳۷ حدیث ۱»
‌
اشاره‌ای به دو نکته در حدیث:

۱. اینکه امام فرمود با جانشین او چگونه رفتار خواهند کرد، شاید‌اشاره به این موضوع باشد که بر اثر غیبت امام، شیعیان در آزمونی سخت قرار می‌گیرند و بیشتر مردم، امام عزیز و غایب خود را از یاد می‌برند. این عبارت، کنایه‌ای نیز به تحیر و سرگردانی شیعه در عصر غیبت دارد چرا که اگر رفتارشان مورد رضای امام واقع شود، دوران غیبت دیری نخواهد پایید.(امام عصر ارواحنا فداه در حدیثی فرموده‌اند آنچه ما را در پرده غیبت نگاه می‌دارد، رفتارهای ناپسندی است که از شما مشاهده می‌کنیم.)

۲. علت نهی از تصریح نام امام عصر(عج) به درستی مشخص نیست و به نظر می‌رسد که امری تعبدی باشد. در برخی از روایات، علت آن حفظ جان امام در دوران غیبت صغری ذکر گردیده است. شاید در این خصوص بتوان گفت بین وجود امام غایب و نام مقدسش می‌بایست سنخیتی باشد. لذا تا زمان ظهور، بردن نام حضرتش(م ح م د) ممنوع است.

* حدیث دوم:

حضرت عبدالعظیم حسنی گوید: «به امام جواد(ع) عرض کردم امیدوارم شما همان قائم اهل بیت پیامبر(ص) باشید که زمین را پس از پر شدن از ظلم وبیداد از عدالت پر می‌کند.» فرمود: «ای ابوالقاسم! همه ما قائم و برپا دارنده امر خدا و هدایت‌گر به سوی دین او هستیم. اما آن قائمی که خدای تعالی توسط او زمین را از اهل کفر و انکار پاک ساخته و آکنده از عدل و داد می‌نماید، کسی است که ولادتش از مردم پنهان و خودش از آنان نهان و بردن نامش حرام است. نام و کنیه او مطابق نام و کنیه رسول‌الله(ص) است. او کسی است که زمین برایش در هم پیچیده و هر دشواری برایش آسان می‌گردد. تعداد اصحابش به تعداد رزمندگان جنگ بدر، سیصد و سیزده تن است که از دورترین نقاط زمین به گرد او اجتماع می‌کنند. و این مطلب تفسیر سخن خدای تعالی است که فرمود: «هر کجا که باشید خداوند همه شما را می‌آورد که خداوند بر هر چیزی توانا است.»(سوره بقره آیه ۱۴۸) چون این تعداداز اهل اخلاص به گرد او آمدند، خداوند امر خود را آشکار می‌سازد و چون «عقد» که عبارت است از ده هزار مرد تکمیل شود، به اذن خدا قیام می‌کند و دشمنان خدا را از میان بر می‌دارد تا جایی که خدا خشنود گردد» عبدالعظیم گوید عرض کردم:«چگونه می‌داند که خدای تعالی خشنود شده؟» فرمود: «در قلبش رحمت می‌افکند...»«همان باب ۳۶ حدیث ۲»

نکاتی درباره حدیث:

۱. ولادت حضرت مهدی به گونه‌ای پنهان بود که حتی آثار حمل در والده ماجده آن حضرت تا سپیده‌دم نیمه شعبان و لحظاتی پیش از تولد آن سرور ظاهر نگردید و از ولادت ایشان جز عده‌ای از خواص کسی آگاه نشد. تا آنجا که پس از شهادت امام عسکری(ع)، مأموران حکومتی در خانه آن حضرت به جست‌وجوی زنی باردار یا کودکی خردسال بودند.

۲. در هم پیچیده شدن زمین ممکن است‌اشاره به قدرت طی الارض یا گونه‌ای دیگر از توانایی امام باشد که هر لحظه به هر جای زمین که اراده کند می‌رود.

۳. حدیث ‌اشاره دارد به اینکه هر دشواری برای حضرت حجت آسان می‌گردد و ما می‌دانیم که درحرکت انبیا و اولیای آنها شکست و ناکامی‌های فراوانی وجود داشته و چه بسا به هدف مطلوب نمی‌رسیدند. اما آخرین ذخیره الهی به مشیت پروردگار هیچ شکستی نخواهد داشت و امورش با امدادهای غیبی پیش خواهد رفت. البته مقصود این نیست که بدون هیچ رنجی، پیروزی به دست آید. در برخی روایات تصریح شده که موفقیتهای امام زمان(عج) با خون و عرق کسب می‌شود!

۴. تعداد اصحاب سِر و یاران خاص امام به عدد اصحاب بدر است. اما لشکر آن حضرت برای نبرد با دشمنان در مرحله اول، ده هزارسپاهی تازه نفس خواهد بود.

۵. طبق روایات اهل بیت برخی از آیات قرآن با موضوع مهدویت ارتباط دارد که از آنها تعبیر به آیات المهدی شده است. آیه‌اشاره شده در متن حدیث یکی از همان آیات است.

* حدیث سوم:

عبدالعظیم حسنی گوید بر مولای خود حضرت جواد(ع) وارد شدم و خواستم در‌باره قائم بپرسم که آیا مهدی همان قائم است یا شخص دیگری می‌باشد؟ ولی امام پیش از آنکه من چیزی بگویم آغاز به سخن کرد و فرمود: «ای ابوالقاسم! قائم فردی از ما «امامان شیعه» و همو مهدی است که باید در دوران غیبت، منتظرش باشند و در عصر ظهور از فرمانش اطاعت کنند. او نسل سوم از فرزندان من است. سوگند به خدایی که محمد(ص) را به نبوت برانگیخت و ما را به امامت برگزید، اگر از عمر دنیا تنها یک روز باقی مانده باشد، خداوند آن روز را آن چنان طولانی گرداند تا حضرت مهدی(عج) قیام نماید و زمین را پس از آنکه از ظلم وستم لبریز شده از عدل و داد آکنده سازد...» سپس فرمود: «أفضلُ أعمال شیعتنا إنتظارُ الفرج برترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج است.» «همان: باب ۳۶ حدیث ۱»

نکاتی درباره حدیث:

۱. سالها پیش از میلاد حضرت قائم(عج)، شیعیان از امر محتوم مهدویت، آگاهی داشته و در‌باره آن با امامان خود گفت‌وگو می‌کردند. اما جزئیاتی مجهول، همواره مورد پرسش قرار می‌گرفته است.

۲. انتظار در فرهنگ اهل بیت در شمار واجبات و لوازم حتمی شیعه بودن است. لذا امام جواد(ع) در روایت فوق، از آن تعبیر به «یَجبُ به معنای لازم و بایسته» فرمودند.

۳. عدد دوازده گانه امامان، از عصر پیامبر(ص) همواره مورد تأکید قرار می‌گرفته و در این روایت نیز، امام نهم می‌فرمایند سومین نسل از فرزندان من مهدی است. لذا مخالفان، بسیار تلاش نموده‌اندکه عدد دوازده را با خلفای جور تطبیق دهند اما هیچ‌گاه موفق نبوده‌اند.

۴. تعبیر طولانی کردن روز آخر دنیا برای ظهور حضرت مهدی ارواحنا فداه، تمثیلی است جهت حتمی بودن امر ظهور. این‌که در خروج امام هیچ تردیدی نیست و سرانجام از پشت پرده غیبت خواهد آمد.

۵. آخرین فراز روایت که فرمود افضل اعمال شیعیان ما انتظار فرج است؛ بر این نکته تأکید می‌کند که در عصر غیبت، انتظار بر قله اعمال قرار دارد و هیچ عمل و عبادتی جایگزین آن نمی‌شود. مضافا اینکه از انتظار، تعبیر به «عمل» فرموده به این معنا که دست بر دست گذاشتن و بیکار نشستن، انتظار نیست و ضد عمل است! بلکه شیعه واقعی علاوه‌بر پالایش درون، جهان بیرون خود را جهت قدوم امام خویش می‌آراید و کاستی‌ها را می‌زداید. انتظار واقعی این است.

منبع:ابنا