راهکارهایی برای ارتقاء «شعر فاطمی» از زبان یک شاعر

رضا اسماعیلی، از شاعران کشورمان یادداشت خود را با عنوان راهکارهایی برای ارتقاء شعر فاطمی در اختیار باشگاه خبرنگاران جوان قرار داده است.در این یادداشت آمده است:

در شرایط حساس کنونی که گروه‌های تکفیری و داعشی سعی دارند چهره خشنی از دین و رهبران دینی(ع) ارائه دهند و اسلام را دینی خشونت طلب و خردستیز معرفی کنند، باید از همه ظرفیت‌های شعر آیینی و فاطمی برای مقابله با چنین ذهنیت های غلطی استفاده کرد. دین اسلام بر پایه خرد و عقلانیت است؛ از این‌رو شایسته است که با زبان فاخر و تاثیرگذار شعر از حقیقت ناب محمدی رونمایی کنیم، و جلوه های «جهل ستیزی» و «اندیشه مداری» دین اسلام را در پیش چشم جهانیان به تماشا بگذاریم. باید به دنبال احصاء جوهر و گوهر دین باشیم و با استناد به سنت نبوی و سیره علوی به بازخوانی و بازنمایی ارزش هایی چون عشق، صلح، آزادی ، عدالت، مردم داری و ... باشیم که ریشه در آموزه های اصیل دینی و قرآنی دارند. سیره بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری نیز بر فاصله گرفتن از تحجر و اسلام آمریکایی و معرفی اسلام ناب محمدی(ص) است. بی هیچ تردیدی اگر در این مسیر روشن حرکت کنیم، رغبت و گرایش جهانیان به دین اسلام روز به روز افزایش خواهد یافت و توطئه استکباری «اسلام هراسی» تا همیشه عقیم خواهد ماند.

بهترین و عملی ترین راهکار برای ارتقاء شعر ارجمند فاطمی، علاوه بر تعامل بیش تر شاعران و ذاکران، مجهز شدن آنان به دانش و بینش دینی و قرآنی و تربیت مخاطبان دین آگاه - حضور شاگردانی از مکتب فقهی امامین باقر و صادق(علیهما السلام) - در این جلسات است تا همچنان که اشاره شد در مقابل طرح مسائل شبهه برانگیز، غالی گرانه و خرافی در اشعار بایستند، و قافله شعر دینی و آیینی ما را به سرمنزل رستگاری و عاقبت بخیری هدایت کنند. امید آن که از این به بعد در جلسات شعر آیینی، در کنار خیل علاقه مندان به شعر و ادبیات، شاهد حضور خجسته عالمان دینی نیز باشیم. اگر این مهم تحقق پیدا کند، یقینا ورق برخواهد گشت و جلسات شعرخوانی و مداحی از این آشفتگی و نابسامانی نجات پیدا خواهد کرد.

مخاطب هوشمند نیز باید سطح مطالبات خود از شعر آئینی و فاطمی را ارتقا دهد و مواخذه ‌گر باشد تا شاعر و مداح شعرهای خوش مضمون و فاخرتری را برای این جلسات انتخاب کند. چرا که در اسلام عنوان شاعر آیینی، عنوانی مقدس است و به شاعرانی اطلاق می شود که همچون «کُمِیت و فَرزدَق و دِعبِل»در مقابل بدعت ها، خرافات و گزافه‌ها ایستادگی می‌کنند و سیمای اصیل و درخشان دین را به نمایش می‌گذارند. از این‌ رو رسالت شاعر آئینی این است که شعرش مطابق با آموزه‌های قرآنی و معارف دینی باشد. از این منظر شعر فاطمی هم باید تریبونی برای بیان فضایل دینی و حکمت‌های انسان‌ساز و ترویج سبک زندگی فاطمی باشد.

تبیین سبک زندگی اسلامی با مولفه های ارجمندی چون ساده زیستی و قناعت، تبیین و ترویج آموزه‌های اخلاقی و تربیتی زندگی و سیره حضرت فاطمه زهرا(س)، تکریم زن به عنوان نیمه مُکمل مرد، دعوت به «وحدت اسلامی»، احترام به مقدسات سایر مذاهب و ادیان، نقد سلوک دینی و پیرایش دین از بدعت، خرافه و گزافه، داشتن موضع نسبت به مسائل جهان اسلام و بی‌تفاوت نبودن در برابر امت اسلامی و مقابله با «اسلام هراسی» از دیگر اموری ست که ضرورت پرداختن به آن ها در شعر آیینی و فاطمی به شدت احساس می شود. شعر فاطمی با پرداختن هوشمندانه به موضوعات و مضامین فوق، می تواند پله پله در مسیر کمال حرکت کند.

برای فخامت و ارجمندی مضمون شعر فاطمی، بهترین پیشنهاد و راهکار، تلاش برای شناخت کامل تر کوثر کثیر قرآن با مراجعه به منابع اصل قرآنی و اسلامی است. منابع معتبر و اصیلی همچون: قرآن، نهج البلاغه، خطبه های فاطمی، و ادعیه اصیل اسلامی.

پرهیز از نگاه تک بعدی و تک ساحتی به سیمای نورانی حضرت زهرا(س) در ارتقاء و غنای مضمونی شعر فاطمی نیز می تواند کارساز باشد. متاسفانه به خاطر غفلت از این مهم، تا کنون بسیاری از ابعاد شخصیتی حضرت فاطمه زهرا(س) از نگاه شاعران دور مانده است که برای پرهیز از کلی گویی به پاره ای از این ویژگی ها اشاره می شود: «رونمایی و رمزگشایی از «سبک زندگی فاطمی» با تبیین و تشریح ویژگی های ناگفته ای از قبیل: خودشناسی و خداشناسی، جلوه‌های عبودیت و بندگی، انس با قرآن، عشق به نماز، حقیقت «ام ابیها»یی، همراهی و همدلی با حضرت رسول اکرم(ص) در پاسداری از نهال نوپای اسلام، مبارزه با خرافات، تحریفات و سنت‌های جاهلی، بررسی گفتمان سیاسی – اجتماعی با تحلیل خطبه‌های حکیمانه و جسورانه حضرت، سیمای علمی حضرت با بررسی و تفسیر روایات به یادگار مانده از حضرت، دشمن‌شناسی، حق‌جویی و عدالت‌خواهی، مظلوم‌نوازی و ظالم‌ستیزی( با تبیین این حقیقت که مادر قیام حسینی و حماسه عاشورا حضرت زهرا(س) بوده است)، آزادگی و آزادمنشی، تلاش در مسیر احیای فضیلت‌های اخلاقی و کرامت های انسانی، بازنمایی مهارت‌های ادبی و هنری(از جمله فن خطابه، سخنوری و شاعری)، حضور شجاعانه در صحنه دفاع از امامت و ولایت، تلاش در مسیر احقاق حقوق زنان، الگوی ازدواج فاطمی(امام علی می‌فرماید: با فاطمه(س) ازدواج کردم در حالی که فرشی جز یک پوست گوسفند نداشتیم. بر آن می‌خوابیدیم و روز و شب می‌گذراندیم و خدمتگزاری نیز نداشتیم)، بررسی مدل تربیتی فاطمی با واکاوی لالایی‌های آن حضرت، قناعت و ساده زیستی(زندگی در یک خانه کوچک گِلی کنار مسجد پیامبر)، صبر و شکیبایی در برابر مصائب و سختی‌ها، حجاب و عفاف(رو گرفتن از مرد نابینا)، انفاق و ایثار(که نمونه بارز آن بخشش لباس عروسی به زن فقیر در شب عروسی است)، دستگیری از ایتام و مساکین( حضرت امیر و حضرت فاطمه سه روز روزه گرفتند و هر سه روز، غذای افطار خود را به یتیم، مسکین و اسیر دادند. تا آنجا که خداوند «سوره هل اتی» را در ستایش از این اقدام ایثارگرانه نازل کرد)، و...

در پایان این نوشتار، زمزمه غزلی که می تواند نمونه یک شعر فاخر فاطمی و تاثیرگذار با لحاظ بعضی از مولفه های مورد اشاره باشد، خالی از لطف نیست. این غزل که محور اصلی آن «ساده زیستی» و «صبر» حضرت فاطمه زهراست، محصول طبع بلند «سیده تکتم حسینی» از شاعران خوب افغانستانی است. شعری عاری از کژتابی های مضمونی و اعتقادی که «حرفی از جنس زمان» دارد و با «نگاهی بدیع و نو» سروده شده است. غزلی ارجمند، کاربردی و به دور از کلیشه های رایج و تکراری شعر فاطمی – فدک، دیوار و در، بیت الاحزان، مزار پنهان حضرت زهرا(س) – غزلی که می تواند سرمشق خوبی برای سرودن شعر فاطمی فاخر و بیرون آمدن از «بن بست دیوار و در» باشد.

بی‎نگاهت، بی‌نگاهت مُرده بودم بارها
ای كه چشمانت گره وا می‌كند از كارها

مِهر تو جاری شده در سينۀ‌ دريا و رود
دور دستاس تو می‌چرخند گندم‌زارها

باز هم چيزی به جز نان و نمک در خانه نيست
با تو شيرین است امّا سفرۀ افطارها

باغ غمگين است، لبخندی بزن تا بشكفند
ياس‌ها، آلاله‌ها، گل‌پونه‌ها، گل‌نارها

برگ‌های نازكت را مرهمی جز زخم نيست
دورت ای گل! سر برآوردند از بس خارها

بعد تو دارد مدينه غربتی بی حدّ و مرز
خانه‌های شهر، درها، كوچه‌ها، ديوارها

نخل‌های بی‌شماری نيمه‌شب‌ها ديده‌اند
سر به چاهِ درد برده کوه صبری، بارها

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان