مهدویت و انتظار به روایت «جامعه کبیره» امام هادی علیه السلام

 به مناسبت فرا رسیدن سوم رجب المرجب که در تقویم اسلام و تشیع شهادت امام هادی(ع) در آن ثبت شده است، مروری کرده ایم بر مبارزات و روشنگری های امام دهم شیعیان(ع) در زمینه مهدویت و آماده سازی جامعه برای ورود به عصر غیبت.
در این راستا نظر دو تن چند از کارشناسان را درباره فرازهای مهدوی زیارت جامعه کبیره، یادگار گرانسنگ امام هادی(ع)، جویا شده ایم که در ادامه از نظرتان می گذرد:
 
حجت الاسلام «ناصر شهیدی» درباره اشارات و پرداخت «زیارت جامعه کبیره» امام هادی(ع) به مهدویت و امام عصر(عج)، اظهار کرد: انشای زیارت جامعه کبیره در حقیقت یکی از اقدامات مهم امام هادی(ع) در جریان پررنگ کردن ولایت ائمه علیهم السلام در دوران قبل از غیبت امام عصر(عج) است؛ به عبارت دیگر، زیارت غدیریه (زیارت امیرالمومنین(ع) در  عید غدیر) و نیز جامعه کبیره که یک دوره معرفت شناسی است، هر دو چنین کارکردی دارند.
 
این کارشناس مهدوی زیارت جامعه کبیره را بهترین و پُرمحتواترین سند ارتباطی با ولی معصوم(ع) در عصر غیبت دانست و گفت: اگرچه همه امامان علیهم السلام تلاش کرده اند تا جامعه را برای درک غیبت امام دوازدهم(عج) آماده کنند، اما در این باره اقدامات و روشنگری های امام هادی و امام عسکری علیهم السلام بیشتر و پررنگ تر بوده است.
 
حاکمیت مهدویت بر جامعه کبیره
 
مدیرعامل موسسه زیارت جامعه کبیره تاکید کرد: لذا سراسر زیارت جامعه کبیره امام هادی(ع)، مهدوی و روح حاکم بر این زیارت، امام عصر(عج) است، البته در برخی بخش ها می توان این حضور را پررنگ تر دید؛ مثل اینکه می خوانیم: «وَجَعَلَنی مِنْ خِیارِ مَوالیکُمُ» یا در فرازهای پایانی می خوانیم: «يا وَلِيَّ اللّهِ ! إنّ بَيْنى وَ بَيْنَ اللّهِ عز و جل ذُنُوبا لا يَأْتى عَلَيْها إلّا رِضاكُمْ...» که در این فراز شرط آمرزش گناهان رضایت امام معرفی می شود.
 
وی زیارت جامعه کبیره را از ارکان مهم امامت خواند که مردم را برای عصر غیبت طولانی حضرت حجت(عج) آماده می کند و ابراز کرد: این زیارت تمام جوانب معرفت به امام را شامل می شود و جواب شبهات شبهه کنندگان نسبت به جریان امامت را می دهد. همچنین، با معرفی و نام بردن از صفات و ویژگی های اهل بیت(ع) و اشاره به بندگی خاضعانه و خالصانه آنها در درگاه خدا، پاسخ شبهه کنندگانی را که می گویند شیعه در معرفی امامانش غلو می کند، و با برشماری خصوصیات امام معصوم مثل «الْمُطيعُونَ لِلّهِ» به مقام والای امامان(ع) به عنوان بندگان برگزیده خدا اشاره می کند.
 
حجت الاسلام شهیدی در پایان خاطرنشان کرد: زیارت جامعه تصریح می کند به اینکه چگونه بندگی کنیم؟، چون در روایت است اگر کسی بندگی خدا را کند، خدا عالم را بنده او می کند. لذا فرازهای این زیارت بیان سبک زندگی دینی است و راه و رسم حیات طیبه را نشان می دهد.
 
دعاهای منتظرانه زیارت جامعه کبیره
 
همچنین، «حجت الاسلام سیدمجتبی فلاح» با بیان اینکه یکی از موضوعات مهدوی تصریح شده در زیارت جامعه کبیره مسئله «رجعت» است، گفت: برای مثال وقتی می خوانیم: «وَ يَكِرُّ فِي رَجْعَتِكُمْ؛ خدا ما را از کسانی قرار دهد که در رجعت شما به جهان بازگشتند»؛ به عبارت دیگر، ما از خدا می خواهیم ما را در زمره بازگشت کنندگان در زمان رجعت اهل بیت(ع) قرار دهد.
 
این کارشناس مهدوی تصریح کرد: در این فقره در واقع زائر آرزوی خود را اعلام می کند که در زمان رجعت اهل بیت(ع) او نیز به دنیا بازگردد و البته لازمه چنین آرزویی قرار گرفتن در زمره خالص ترین شیعیان است. فراز دیگری از زیارت می فرماید: «وَ يُشَرَّفُ فِي عَافِيَتِكُمْ»  زائر از خدا می خواهد که در دوره عافیت اهل بیت علیهم السلام مفتخر شود. «شرف» در این عبارت به معنای برتری و قرار داشتن در جایگاه بالا است و «عافیت» یعنی سلامتی از جرح و ناپسندی؛ این درخواست زائر از خداوند است که در دوره رجعت او را از هر چیز ناپسندی دور قرار داده و در زمان سلامتی ائمه(ع) او را در جایگاهی قرار دهد که از سرکشی طغیانگران سالم بماند چرا که این سلامتی و عافیت فقط در دوران دولت مهدوی محقق می شود.
 
وی اضافه کرد: در فراز دیگر مهدوی در زیارت جامعه کبیره می خوانیم: «وَ يُحْشَرُ فِي زُمْرَتِكُمْ؛ از خدا می خواهیم که ما را در زمره شما محشور فرماید»  این فراز از دعا برگرفته از آیات قرآنی است که مردم را در روز قیامت به دو قسمت تقسیم می کند: گروهی که به سوی جهنم می روند، سوره مبارکه زمر، آیه 71 که می فرماید: «وَسِيقَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلَىٰ جَهَنَّمَ زُمَرًا» و گروه دیگر دسته پرهیزگاران که به سوی بهشت می روند «وَ سِیقَ الَّذِینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَراً» (سوره زمر، آیه 73) .
 
حجت الاسلام فلاح در تبیین این دو آیه بیان کرد: این دو آیه درباره «بعث اکبر» یعنی رستاخیز اکبر است که در قیامت رخ می دهد. ولی در رستاخیز اصغر که هنگام رجعت است زائر از خدا می خواهد که در گروه امامان و اولیای او قرار گرفته و با آنها محشور شود نه با دشمنان آنان. چنان که امام صادق علیه السلام فرمودند: «هنگامی که مهدی عجل الله تعالی فرجه قیام می کند خداوند مومنان را برمی انگیزد و آنها لبیک گویان رو به سوی امام می آورند و گروه گروه به امام خود می پیوندند. در این زمان است که مخالفان به تردید می افتند و توهین کنندگان نسبت به اهل بیت(ع) رسالت، نابود می شوند و چه بسا افرادی که هلاک شده و مقربان نجات می یابند.»(کافی، جلد 3، صفحه 131 )