چگونه شب قدر بهتر از هزار ماه است؟ / پاسخ امام صادق(ع)

شب قدر،‌ شبی است که امور یک ساله تمام خلایق در آن مقدر می‌شود و به اندازه‌ای اهمیت دارد که خداوند نام یک سوره را به آن اختصاص داده است. از این جهت برخی معتقدند چون مقدرات انسان‌ها و اندازه و قدر رویدادهای سال، در این شب تعیین و تقدیر می‌شود، آن را شب قدر می‌نامند. نزول یک باره قرآن در این شب به قلب مقدس رسول گرامی اسلام(ص) از ویژگی‌های بارز این شب شناخته می‌شود.

یکی از مسائلی که همواره درباره این شب مطرح بوده است، تعیین زمان دقیق آن در ایام ماه مبارک رمضان است؛ از این رو در برخی احادیث شب قدر را در یکی از شب‌های نوزدهم، بیست و یکم،‌ بیست و سوم و یا بیست و هفتم معرفی کرده‌اند که این مسئله به دلیل شناور بودن این شب در طول ایام ماه مبارک رمضان است. در هر صورت به دلیل پنهان بودن زمان شب قدر در بین این چهار زمان، ائمه معصومین(ع) نسبت به پاسداشت هر یک از این شب‌ها تأکید و خود نیز اهتمام ویژه‌ای نسبت به انجام اعمال و آداب آن داشتند.

یکی از ویژگی‌های شب قدر این است که خداوند این شب مبارک را بهتر از هزار ماه معرفی کرده و فرموده است: «لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ‏ شَهْرٍ؛ شب قدر ، بهتر از هزار ماه است‏». از امام صادق علیه‌السلام سؤال کردند چگونه شب قدر بهتر از هزار ماه است؟ امام علیه‌السلام فرمود: انجام عمل صالح در آن شب از انجام آن در هزار ماهى که شب قدر در آنها نباشد بهتر است؛ کَیْفَ‏ تَکُونُ‏ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ قَالَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ الْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ لَیْسَ فِیهَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ». (من لا یحضره الفقیه، ج‏2، ص158)

از دیگر ویژگی شب قدر که بر اهمیت آن می‌افزاید، مقدر شدن امور بندگان و خلایق در این شب شریف است. امام رضا(ع) در روایتی فرمود: امام علی (ع) سه شب را نمی‌خوابید: شب‌های شب بیست و سوم ، عید فطر و نیمه شعبان. زیرا در این شب‌ها روزی‌ها و اجل و آنچه در طول سال اتفاق می‌افتد، تقسیم و تعیین می‌شوند؛ کانَ امیرُالمومِنینَ لا یَنامُ ثَلاثَ لَیال: لَیلَة ثَلاثَ و عِشرینَ مِن شَهرِ رَمَضانَ و لَیلَة الفِطرِ و لَیلَة النِّصفِ مِن شَعبانَ و فیها تُقسَمُ الاَرزاقُ و الآجالُ و ما یَکونُ فِی السِّنَه». (مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج‏2، ص853)

همچنین در روایتی دیگر از ایشان در باره شب قدر سؤال کردند. فرمود: «در آن شب فرشتگان و نویسندگان به آسمان دنیا فرود مى‏‌آیند، و همگى وقایعى را که در آن سال واقع مى‌‏شود و هر رویدادى را که به بندگان مى‌‏رسد و هر امرى را که مشیّت خداى عزّ و جلّ به آن تعلّق گرفته است، مى‌‏نویسند؛ پس خداى تبارک و تعالى هر چیز از آنها را که مقدم مى‏‌دارد و هر چه را که بخواهد به تاخیر مى‏‌اندازد و محو مى‏‌کند و ثابت مى‏‌دارد؛ و امّ الکتاب در نزد او است؛ وَ سُئِلَ‏ ع‏ عَنْ لَیْلَةِ الْقَدْرِ فَقَالَ‏ تَنَزَّلُ فِیهَا الْمَلَائِکَةُ وَ الْکَتَبَةُ إِلَى السَّمَاءِ الدُّنْیَا فَیَکْتُبُونَ مَا یَکُونُ فِی أَمْرِ السَّنَةِ وَ مَا یُصِیبُ الْعِبَادَ وَ أَمْرٌ عِنْدَهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَوْقُوفٌ لَهُ فِیهِ الْمَشِیئَةُ فَیُقَدِّمُ مِنْهُ مَا یَشَاءُ وَ یُؤَخِّرُ مِنْهُ مَا یَشَاءُ وَ یَمْحُو وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ‏.»(رعد13) (من لا یحضره الفقیه، ج‏2، ص59)

در دیگر روایت، ابوحمزه ثُمالی در ادامه روایتی از امام صادق(ع) درباره اهمیت شب قدر گفت: «... امام فرمود: چه سهل است احیاى چهار شب در برابر آنچه تو می‌طلبى! گفتم: فدایت شوم، شب بیست و سوّم شب «جهنى» است؟ فرمود: چنین مى‏‌گویند. گفتم: فدایت شوم، سلیمان بن خالد روایت کرده است که در نوزدهم نام کسانى که مقدّر است تا به حجّ روند نوشته مى‌‏شود، امام فرمود: اى ابا محمّد نام جمعیت واردین و وافدین حجّ و بلاها و مرگ‌ها و روزی‌ها و همگى حوادثى که تا شب قدر سال آینده اتّفاق مى‌‏افتد، در شب قدر نوشته مى‏‌شود، پس آنها را در بیست و یکم و بیست و سوّم طلب کن، و در هر یک از آن دو شب صد رکعت نماز بگزار، و اگر بتوانى آن دو شب را تا روشن شدن هوا احیا بدار، و در آن دو شب غسل بجا آور؛ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ وَفْدُ الْحَاجِّ یُکْتَبُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ الْمَنَایَا وَ الْبَلَایَا وَ الْأَرْزَاقُ وَ مَا یَکُونُ إِلَى مِثْلِهَا فِی قَابِلٍ فَاطْلُبْهَا فِی إِحْدَى وَ عِشْرِینَ وَ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ ...» (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏4، ص156)

بنابراین از جمع‌بندی این روایت بر می‌آید که خداوند در شب قدر، مقدرات انسان‌ها تا سال آینده را در تمام امور مربوط به زندگی به امضاء می‌رساند؛ از این جهت افراد مؤمن باید نسبت به پاسداشت این شب اهتمام ویژه داشته باشند.

منبع: تسنیم