توصیه امام حسین (ع) به بانوان حرم در شب عاشورا/ «کربلا» را این گونه برای فرزندانمان بازگو کنیم

وارث: 

اگر با دیده معرفت و بصیرت به عالم نگاه کنیم هنوز هم صدای هل من ناصر اباعبد الله الحسین(ع) در عالم طنین انداز است که برای یاری دین و آیین پیامبر اکرم (ص) یاری می‌طلبد: «هَلْ مِنْ ذَابٍّ عَنْ حَرَمِ رَسُولِ الله‏؟ هَلْ مِنْ مُوَحِّدٍ یَخافُ اللهَ فِینا هَلْ مِنْ مُغِیثٍ یَرْجو اللهَ بِإِغاثَتِنا هَلْ مِنْ مُعِینٍ یَرْجو مَا عِنْدَ اللهِ فِی إِعانَتِنا»؛(۱) آیا کسى هست که از حرم رسول خدا دفاع کند؟ آیا خداپرستى هست که درباره ما از خداوند بترسد؟ آیا دادرسى هست که به امید پاداش خداوندى به فریاد ما برسد؟ آیا یاورى هست که به امید آنچه نزد خدا است ما را یارى کند؟».

از این رو سزاوار است که برای یاری دین خدا همگام با فلسفه قیام عاشورا، قدم برداریم. «قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنى‏ وَ فُرادى‏ ثُمَّ تَتَفَکَّرُوا»؛ (۲) بگو: «شما را تنها به یک چیز اندرز مى‏‌دهم و آن اینکه: دو نفر دو نفر یا یک نفر یک نفر براى خدا قیام کنید.

قیام برای احیای سنت پیامبر اکرم (ص)

براساس اسناد و مدارک تاریخی یکی از اهدافی روشن و طلایی که منابع دینی برای قیام عاشورا ذکر کرده‌اند احیای سنت پیامبر (ص) اصلاح امت بوده؛ امام حسین (ع) در وصیت نامه‌اى که هنگام خروج از مدینه و در زمان وداع با برادرش محمد بن حنفیه براى وى نوشت، هدف از حرکت خویش را چنین بازگو کردند: «انِّى لَمْ اَخْرُجْ اَشِراً وَ لا بَطِراً ولا مُفْسِداً وَ لا ظالِماً، وَ اِنَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ الِاصلاحِ فِى اُمه جَدِّى محمد (ص) اُریدُ اَنْ آمُرَ بِالْمَعْروفِ و اَنْهى عَنِ المُنْکَرِ و اَسیرَ بِسیره جَدِّى محمد (ص) و اَبى عَلىِّ بنِ اَبِى طالِب(ع)» (۳) من از روى سرمستى و گستاخى و تبهکارى و ستمگرى از مدینه خارج نشدم؛ بلکه براى طلب اصلاح در امت جدم خارج شده ام. مى‌خواهم امر به معروف و نهى از منکر کنم و به سیره جدم و پدرم على بن ابیطالب (ع) عمل کنم. و در جاى دیگر مى‌فرمایند: «اَلّلهُمِّ اِنِّى اُحِبُّ الْمَعْرُوفَ و اَکْرَهُ الْمُنْکَرَ» (۴) خدایا من به معروف اشتیاق و از منکر تنفر دارم.

فراموشی اوامر الهی در جاهلیت مدرن

آنچه مسلم است، منکرات اجتماعی که در زمان امام حسین (ع) به وقوع می‌پیوست بسیار ریشه‌ای و بنیادی بود. از این رو به اذعان محققان، جامعه اسلامی در جاهلیت بسیار خطرناکی گرفتار شده بود. جاهلیتی که این احتمال را تقویت می‌کرد که در فاصله بسیار کوتاهی چیزی از ماهیت و محتوای رسالت نبوی باقی نگذارد.

در زمان کنونی نیز برخی نشانه ‌ای جاهلی همچون تبرج، بی‌حجابی و ولنگاری فرهنگی و دینی در حال شیوع پیدا کردن است، ولنگاری که بی‌ارتباط با جاهلیت کهن نیست: «وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولى»‏؛ (۵) و مانند روزگار جاهلیت قدیم زینت‌هاى خود را آشکار نکنید.

از این رو برای جلوگیری و گسترش این ناهنجاری‌های دینی باید کاری کرد که مانع گسترش آن در جامعه شود. موضوع بسیار مهمی که خاندان عصمت و طهارت (ع) در اوج مصیبت کربلا و در اسارت مظلومانه نیز اهتمام جدی در حفظ و نگهداری آن داشتند. به نقل سید بن طاووس، شب عاشورا امام حسین (ع) در گفت‌وگو با خانواده‌اش آنان را به حجاب و عفاف و خویشتن‌داری توصیه کرد.(۶)

وظیفه سنگین خانواده‌ها در پاسداشت حجاب

برای احیای فرهنگ حجاب و عفاف در درجه اول باید خانواده‌ها به عنوان اولین و مهم‌ترین عامل تأثیرگذار در رفتار و منش فرزندانشان پیش قدم باشند و در این موضوع احساس مسؤولیت کنند. در واقع والدین بر اساس آیات رحمانی ابتدا باید تقید دینی خود را تقویت کنند و در درجه دوم اهتمام جدی به تربیت دینی و اجتماعی فرزندان خود داشته باشند. کما اینکه خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَة»؛(۷) اى کسانى که ایمان آورده‏اید، خودتان و کسانتان را از آتشى که سوخت آن، مردم و سنگ‌هاست حفظ کنید.

مدیریت هوشمندانه و به هنگام

والدین در مسیر تربیت دینی فرزندان خود به خصوص در مقوله حجاب و عفاف باید مدیریت هوشمندانه و به هنگامی را از خود نشان دهند. چرا که هرگونه سستی و سهل‌انگاری در این موضوع و رها کردن تربیت دینی فرزندان می‌تواند کار را برای آنان بسیار سخت و غیر قابل جبران کند. کما اینکه در منابع روایی نیز این مدیریت به هنگام، مورد توجه قرار گرفته است.

منابع روایی از امام علی (ع) درباره تربیت دینی فرزندان خود این چنین نقل کرده‌اند:‌ «فَبَادَرْتُک بِالْأَدَبِ قَبْلَ أَنْ یَقْسُوَ قَلْبُک»(۸)؛ فرزند عزیزم، من در آغاز جوانی‌ات به ادب و تربیت تو مبادرت کردم، پیش از آنکه عمرت به درازا بکشد و دلت سخت شود.

موفقیت در عرصه تربیت دینی نیازمند صبر و بردباری است، چرا که هرگونه شتابزدگی و زیاده‌روی می‌تواند نتیجه منفی را درخصوص تربیت دینی از جمله مقوله حجاب و عفاف به دنبال داشته باشد. والدین باید با پرهیز از سهل‌انگاری و با مدیریتی توأم با صبر و حوصله در این مسیر گام بردارند. کما اینکه محققان علوم تربیتی نیز در تعریف فرآیند تربیت تدریجی بودن را لحاظ کرده و اینچنین بیان داشته‌اند: تربیت فرایند یاری‌رسانی به متربی برای ایجاد تغییر تدریجی در گستره زمان در یکی از ساحت‌های بدنی، ذهنی، روحی و رفتاری است که به واسطه عامل انسانی دیگر به منظور دستیابی به کمال انسانی و شکوفاسازی استعدادهای او یا بازدارندگی و اصلاح صفات و رفتارهایش صورت می‌گیرد.(۹)

پی‌نوشت‌ها:

۱- مثیر الأحزان، ص۷۰.

۲-سوره مبارکه سبأ، آیه۴۶.

۳-ابن اعثم کوفى، الفتوح، ج۵، ص ۲۱.

۴-در سوگ امیر آزادى ( ترجمه مثیر الأحزان )، ص۱۰۲.

۵-سوره احزاب، آیه ۳۳.

۶-الملهوف علی قتلی الطفوف، ص ۱۴۲.

۷-تحریم، آیه ۶.

۸-نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص۳۹۳.

۹-دو فصلنامه علمی پژوهشی، تربیت اسلامی، شماره ۱۴ص۷-۲۸.