مبلغان ذهنیت تک‌بعدی مردم در مورد امام عسکری(ع) را اصلاح کنند/ امام در نظر مسیحیان و اهل سنت

وارث: 

حجت‌الاسلام والمسلمین قاسم خانجانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به برخی از ابعاد زندگی امام عسکری(ع) پرداخت و گفت: بر خلاف آن که تصور می­‌شود امام حسن عسکری(ع) به سبب خفقان و محدودیت­‌های حکومت عباسی چندان نقشی نداشتند و درباره ایشان اطلاعات قابل توجهی وجود ندارد اما باید گفت این تصور نادرست است زیرا اگر همه ابعاد زندگی امام عسکری(ع) به خوبی بررسی شود خواهیم دید که ایشان در همان زمان اندک امامتشان نقش بسیار مهمی در ابعاد مختلف داشته‌اند.

وی افزود: زمان امامت امام عسکری(ع) بسیار اندک و در حدود ۶ سال بوده است که از این نظر با هیچ یک از امامان به ویژه امام صادق(ع) و امام باقر(ع) که مدت امامت طولانی داشته‌اند نباید مقایسه شود همچنین محدودیت و اختناق در زمان امام عسکری(ع) از زمان همه امامان بیشتر و در نتیجه ایفای نقش بسیار مشکل‌­تر بوده است با این حال آن حضرت به خوبی از عهده وظیفه امامت و پیشوایی شیعه برآمده‌اند.

خانجانی تصریح کرد: معرفی منطقی امام مهدی(ع) به عنوان آخرین امام، حفظ جان امام مهدی(ع) و زمینه‌سازی برای زمان غیبت امام از اقدامات مهم امام عسکری(ع) بود که در دوره هیچ یک از امامان با این حساسیت وجود نداشت و امام عسکری(ع) به خوبی آن را به انجام رساندند.

وی با اشاره به نقش امام در حمایت از شیعیان تصریح کرد: امام عسکری(ع) با تمام محدودیت‌­هایی که داشتند و با آن که روابط ایشان با شیعیان به شدت کنترل می‌­شد اما هیچ گاه از شیعیان غافل نبودند و به شکل‌­های مختلفی در صدد حمایت و رسیدگی به آنان برمی‌­آمدند.

این استاد حوزه به ذکر نمونه‌ای پرداخت و بیان کرد: برای نمونه از ابوهاشم جعفری نقل کرده‌­اند كه گفت: (با نوشتن نامه‌ ای) از تنگى زندان و فشار و سختی زنجیر (كه در آن در بند بودم) به امام عسکری(ع) شكایت كردم! آن حضرت برایم نوشت: تو امروز نماز ظهر را در منزل خودت می­‌خوانى؛ پس از آن من هنگام ظهر آزاد شدم و چنانچه آن حضرت فرموده بود نماز ظهر را در خانه خود خواندم. همچنین من در فشار و تنگدستى بودم و خواستم در آن نامه كه (از زندان) برای ایشان نوشته بودم درخواست كمك کنم اما خجالت كشیدم، هنگاهی كه به خانه رفتم آن حضرت صد دینار برایم فرستاد و برایم نوشت: هر گاه حاجتى داشتى شرم و ملاحظه نكن و آن را بخواه كه آن چنان که دوست داری به تو خواهد رسید.

این پژوهشگر بیان کرد: بنا بر نقلی دیگر، از محمد بن على بن ابراهیم بن موسى بن جعفر(ع) نقل كرده‌­اند كه گفت: كار (زندگی) بر ما سخت شد، پدرم به من گفت: ما را نزد این مرد یعنى ابومحمد(امام عسكرى) ببر زیرا از جود و بخشش او توصیف شده است، گفتم: او را مى‌‏شناسى؟ گفت: او را نمى‌‏شناسم و هرگز او را ندیده‌­ام. محمد بن علی گوید: ما قصد كردیم نزد آن حضرت برویم. پدرم در بین راه به من گفت: چه اندازه نیاز داریم؟ اگر پانصد درهم به ما بدهد، دویست درهم براى لباس و دویست درهم براى اداى بدهكارى و صد درهم براى هزینه زندگى؛ من هم با خود گفتم: كاش سیصد درهم براى من دستور مى‏‌داد تا با صد درهم یک مرکب ‏خریداری کنم و صد درهم برای هزینه زندگی و صد درهم براى لباس صرف ‏كنم و به كوهستان بروم و جالب اینکه وقتی بعد از دیدار با امام از محضرشان خارج می‌شوند همان مقداری را که در دل طلب کردند به آنان رسید.

نمونه‌ای از حمایت امام از شیعیان

خانجانی اظهار کرد: آن حضرت علاوه بر رسیدگی مادی و حمایت مالی حتی اگر نسبت به امنیت و جان شیعیان احساس خطر می‌­کردند در مواردی که ممکن بود به آنان هشدار می‌دادند و حتی از آنان می‌­خواستند که از سلام کردن به آن حضرت خودداری کنند. 

وی به ذکر نمونه‌ای پرداخت و افزود: پیش از هلاکت معتزّ عباسی، امام عسکری(ع) نامه‌ای به ابوالقاسم اسحاق بن جعفر زبیری نوشتند و فرمودند: «الزم بیتک حتی یحدث الحادث؛ ملازم خانه خود باش (و بیرون نیا) تا آن حادثه رخ دهد»، اسحاق گوید: پس از مدتی «بریحه» کشته شد و من به امام عسکری(ع) نوشتم که حادثه رخ داد، دستور شما برای خروج از خانه چیست؟ آن حضرت در نامه­‌ای نوشتند منظورم این حادثه نبود، حادثه ای دیگر در پیش است برای معتزّ رخ می­‌دهد آن چه رخ خواهد داد.

جایگاه امام عسکری(ع) از نگاه غیر مسلمانان زمان خود

این پژوهشگر در بخش دیگری از سخنانش به دیدگاه دیگران در مورد امام پرداخت و اظهار کرد: گزارش­‌های تاریخی نشان می­‌دهد امام عسکری(ع) در نزد مسیحیان زمان خود از جایگاه ویژه­‌ای برخوردار بودند تا جایی که منجر به مسلمان شدن برخی از آنان شد.

وی ادامه داد: از ابو جعفر احمد قیصر بصری نقل کرده‌اند که گفت: ما نزد سرورمان ابو محمد(ع) در عسکر(سامرّا) بودیم. خادمی از دار سلطان (معتمد عیاسی) بر آن حضرت وارد شد و عرض کرد: امیرمؤمنان!! به شما سلام رسانده و گفته است، کاتب (دربار) ما «انوش» می­‌خواهد دو پسر خود را پاکیزه گرداند، درخواست می­‌کنیم از شما که به نزد او بروی و برای سلامتی و بقای فرزندان او دعا فرمایی. پس از آن مولای ما (امام عسکری(ع)) فرمود: «الحمد للّه الّذی جعل النصاری اعرف بحقنا من المسلمین»؛ ستایش خدای را که نصاری را از مسلمانان نسبت به حق ما آگاه‌تر قرار داد. آن گاه با اسبی بر «انوش» وارد شدند و او به استقبال آن حضرت آمد؛ امام عسکری(ع) فرمود: امّا این پسرت باقی می‌ماند و اما دیگری از تو گرفته می‌شود، یعنی می‌میرد بعد از سه روز، و این که باقی می‌ماند، مسلمان می‌شود و اسلامش نیکو است و ما اهل بیت را دوست می‌دارد. پس انوش گفت: به خدا قسم ای سیّد من سخن تو حق است، و به راستی مرگ این پسرم برایم آسان است، به خاطر آنچه که از پسر دیگر گفتی که مسلمان می‌شود و شما اهل بیت را دوست می دارد، پس برخی از کشیشان پرسید چرا خود مسلمان نمی‌شوی؟ انوش گفت: من مسلمانم و مولایم این را می‌داند. ابوجعفر احمد می‌گوید: به خدا قسم این پسر بعد از سه روز از دنیا رفت و دوّمی بعد از یک سال مسلمان شد و با ما نزد امام حسن(ع) تا وفات آن حضرت بود.

خانجانی بیان کرد: بر اساس گزارشی دیگر، راهب دیر عاقول که از بزرگان مسیحیت و داناترین آنان بود، هنگامی که کرامات امام حسن عسکری (ع) را شنید، و کراماتی از آن حضرت دید، اسلام اختیار کرد و لباس نصرانیت را از تن بیرون آورد و لباس سفیدی بر تن کرد.

امام عسکری(ع) از نگاه اهل سنت

وی بیان کرد: دانشمندان اهل سنت نیز نسبت به جایگاه امام عسکری(ع) اظهار نظرهایی دارند از جمله فضل بن روزبهان خنجی اصفهانی شافعی، با آن که از مؤلفان اهل سنت است، در ساختاری بسیار جالب، القاب و اوصافی را برای امام حسن عسکری(ع) آورده و در باره آن­ها توضیحاتی ارائه کرده است. این القاب و اوصاف نشان دهنده ابعاد مختلف شخصیت امام حسن عسکری(ع) بوده و نقش مؤثر آن حضرت را در جامعه اسلامی بازگو می‌کند.

این محقق ادامه داد: از جمله او در این باره آورده است که «المقتدى الرّضىّ‏ المجتبى الوفىّ‏؛ آن حضرت مقتداى مرضى الخصال و برگزیده صاحب وفا است. که اشاره به این مطلب دارد که آن حضرت امام و مقتداى عالم و برگزیده خدا بود.

این استاد و محقق حوزه تصریح کرد: ابن صباغ مالکی نیز درباره امام عسکری(ع) چنین گوید: «او سرور مردم عصرش و امام روزگارش بود، سخنان او محکم، کارهایش پسندیده، اگر افاضل زمان او قصیده باشند او در خانه و معدن قصید قرار دارد، اگر گردنبدی از دُر را به نظم کشند رابط و تنظیم کننده او خواهد بود؛ سوار بر علومی است که همسان ندارد و بیان کننده غوامض آن است که کسی با او مجادله نتواند کشف کننده حقایق است با نظر صائب خود، اظهار کننده دقائق است با فکر ژرف اندیش خود، بیان کننده امور غیبی در (جلسات) پنهانی بود. 

این محقق ادامه داد: شبراوی شافعی درباره آن حضرت می‌گوید: یازدهمین امام، حسن خالص ملقب به عسکری است، در شرف او همین بس که امام مهدی(ع) منتظر از اولاد او است. خدا به این بیت (اهل بیت) خیر کثیر دهد که بیت شریفی است و نسب خالص و بلند مرتبه دارد. خوشا به حال حسن عسکری(ع) که از خانواده عالی رتبه و بلند مرتبه‌ای است و به راستی در بلند مرتبگی بر همه غلبه یافته و بر خورشید و قمر از نظر جایگاه رفعت یافته است، و همه کمالات بدون استثناء در او جمع آمده و هیچ کمالی با کلمه «غیر» و الا از او استثناء نشده است.

ضرورت تبیین نقش امام برای مردم

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: یکی از رسالت‌های وعاظ و افرادی که به نحوی می‌‍توانند درامر تبلیغ مؤثر باشند این است که نسل جوان را با این امور آشنا کنند تا ذهنیت‌ها نسبت به برخی ائمه(ع) مانند امام عسکری تغییر یابد تا اطلاعات مردم از این امام در حد محاصره امام در منطقه‌ای به نام عسکر نباشد یا در مورد امام کاظم(ع) صرفاً بحث زندان طولانی مدت آن حضرت در اذهان مردم ایجاد نشود و نقش وجودی امام به خوبی تبیین شود.

منبع:ایکنا