برگزاری مراسم فاطمیه و عزاداری در سوگ شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها یک ضرورت بوده و وظیفه‌ای است که بر عهده ما، شیعیان، قرار دارد. برپایی مجالس عزا در رثای بانوی مکرم اسلام نه تنها موجب برقراری ارتباط ویژه با آن حضرت و عرض ارادت و ادب به محضر نبی مکرم اسلام صلی‌الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام می‌شود، بلکه زمینه‌ای است برای آشنایی بیشتر با سیره و سبک زندگی الگوی زنان و مردان بهشتی.
در این میان، در آستانه ایام عزا و سوگ فاطمیه پرسش و ابهامی برای عده‌ای به وجود می‌آید مبنی بر اینکه چه کنیم ضمن برگزاری مراسم عزا و بیان حقایق درباره آن واقعه جان‌گداز، وحدت میان ما، شیعیان و برادران اهل سنت محفوظ مانده و به آن آسیب و خدشه‌ای وارد نشود.
حجت‌الاسلام محمود ریاضت، خطیب و کارشناس دینی به بررسی پاسخ این نوع ابهامات پرداخته است. طبق گفته این پژوهشگر اسلامی، حتی حضرت زهرا سلام‌الله علیها در آن اوضاع حساس و در مواجه شدن با افرادی که حق را غصب کرده بودند، باز هم ولایت را دلیلی برای ایجاد اتحاد معرفی می‌کنند که هر کسی در هر شرایطی و در هر موقعیت و برهه‌ای از تاریخ باشد با تمسک و چنگ زدن به این ریسمان الهی زمینه وحدت میان خود و برداران دینی خود را فراهم می‌کند. با این تعبیر ما به عنوان شیعیان و پیروان حضرت زهرا سلام‌الله علیها و امام علی علیه السلام اجازه نداریم که ولایت را به عنوان دلیل و زمینه ایجاد تفرقه و از هم پاشیدگی امت اسلامی بیان و مطرح کنیم. چراکه اساس ولایت بر مبنای وحدت گذاشته شده است.
عزاداری در عین حفظ وحدت در جامعه اسلامی
برپایی مراسم عزاداری در ایام فاطمیه چگونه باید باشد تا ضمن بیان حقایق و اندرزهای آن ماجرای جان‌سوز، مسئله وحدت بین مسلمانان محفوظ بماند و به ویژه برادران شیعه و اهل سنت اتحاد خود را حفظ نگه دارند؟
برای برپایی مراسم عزا در سوگ حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها بهترین راهکار این است که به سیره و منش ائمه اطهار علیهم السلام مراجعه کنیم و ببینیم آن بزرگان چطور در رثا و عزای مادر بزرگوار خود رفتار می‌کردند و یا آموزه‌ها و معارف آن واقعه را مطرح می‌کردند.
در این مورد حدیثی از امام جعفر صادق علیه السلام عنوان شده مبنی بر اینکه فرموده‌اند: «یکی از نخستین آموزه‌هایی که ما، اهل بیت به فرزندان خود آموزش می‌دهیم، خطبه فدکیه مربوط به مادرمان، حضرت زهرا سلام‌الله علیها است.» این حدیث شریف راهکاری برای مراسم عزای ما دارد. می‌توانیم در ایام فاطمیه و مراسم سوگواری این روزها، خطبه فدکیه را مطرح کرده و آن را به مردم و مخاطبان خود آموزش بدهیم. این همان سیره‌ای است که دقیق و درست از امام صادق علیه السلام به دست ما رسیده است.
تحلیل خطبه فدکیه در مجالس عزای حضرت زهرا سلام‌الله علیها
چگونه با بیان خطبه فدکیه، تبری اعلام می‌شود و در عین حال تقیه هم صورت می‌گیرد؟
خطبه فدکیه راهکاری است که هم تقیه کرده‌ایم و عامل ایجادکننده ضعف در وحدت را عنوان نکرده‌ایم و هم اعلام تبری را که وظیفه ماست، انجام داده ایم. وقتی خطبه فدکیه به نقل از حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها را به درستی بررسی کنید متوجه می‌شوید که آن بانوی بزرگوار به هیچ انسانی اهانت و جسارتی نکرده‌اند. این موضوع عاملی است که وحدت و اتحاد ما مسلمانان را زیر سؤال نمی‌برد.
جالب این است که اصولاً گفتمان و بیانات حضرت زهرا سلام‌الله علیها در این خطبه زمینه‌ای برای ایجاد اتحاد در عالم مسلمین است. چراکه مباحث و موارد مربوط به اصول عبادت، اعتقادات، آموزه‌های اخلاقی و سیاسی به درستی و با ظرافت مطرح شده است.
آن طور که امام علی علیه السلام فرموده‌اند شیعیان کیس و زیرک هستند. به این صورت که تبری را در عین تقیه صورت می‌دهند. چراکه تبری به مفهوم اظهار دوری جستن از دشمنان خدای متعال و اولیای الهی علیهم السلام از جمله فروع دین ماست که در هر حال با تقیه تعارض ندارد. چون تقیه هم در این شرایط باعث حفظ وحدت شده و اتحاد جامعه اسلامی به خطر نمی‌اندازد.
تقیه از منظر ائمه اطهار علیهم السلام
در این شرایط رویکرد اهل بیت علیهم السلام نسبت به تقیه چیست؟
جواب این سؤال را هم خوب است از میان احادیث و روایت‌های دینی مستند و معتبر پیدا کنیم. امام جعفر صادق علیه السلام در این مورد فرموده‌اند: «تقیه کردن دین من و دین آبا و اجداد من است.» در عین حال در خطبه فدکیه می‌خوانیم که حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها فرموده‌اند که: «تبعیت و پیروی از ما باید موجب پرهیز و خودداری از تفرقه شده و عامل ایجاد اتحاد باشد.»
دقت کنید که حتی حضرت زهرا سلام‌الله علیها در آن اوضاع حساس و در مواجه شدن با افرادی که حق را غصب کرده بودند، باز هم ولایت را دلیلی برای ایجاد اتحاد معرفی می‌کنند که هر کسی در هر شرایطی و در هر موقعیت و برهه‌ای از تاریخ باشد با تمسک و چنگ زدن به این ریسمان الهی زمینه وحدت میان خود و برداران دینی خود را فراهم می‌کند.
با این تعبیر ما به عنوان شیعیان و پیروان حضرت زهرا سلام‌الله علیها و امام علی علیه السلام اجازه نداریم که ولایت را به عنوان دلیل و زمینه ایجاد تفرقه و از هم پاشیدگی امت اسلامی بیان و مطرح کنیم. چراکه اساس ولایت بر مبنای وحدت گذاشته شده است.
سیره مقام معظم رهبری در اقامه عزای فاطمیه
چنین رویکردی را در مراسمی که مقام معظم رهبری اقامه عزا می‌کنند نیز می‌توان مشاهده کرد.
همین طور است. وقتی به مراسم و مجالسی که مقام معظم رهبری در ایام فاطمیه اقامه عزا می‌کنند، توجه کنیم متوجه می‌شویم که در همه این سال‌ها در هیچ موردی وحدت جامعه اسلامی خدشه‌دار نشده و آسیبی به این اتحاد وارد نشده است. در عین حال که در این مراسم موضوع تبری که از امور واجب در فروع دین است اجرا می‌شود، اقامه عزا در رثای حضرت زهرا سلام‌الله علیها هم به درستی صورت می‌گیرد.
بی‌نامی دشمن بهتر از بدنامی اوست
آیا این برداشت صحیح است که در اقامه عزا برای حضرت زهر سلام‌الله علیها نامی از دشمن برده نشود؟ به عبارت دیگر آیا ضرورت دارد که از نام افراد استفاده شود و یا همین که اظهار تبری شود، کفایت می‌کند؟
دشمن ما مسلمانان رویکردی دارد مبنی بر اینکه بدنامی از بی‌نامی بهتر است. با توجه به این رویکرد، هر زمانی که ما از دشمنان ائمه معصوم علیهم السلام نام ببریم و آن‌ها را به بدی یاد کرده و درواقع بدنام کنیم، مطابق رویکرد و خواست دشمن رفتار کرده‌ایم.
توهین کردن با بردن نام افراد موجب بدنامی می‌شود اما درواقع آن‌ها را مطرح می‌کند. این در حالی است که باید دقت داشته باشیم در شرایطی که لازم است معارف معصومین علیهم السلام عنوان شود، جایی برای نام بردن از دشمنان آن‌ها نیست. بلکه همین کفایت می‌کند که بدون ذکر نام، تبری صورت بگیرد.
وقتی با بردن نام دشمنان اسلام از آن‌ها اظهار تبری و دوری جستن می‌کنیم، در حقیقت آن‌ها را بازگو و باز معرفی کرده‌ایم. در حالی که بی‌نامی این‌ها بهتر از بدنامی است. ضمن اینکه رعایت این موضوع باعث می‌شود میان مسلمانان دوری و تفرقه ایجاد نشود و برادری آن‌ها محفوظ بماند.
بردن نام دشمن، عامل قبض جلسات است
چرا با وجود بردن نام اهل بیت علیهم السلام، ضرورتی برای بردن نام دشمنان آن‌ها وجود ندارد؟ با وجود اینکه تبری از دشمنان ضروری و واجب است.
دقت کنید که دشمن در هر شرایطی می‌خواهد نامش عنوان شود، حتی اگر با بدی از او یاد شود. ما بردن نام دشمن درواقع به او وقعی گذاشته‌ایم. در حالی که نبردن نام آن‌ها به نفع ماست. از طرف دیگر دقت کنید که وقتی ما از اهل بیت علیهم السلام دم می‌زنیم و نام مبارک آن‌ها را بر زبان می‌آوریم، بر خوان کرم و عنایت آن‌ها می‌نشینیم و بهره مند می‌شویم، چرا باید نام دشمن را ببریم.
آن طور که آیت الله العظمی بهجت رحمه الله فرموده بودند، آوردن نام دشمنان اهل بیت علیهم السلام در جلسات ایجاد قبض می‌کند. این کار قلب مؤمن را آزار می‌دهد. پس بهتر است که نام آن‌ها برده نشود و در بی نامی از آن‌ها اظهار تبری کنیم. ضمن اینکه کینه را در دل‌ها می‌کارد و حال خوش را از انسان دور می‌کند. در عین حال اتحاد مسلمانان را خدشه‌دار می‌کند.
پس چه بهتر که طبق فرموده ائمه اطهار علیهم السلام، در سایه ولایت حال خوش داشته و وحدت را محفوظ بداریم. در عین حال مانند خود آن بزرگان عزاداری کنیم.
منبع: تسنیم
Links:
[1] https://vareth.ir/tag/keyword/9669/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D9%87
[2] https://vareth.ir/tag/keyword/12710/%D8%AE%D8%B7%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%AF%DA%A9%DB%8C%D9%87
[3] https://vareth.ir/tag/keyword/7270/%D9%81%D8%AF%DA%A9
[4] https://vareth.ir/tag/keyword/67687/%D8%BA%D8%A7%D8%B5%D8%A8%DB%8C%D9%86
[5] https://vareth.ir/tag/keyword/40717/%D8%AF%D8%B4%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%A8%DB%8C%D8%AA
[6] https://vareth.ir/tag/keyword/14286/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C