آیات را از آیه بودن و ارتباط با خدا خارج کرده‌ایم

جلسه شرح صحیفه سجادیه، ۱۳ بهمن با سخنرانی سیدمجتبی حسینی، پژوهشگر حوزه دین، برگزار شد.

وی بیان کرد: نگاهی که به هلال ماه در این دعای امام سجاد(ع) وجود دارد، فقط به یک هلال ماه نیست و بحث از کلیتی به این نقطه رسید که تمام حوادث پیرامون و به ویژه تمام خلقت پیرامون، آیات خدا هستند. این را می‌گوییم، اما به آن بی‌توجه هستیم. این مسئله یعنی آیات با خدا ارتباط دارند و این ارتباط، ارتباط آیه‌ای است. ما آیات را از آیه بودنش خارج کرده‌ایم و طوری این ارتباط را تبیین کرده‌ایم که دیگر این آیات گویی که با خدا ارتباط ندارند، بلکه فقط ارتباط آیه را به خودمان منحصر کرده‌ایم. ماه را از زاویه‌ای که با ما چه ارتباطی دارد می‌شناسیم و ارتباط ماه و ... با منظومه شمسی را نیز همین‌طور حساب می‌کنیم و می‌گوییم، ما کجا هستیم و کشف می‌کنیم که چقدر می‌توانیم به آن تسلط داشته باشیم. یعنی یک طرف دیگر قضیه که ارتباط این پدیده با خداست، در دانش امروز مخفی است.

وی تصریح کرد:‌ شاید در دانش ضعیف خود، تصور کنیم که دانش امروز ارتباط پدیده‌ها با خدا را نفی می‌کند، اما این طور نیست و علم امروز در مورد این ارتباط بین پدیده‌ها و خداوند سکوت می‌کند، ولی ما سکوتش را به معنای انکار گرفته‌ایم. هیچ جایی در علم به عنوان علم، یعنی در آزمایشگاه فیزیک و شیمی و رصدخانه‌های بزرگ، ثابت نمی‌کنند که خدایی نیست. اگر یک دانشمند فیزیک یا شیمی باشم و به هر دلیل تاریخی و عاطفی و اعتقادی می‌گویم که خدا وجود ندارد، یک نظر شخصی است، اما هیچ کتاب علمی با این زمینه کاری ندارد.

حسینی در ادامه افزود: در علم اصلاً با اینها کاری ندارند و این حرف علمی نیست. حرف علمی آن است که بتواند تجربه کند، اما اینکه خدا وجود دارد یا ندارد تجربی نیست. مثلاً می‌خواهیم بگوییم که یک وسیله برقی، مقاومت دارد و شدت در جریان و همچنین زمان، در او اثر می‌گذارد. برای این مسئله بدون مبنا نیز نظر نمی‌دهیم، بلکه آزمایش می‌کنیم و در آزمایش و تجربه، کم‌وزیادهایی صورت می‌گیرد و مثلاً نسبت را می‌سنجیم و می‌بینیم که اگر شدت جریان را کم کنیم، گرمایی که تولید می‌دهد بیشتر یا کمتر خواهد شد و تازه می‌فهمیم که شدت جریان و مقاومت، به هم ارتباط دارند و مثلاً ارتباطشان نیز با توان یک است.

حسینی بیان کرد: حال اگر مقاومت این وسیله را کم کنیم، گرما پایین می‌آید و ... . در حقیقت کار علم این است که این مقاومت را این‌قدر تجربه و کم و زیاد می‌کند تا بفهمد که مقاومت با گرمای حاصله نتیجه حاصله دارد و توانش نیز مثلاً دو است. این نحوه از عملکرد بحث علمی است. علم در این کار نیست که خدا را حذف کنیم و ببینیم عالَم چه می‌شود و بعد خدا را اضافه کنیم و ببینیم عالم چه تغییراتی می‌کند. علم با این کاری ندارد، چون در مقوله او و در سیستم آزمایشگاه او نیست و علم هم کاری با آن ندارد.

وی تصریح کرد: امروزه علم دنبال این است که ارتباط اشیاء را با انسان کشف کند. در گذشته، علم همراه با یک اعتقاد یا حتی خرافات بود. یک طرف قضیه، به دلیل تحت تأثیر بودن فلسفه و اعتقاد و خرافات، اشیا را در ارتباط با چیزی ماورایی می‌دید که ما به آن، خدا می‌گوییم. یک مقدار نیز اشیاء را در ارتباط با انسان بررسی می‌کردند، اما بیشتر نگاه متافیزیکی به قضیه حاکم بود. اما این‌قدر اشتباه حرف زدند که موجب شد در قرون وسطی اتفاقاتی رخ دهد و وقتی همه چیز را کنار زدند، خیلی از چیزهای درست و غلط نیز از بین رفت و علم جدید بدون آن حرف‌ها ظهور کرد.

حسینی در ادامه افزود: مهم این است که ارتباط ما در دنیای علم تجربی امروز، ارتباط با پدیده‌هاست و برعکس. اما در علم گذشته یا در اعتقادات گذشته، بیشتر ارتباط پدیده‌ها با خدا مطرح بود. این وسط این را از دست داده‌ایم؛ مسلمانان، نماز و دیگر عباداتشان سر جایش هست، اما ارتباط بین اشیاء و خدا را در ذهن خودمان نداریم و فقط می‌گوییم که خدا خالق است. این مسئله خیلی مهم است، اما به آیه بودن توجه نداریم. به ما درس هم داده نشده است. به ویژه دو نکته باید آموخته شود؛ یکی اینکه نگاه آیه‌ای چگونه است و دیگر اینکه اگر خداوند می‌گوید حرکت کشتی روی آب از آیات خداست، چه معنایی دارد.

وی تصریح کرد: علم گذشته می‌گفت که چرا کشتی روی آب است، اما قرآن می‌گوید که این ماندن کشتی روی آب از آیه‌های خداوند محسوب می‌شود. اما در هیچ کلاسی این مسئله را به ما آموزش نداده‌اند در حالی که هزار نکته ظریف‌تر از مو در این آیات قرآن وجود دارد.
منبع: ایکنا