روایت یثربی از درمان بیماری‌ها در سال‌های دور/ علم به‌جای خود، دعا به‌جای خود

وارث: 

سیدیحیی یثربی را بیش‌تر به عنوان یک پیشکسوت فلسفه و مفسر قرآن کریم می‌شناسند. او عضو بازنشسته هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تهران، رئیس سابق دانشگاه کردستان  و مؤلف کتاب‌هایی نظیر «محمد پیام‌آور عدل و آزادی»، «حکمت متعالیه صدرا»، «عرفان عملی»، «تفسیر روز» و کتاب‌هایی در حوزه فلسفه و دین به زبان لاتین است. یثربی سال‌ها است که در نهاد نقد و نظر فلسفه و علوم انسانی مطالبی را به رشته تحریر در آورده است.

وی تنها فرزند خانواده نسبتاً فقیرش بوده است و می‌گوید، پدرش را در کودکی از دست داده و سال‌های سال با حمایت پدربزرگ و صدقات سادات زندگی کرده است و از دعا‌نویسی و طالع‌بینی به فعالیت حوزوی و دانشگاهی گرایش پیدا کرده است!

شیوع ویروس کرونا بهانه‌ای شد تا با وی درباره نقش دعا و معنویت در کاهش و شیوع بیماری گفت‌وگو کنیم؛ گفت‌وگویی که در کنار مباحث عقلی و روایی درباره دیدگاه دین، گریزی به بیان برخی خاطرات دوران کودکی استاد و ماجرای دعانویسی‌اش پیدا کرد که در ادامه می‌خوانید:

 

نباید دین را در مقابل دانش قرار دهیم

نظر دین درباره پیشامدهای ناگوار و توسل کردن همراه با دعا و نذر چیست؟ آیا دین جایگاهی برای توجه به امور پزشکی لحاظ کرده است؟

با برخی رفتارهای نسنجیده بدون اینکه متوجه باشیم، دین را در مقابل دانش قرار می‌دهیم. در صورتی که دین اسلام از آغاز خود را بر عقل انسان استوار کرده است. انسان با عقل خود باید اصول اعتقادی را بپذیرد و حتی عبادات انسان ارزشش به اندازه عقل او است، چرا که نماز و روزه ما همه حساب و کتاب دارد.

اما گاهی کارهایی انجام می‌دهیم که در شأن یک مسلمان و پیرو اهل بیت (ع) نیست. اولاً خود پیامبر اکرم (ص) در مشکلاتی که برایشان پیش میآمد با دیگران مشورت می کرد و نمی‌گفت: این مشورت درست نیست! بلکه آن را دستور خود قرآن می‌دانست.

موارد متعددی هم وجود دارد که حضرت (ص) نظر مخالف را هم قبول می‌کردند. مثلاً در غزوه احد عده‌ای می‌خواستند در مدینه باقی بمانند، دشمن را داخل مدینه شکست دهند. اما عده‌ای از جوانان گفتند صلاح نیست در شهر بمانیم و به منطقه احد رفتند. پیامبر (ص) در اینجا نظرش این بود که در شهر بمانند، اما نظر مخالف را قبول کرد و به منطقه احد رفتند.

دستورات دین را از مراجع و امور درمانی را از پزشکان می‌پرسیم

مثال دیگر در غزوه بدر بعد از توقف لشکر بود که یک نفر مطرح کرد که اینجا اسکان کردن دستور خدا است یا نقشه دیگران است؟ پیامبر (ص) جلوتر از همه پاسخ داد که این را من طراحی کردم. اما این فرد باز هم دلایلی آورد که باید به راه بیافتند و باز هم حضرت رسول (ص) جلوتر از همه به راه افتاد و به همان جایی که آن فرد مخالف گفته بود، رفتند. همین نمونه از رفتار ائمه (ع) و پیامبر (ص) مشخص است. 

برخی افراد با برخوردهایشان می‌خواهند تخصص و مرجعیت را حذف کنند

مسأله دیگر این است که در نظام فقهی مرجعیت مطرح است و دستورات دینی‌مان را از مراجع می‌پرسیم. چرا که هر غیر متخصصی باید به متخصص مراجعه کند و حرف او را بپذیرد. الان بعضی افراد با برخوردهایشان می‌خواهند عملاً تخصص و مرجعیت را حذف کنند. در این ماجرای ویروس کرونا یک عده پزشک هستند که تخصص میکروب و ویروس‌شناسی دارند، بنابراین باید حرف متخصص را قبول کنیم.

 

در قرآن کریم آمده است، اگر در امری تخصص و دانش کافی نداشتید از دانایان بپرسید. ما بر اساس همین اجتهاد و تقلید را تدریس کردیم. من خودم دین‌شناسی را در حد خودم بلد هستم. اما در مسأله پزشکی و درباره بیماری‌های مسری چیزی نمی‌دانم، پس می‌بایست به حرف پزشکان گوش کنم. چنان که اگر قلبم بیماری دارد، باید پیش متخصص قلب بروم.

اگر مراجعه به پزشک کنار گذاشته شود، مرجعیت هم به کنار می‌رود 

باز تأکید می‌کنم باید دانش را جدی بگیریم و در چیزی که نمی‌دانیم به متخصص رجوع کنیم. این مراجعه به تخصص را اگر کنار بگذاریم، پس فردا در دین هم مرجعیت را کنار می‌گذاریم. این در حالی است که شریعت حساب و کتاب دارد و این گونه نیست هر طور که دلمان بخواهد عمل کنیم. زیرا شریعت توقیفی و بسته است و هر کسی نمی‌تواند در آن دخالت کند. به طور مثال به جای نماز نمی‌توانیم کار دیگری انجام دهیم.

اینکه چهارگوشه حرم را لیس بزنند، چه معنایی دارد؟

این روزها پزشکان و متخصصان می‌گویند که همه جا ویروس و میکروب ممکن است وجود داشته باشد، حتی در حرم شریف، اینکه من گوش ندهم و بروم حرم را ببوسم یا چهارگوشه آن را لیس بزنم چه معنی دارد؟! این رفتارها در دنیای امروز، در شرق و غرب عالم مخابره می‌شود، به جای اینکه آبروی اهل بیت (ع) باشیم، نباید مکتبمان را به اشتباه معرفی کنیم.

متخصص و پزشک می‌گوید که در صورت تجمع آلوده می‌شویم، باید آن را قبول کنیم، نه اینکه به علم و دانش پشت کنیم.کتاب پزشکی را بسوزانیم. این‌ها فریب مردم است. این نوع محبت به اهل بیت (ع)، محبت نیست. اگر امام صادق (ع) و رسول اکرم (ص) در این شرایط بودند، باز نظر پزشکان را تأیید می‌کردند، هیچ وقت نمی‌گفتند پزشکان اشتباه می‌کنند.

دعا کنیم تا ویروس از بین برود

پس نقش دعا چه می‌شود؟

تمام دعاها و توسل‌ها موثر است. اما اینطور نیست که به جای علم باشند و ما یک جا بنشینیم و دعا کنیم تا ویروس از بین برود! من خودم در این باره مقاله‌ای درباره شب قدر داشتم که در آن گفته بودم عده‌ای انتظار دارند بنشینند و بگویند: ما از همه دنیا جلوتر هستیم. در حالی که باید کوشش و پیشرفت کنیم تا نتیجه بگیریم. اینکه کاسبی را کنار بگذریم و «امن یجیب» بخوانیم، بی‌فایده است. به قول معرف از تو حرکت، از خدا برکت.

 

برخی اینطور جا می‌اندازند که ما یا باید ائمه را صدا کنیم یا دکترها را. خیر! اینطور نیست. بلکه یک مشکلی در جامعه رخ داده است. در این شرایط با هماهنگی هم کمک کنیم که این مشکل حل شود. مانند جنگ احد نشود که برخی به هماهنگی‌ها توجه نکردند. اگر همه به وظیفه خود عمل کنیم، توسل هم کنیم، مطمئن باشید که نتیجه می‌گیریم.

دعا و توسل جای خود را دارد

اینکه فردی خانه‌اش آتش گرفته و بدون اینکه هیچ آتش‌نشانی خبر کند، دعا می‌کند تا آتش‌سوزی رفع شود! چنین چیزی اتفاق نخواهد افتاد. این می‌شود همان حرف بنی‌اسرائیل که به موسی (ع) گفتند: تو برو پیش خدا کارها را انجام بده، ما همین جا ایستاده‌ایم! 

پس برای ما هم همین طور است.دعا و توسل به جای خود. اما همه اینها مشروط به این است که ما معرفت درستی به بیماری داشته و تلاش عاقلانه خود را انجام دهیم. امام معصوم مسؤول کارهای دل بخواهی ما نیست که برویم سم و میکروب بخوریم و با دعا مبتلا به بیماری نشویم! هر دین‌شناسی غیر از این را نمی‌گوید.

۱۰۰ سال پیش مردم را با دعا درمان می‌کردند

استاد! دوران کودکی‌تان شیوع بیماری‌ها چطور بود؟ گویا مردم آن زمان در ریشه‌کنی بیماری‌ها اعتقاد عجیبی به دعا داشتند.

شرایط دوران صد سال پیش با الان ما متفاوت است که علم پیشرفت نکرده بود و میکروب و ویروسی را نمی‌شناختند. آن‌ها هم فقط توسل و دعا می‌کردند. ولی الان پزشکان به ما می‌گویند که شما پرهیز کنید تا بیماری را نگیرید. در کنارش دعا کنید. به هر حال برخی مسائل مربوط به شرایط گذشته است که مردم از وبا یا طاعون خبر نداشتند. همین قدر می‌دیدند که دسته دسته مردم می‌میرند. فقط توسل به خدا می‌کردند تا نجات یابند. اما الان پزشکان به ما می‌گویند که با عامل وبا مبارزه کن تا به سمتت نیاید. می‌بینید دیگر با اپیدمی وبا مواجه نشدیم.

 

در دوران کودکی من، یک سوم مردم تب مالاریا می‌گرفتند و تابستان‌ها تب و لرز داشتند. من هم برایشان از دوران هشت تا چهارده سالگی دعا می‌نوشتم تا تبشان قطع شود. بعدها دیگر مشخص شد که چطور این پشه‌ها از بین می‌روند، الان دیگر یک نفر هم در تابستان تب مالاریا نمی‌گیرد.

در کودکی آبله گرفتم. دوستانم هم گرفته بودند و خانواده‌هایشان چون ما سید بودیم، به خانه ما می‌آمدند و از منزلمان تبرک می‌گرفتند. پنجاه درصد بچه‌ها در آن زمان از آبله می‌مردند، اما الان واکسن آبله وجود دارد و کسی دیگر نمی‌میرد.

اینکه دکترهای سنتی با این واکسن‌ها مخالفت کنند، اشتباه است. طب سنتی در همه کشورها جای خود را دارد و طب جدید هم جای خود را دارد. این‌ها را با هم جدا کنید. علم جدید مثل فیزیک جدید و طب جدید جایگاه خودش را دارد.

دعا و حرکت در کنار هم موجب نابودی ویروس کرونا می‌شود

درباره  علم، پیامبر (ص) ما می‌گویند که شما دانش را بگیرید، ولو از چین، حال اینکه ما با علم جدید مخالفت کنیم، اشتباه است و مدام بگوییم هر چیزی که قدیمی است، اسلامی است، این غلط است.

در نهایت دعا و حرکت در کنار هم باید باشد تا إن‌شاءالله این بیماری کرونا نیز از بین برود. در این شرایط حرکات و رفتار ما هم باید طوری باشد که آبروی اسلام و اهل بیت (ع) و زیارت را نبریم. در هر حال زیارت واجب روزانه نیست، این کارهایی که یک عده می‌کنند، دور از شأن اسلام است.

منبع: فارس