وارث: روزه ابعاد گوناگونى دارد، و آثار فراوانى از نظر مادى و معنوى در وجود انسان مى گذارد، كه از همه مهمتر «بعد اخلاقى» و فلسفه تربيتى آن است.
از فوائد مهم روزه اين است كه روح انسان را «تلطيف»، و اراده انسان را «قوى»، و غرائز او را «تعديل» مى كند.
روزه دار بايد در حال روزه با وجود گرسنگى و تشنگى از غذا و آب و همچنين لذت جنسى چشم بپوشد، و عملًا ثابت كند كه او همچون حيوان دربند اصطبل و علف نيست، او مى تواند زمام نفس سركش را به دست گيرد، و بر هوسها و شهوات خود مسلط گردد.
در حقيقت بزرگترين فلسفه روزه همين اثر روحانى و معنوى آن است، انسانى كه انواع غذاها و نوشابه ها در اختيار دارد و هر لحظه تشنه و گرسنه شد به سراغ آن مى رود، همانند درختانى است كه در پناه ديوارهاى باغ بر لب نهرها مى رويند، اين درختان نازپرورده، بسيار كم مقاومت و كم دوامند، اگر چند روزى آب از پاى آنها قطع شود پژمرده مى شوند، و مى خشكند.
اما درختانى كه از لابلاى صخره ها در دل كوه ها و بيابانها مى رويند و نوازشگر شاخه هايشان از همان طفوليت، طوفانهاى سخت، و آفتاب سوزان، و سرماى زمستان است، و با انواع محروميتها دست به گريبانند، محكم و با دوام و پراستقامت و سخت كوش و سخت جانند!.
روزه نيز با روح و جان انسان همين عمل را انجام مى دهد و با محدوديتهاى موقت به او مقاومت و قدرت اراده و توان مبارزه با حوادث سخت مى بخشد، و چون غرائز سركش را كنترل مى كند بر قلب انسان نور و صفا مى پاشد.
خلاصه روزه انسان را از عالم حيوانيت ترقى داده و به جهان فرشتگان صعود مى دهد، جمله لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (باشد كه پرهيزگار شويد) در آيه ۱۸۳ سوره بقره در بيان فلسفه وجوب روزه اشاره به همه اين حقايق است.
و نيز حديث معروف «الصوم جنة من النار؛روزه سپرى است در برابر آتش دوزخ» اشاره به همين موضوع است «۱».
در حديث ديگرى از على عليه السلام مى خوانيم كه از پيامبر صلى الله عليه و آله پرسيدند: چه كنيم كه شيطان از ما دور شود؟ فرمود: «روزه روى شيطان را سياه مى كند، و انفاق در راه خدا پشت او را مى شكند، و دوست داشتن به خاطر خدا، و مواظبت بر عمل صالح دنباله او را قطع مى كند، و استغفار رگ قلب او را مى برد»! «۲»
در نهج البلاغه به هنگامى كه امير مؤمنان على عليه السلام فلسفه عبادات را بيان مى كند به روزه كه مى رسد چنين مى فرمايد: و الصيام ابتلاء لاخلاص الخلق: «خداوند روزه را از اين جهت تشريع فرموده كه روح اخلاص در مردم پرورش يابد»! «۳».
و نيز در حديث ديگرى از پيامبر صلى الله عليه و آله مى خوانيم: «ان للجنة باباً يدعى الريان لا يدخل فيها الا الصائمون؛بهشت درى دارد به نام «ريان» (سيراب شده) كه تنها روزه داران از آن وارد مى شوند.»
مرحوم صدوق در «معانى الاخبار» در شرح اين حديث مى نويسد انتخاب اين نام براى اين در بهشت به خاطر آن است كه بيشترين زحمت روزه دار از ناحيه عطش است، هنگامى كه روزه داران از اين در وارد مى شوند چنان سيراب مى گردند كه بعد از آن هرگز تشنه نخواهند شد .«۴»
پی نوشت:
1-بحار الانوار جلد ۹۶ صفحه ۲۵۶.
2- بحار الانوار جلد ۹۶ صفحه ۲۵۵.
3- نهج البلاغه كلمات قصار شماره ۲۵۲.
4- بحار الانوار جلد ۹۶ صفحه ۲۵۲.
5-يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ، ص418تا420.
منبع: افکار نیوز
