چرا بايد براي ظهور امام مهدي (عج) دعا كنيم؟
حضرت وليّ عصر(عج) در توقيعي كه براي اسحاق بن يعقوب فرستاده اند، تأكيد فرموده اند:«براي تعجيل در فرج و ظهور من بسيار دعا كنيد كه همانا فرج من، فرج و گشايش خود شماست.»
وارث: دعاي فرج در زمان غيبت فوايد فراواني براي دعا كننده دارد. آيت الله موسوي اصفهاني در كتاب مكيال المكارم در فوائد دعا براي قائم(عج)،براي دعا كنندگان فرج، ۹۰ فايده بر مي شمارد.(۲)دعا براي ظهور امام مهدي (عج) نجات دهنده از مهلكه و سرگرداني هاي آخر الزمان است. چنانچه حضرت امام حسن عسكرى عليه السّلام به احمد بن اسحاق فرمودند: «به خدا سوگند![فرزندم مهدى]غيبت خواهد كرد غيبتي،كه در آن نجات نخواهد يافت مگر كسى كه خداى-عزّ و جلّ-او را بر اعتقاد به امامتش ثابت دارد و به دعا كردن براى تعجيل فرجش توفيق دهد.»(۳)
اما ظهور امام مهدي (عج) گشايش و فرج براي عموم انسانها و به خصوص شيعيان است.
هرچند ما تا وقتي كه از زندان غيبت رهايي نيابيم و عصر ظهور را درك نكنيم ، نمي‌توانيم عظمت آن روزگار پرشكوه را - كه علم و آگاهي ، عدالت و توانايي سراسر گيتي را فرا مي‌گيرد - به گونه كامل دريابيم ،به رواياتي كه از اجداد طاهرين امام (عج) در خصوص روزها و روزگار بعد از ظهور تمسك مي جوييم: پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) :شما را به ظهور مهدي(عليه السلام) بشارت مي دهم; زمين را پر از عدالت مي كند همان گونه كه از جور و ستم پر شده است;... و دلهاي پيروان محمّد(صلي الله عليه وآله وسلم) را پر از بي نيازي مي كند، و عدالتش همه را فرا مي گيرد.(۴)
«آسمانها بارانش را مثل ناودان فرو مي فرستد و زمين همه ي روئيدنيهايش را بيرون مي آورد و هيچ نباتي را ذخيره و احتكار نمي كند.»(۵) «در آن روز زمين گنجهاي پنهانش را آشكارمي كند و بركاتش را نمايان مي سازد.»( ۶)«در دولت امام مهدي(عج) آبها فراوان و نهرها امتداد مي يابد و زمين خوردنيهايش را دو چندان ظاهر مي كند و همه ي گنجهاي پنهان استخراج مي شود.»(۷) در حديث حذيفه بن يمان از پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم آمده است: «از خلافت و دولت او، اهل آسمان و زمين و پرندگان آسمان راضي خواهند بود.» (۸) ازحضرت رسول صلي الله عليه وآله وسلم روايت است: «در آخرالزمان به امّت من از سوي سلاطين آن‌ها گرفتاري شديدي مي‌رسد كه كسي سخت‌تر از آن را نشنيده است ، به طوري كه انسان پناهگاه و راه فرار از آن را نمي‌يابد. پس خداوند مردي از عترت و اهل بيت من را به سوي آنان مي‌فرستد كه زمين را پر از قسط و عدالت مي‌نمايد همان گونه كه از ظلم و جور پر شده باشد. ساكنين زمين و آسمان او را دوست دارند و آسمان باران خود را مي‌بارد و زمين گياهان خود را مي‌روياند و چيزي از آن را در خود نگه نمي‌دارد. زندگي آنچنان خوشايند و سرورآفرين است كه زندگان آرزو مي‌كنند كاش مردگانشان [زنده]بودند . اين آرزو به خاطر خوبي‌هايي است كه خداوند در آن عصر به مردم زمين مي‌نمايد.»(۹)
حضرت امام حسن مجتبي(ع) مي‌فرمايند: «در حكومت حضرت مهدي عليه السلام ، درندگان با يكديگر در صلح و آرامش خواهند بود.»(۱۰) از رسول خدا (ص) نقل شده است كه فرمود: زمين گنجينه‌هايش را براى او خارج مى‌سازد و وى مال و سرمايۀ بى‌شمار بين مردم پخش مى‌كند.(۱۱) در روي كره ي زمين هيچ نقطه ي خراب و ويراني نمي ماند مگر آنكه حضرت آنجا را آباد و معمور مي سازد.(۱۲) به قدري آباداني فراوان مي شود كه زني از سرزمين عراق تا شام پياده اگر طي طريق كند در تمام مسير روي سبزيها و نباتات گام برمي دارد و زمين خشك و بايري نخواهد ديد. (۱۳) «در آن روز زمين گنجهاي پنهانش را آشكارمي كند و بركاتش را نمايان مي سازد.»(۱۴)
امام حسين (ع) : «سرانجام در عصر ظهور هيچ فرد نابينا و زمينگير و مبتلا باقي نمي‌ماند مگر آن كه خداوند به وسيله ما اهل بيت بلا را از او برطرف مي‌نمايد.»(۱۵) در روايتي كه امام صادق عليه السلام از امام باقر عليه السلام ، از امام سجّاد عليه السلام نقل نموده‌اند تصريح شده است ، آن حضرت فرمودند: «هر گاه قائم قيام نمايد ، خداوند مرض را از هر فرد مؤمن مي‌برد و توانايي او را به سويش برمي‌گرداند.»(۱۶)رسول خدا (ص):«در آن زمان امت من چنان از نعمت برخوردار شوند كه هرگز امتي آن چنان از نعمت برخوردار نشده باشد، زميت بتمامه محصول دهد و هيچ را از آنان دريغ ندارد، و اموال انبوه شود. هر كس نزد مهدي آيد و گويد: به من مالي ده - مهدي بي درنگ گويد: بگير.»(۱۷)امام باقر (ع): «[امام مهدى (عج) ] در سال دو بار به مردم مال ببخشد و در ماه دوبار امور معيشت بدانان دهد. . . تا نيازمندى به زكات باقى نماند و صاحبان زكات، زكاتشان را نزد محتاجان آورند، و ايشان نپذيرند. پس آنان زكات خويش در كيسه‌هايى نهند و در اطراف خانه‌ها بگردند (براى دستيابى به محتاجى) ، و مردم بيرون آيند و گويند:ما را نيازى به پول شما نيست. . . پس دست به بخشش گشايد، چنانكه تا آن‌روز كسى آنچنان بخشش اموال نكرده باشد.»(۱۸)
مفضّل به امام صادق (ع) عرض نمود: اي مولاي من ؛ كسي از شيعيان شما بميرد و به برادران ديني و به مخالفين خود قرض داشته باشد ، چه مي‌شود ؟امام صادق عليه السلام فرمودند :« اوّل كاري كه مهدي عليه السلام شروع مي‌كند اين است كه منادي در تمام عالم ندا مي‌كند: آگاه باشيد هر كس يكي از شيعيان ما به او قرضي دارد آن را بگويد . تا آنجا كه سير و خردل را به صاحبش رد مي‌كند تا چه رسد به مال‌هاي بسيار از طلا و نقره و زمين‌ها كه آن‌ها را به مالكش مي‌دهد.»( ۱۹)
امام صادق (ع) «باهم در ارتباط باشيد و به يكديگر نيكويي كنيد و باهم مهرباني نماييد ، سوگند به كسي كه دانه را شكافته و روح مي‌دمد ، حتماً زماني بر شما فرا مي‌رسد كه احدي از شما جايي براي مصرف دينار و درهم خود نداشته باشد ، يعني در زمان ظهور حضرت قائم عليه السلام جايي نمي‌يابد كه پول خود را در آن مورد خرج كند ، زيرا به فضل خداوند و وليّ او تمامي مردم بي‌نياز خواهند بود.
گفتم : اين چه زماني خواهد بود ؟حضرت فرمودند : آن زمان كه شما امامتان را نيابيد ، پس همين گونه خواهيد بود تا زماني بر شما طالع شود همان گونه كه خورشيد طلوع مي‌كند ، اين در زماني خواهد بود كه از هر زمان به ظهور آن حضرت بيشتر نااميد باشيد.
پس بپرهيزيد از اين كه شك كنيد يا خود را به شك بيندازيد ، شكّ‌ها را از خودتان دور كنيد ، به راستي من شما را برحذر نمودم پس برحذر باشيد . از خداوند توفيق شما و ارشاد شما را خواهانم.»(۲۰)
از اميرالمؤمنين (ع) روايت شده كه فرمودند:دانش در دلهاي مؤمنين انداخته مي شود، در آن زمان مؤمن، نيازي به دانش برادر ايماني خويش پيدا نمي كند.( ۲۱)
امام محمد باقر (ع) فرموده اند: زماني كه قائم ما اهل بيت قيام كند، دستش را روي سر مردم نهد، پس به عقلهايشان كمال و به فكرهايشان رشد بخشد.(۲۲)
امام صادق (ع) فرموده اند: علم و دانايى از ۲۷ حرف تشكيل مى‌شود، تمام آنچه پيامبران (تاكنون) آورده‌اند ۲ حرف است و مردمان بيش از اين ۲ حرف تاكنون نشناخته‌اند. آنگاه كه قائم ما قيام كند ۲۵ حرف ديگر را آشكار سازد، و ميان مردمان بپراكند، و آن ۲ حرف را (نيز) بدانها ضميمه سازد، تا ۲۷ حرف را گسترش داده باشد.(۲۳)امام صادق (ع) فرمودند: به راستي آن گاه كه قائم ما قيام نمايد خداوند در گوش‌ها و چشمان شيعيان ما كشش ايجاد مي‌كند (بر قدرت آن‌ها مي‌افزايد) تا آنجا كه ميان آن‌ها و حضرت نيازي به پُست (واسطه) نيست . او با آنان سخن مي‌گويد و آن‌ها مي‌شنوند و به او نگاه مي‌كنند در حالي كه او در مكان خود مي‌باشد.(۲۴) در حديثي از امام صادق(عليه السلام) نيزمى خوانيم:«هنگامى كه قائم قيام كند: حكومت را بر اساس عدالت قرار مى دهد.و ظلم و جور در دوران او برچيده مى شود. و جادّه ها در پرتو وجودش امن و امان مى گردد.زمين بركاتش را خارج مى سازد. و هر حقّى به صاحبش مى رسد.
در ميان مردم همانند داوود(عليه السلام) و محمد(صلى الله عليه وآله وسلم) داورى مى كند.در اين هنگام زمين گنجهاى خود را آشكار مى سازد.و بركات خود را ظاهر مى كند. و كسى موردى را براى انفاق و صدقه و كمك مالى نمى يابد زيرا همه مؤمنان بى نياز و غنى خواهند شد.»(۲۵) اميرالمؤمنين امام علي (ع) فرمود: «بدانيد اگر شما از قيامگر مشرق (امام مهدى «ع») پيروى كنيد، شما را به آيين پيامبر درآورد ... تا از رنج طلب و ظلم (در راه دستيابى به امور زندگى) آسوده شويد، و بار سنگين (زندگى) را از شانه‌هاتان بر زمين نهيد.»(۲۶)
منابع:
۲- ج ۱،مكيال المكارم
۳-كمال الدين ج۲ص۳۸۴
۴-حكومت جهاني حضرت مهدي (عج) ص ۲۶۹ به نقل از نورالابصار في مناقب آل بيت النّبي المختار، ج۱ ص ۱۵۶ و ۱۵۷
۵-دولت مهدي سيرت مهدي ، مصطفي دلشاد تهراني ، ص ۴۶۴ به نقل از بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۸
۶-بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۸۵
۷-منتخب الاثر، ص ۴۷۲
۸-دولت كريمه، مرتضي مجتهدي سيستاني ص۲۸۰ به نقل از گمشدگان مثلث برمودا ص ۱۹۲و ستارگان ص۴
۹- احقاق الحق ج۱۳ص۱۵۲
۱۰- بحار الانوار ج۵۲ ص۲۸۰
۱۱-عصر ظهور ص ۳۶۳ به نقل از بحار ج ۵۱ ص ۶۸
۱۲- منتخب الاثر، ص ۴۸۲
۱۳- بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۶
۱۴-دولت مهدي سيرت مهدي ، مصطفي دلشاد تهراني ص ۴۶۴ به نقل از بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۸۵
۱۵- بحار ج۵۲ص۳۳۵
۱۶-غيبت نعماني ص۳۱۷
۱۷- كشف الغمه، ج ۲، صص ۴۷۹ - ۴۷۸، بحار الانوار، ج ۵۱، ص۸۸
۱۸- عصر زندگي و چگونگي آينده انسان و اسلام (پژوهشي در انقلاب جهاني امام مهدي «عج») ج ۱ ص۱۱۶
۱۹-دولت كريمه امام زمان (عج)ص۱۰۸به نقل از بحار ج۵۳ص۳۴
۲۰-غيبت نعماني ص۱۵۰
۲۱-غيبت انتظار ظهور، نگاهي به دوران پس از ظهور، واحد تحقيقات مسجدمقدس جمكران به نقل از بحار الانوار ج ۵۳ ص ۸۶
۲۲-در فجر ساحل(امام غائب عليه السلام و دنياي آينده از نظر شيعه) ، محمد حكيمي،ج۱ ، ص۱۲۱ به نقل از كمال الدين ص۶۷۵
۲۳-بحار الانوار جلد ۵۲ صفحه ۳۳۶ حديث ۷۳
۲۴-دولت كريمه به نقل از بحار الأنوار : ۳۳۶/۵۲ ح ۷۲
۲۵-بحار ج ۵۱ص۱۱۳
۲۶- عصر زندگي و چگونگي آينده انسان و اسلام ص۱۱۴ به نقل از بحار ج۵۱ ص۱۲۳
/1102001307
اما ظهور امام مهدي (عج) گشايش و فرج براي عموم انسانها و به خصوص شيعيان است.
هرچند ما تا وقتي كه از زندان غيبت رهايي نيابيم و عصر ظهور را درك نكنيم ، نمي‌توانيم عظمت آن روزگار پرشكوه را - كه علم و آگاهي ، عدالت و توانايي سراسر گيتي را فرا مي‌گيرد - به گونه كامل دريابيم ،به رواياتي كه از اجداد طاهرين امام (عج) در خصوص روزها و روزگار بعد از ظهور تمسك مي جوييم: پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) :شما را به ظهور مهدي(عليه السلام) بشارت مي دهم; زمين را پر از عدالت مي كند همان گونه كه از جور و ستم پر شده است;... و دلهاي پيروان محمّد(صلي الله عليه وآله وسلم) را پر از بي نيازي مي كند، و عدالتش همه را فرا مي گيرد.(۴)
«آسمانها بارانش را مثل ناودان فرو مي فرستد و زمين همه ي روئيدنيهايش را بيرون مي آورد و هيچ نباتي را ذخيره و احتكار نمي كند.»(۵) «در آن روز زمين گنجهاي پنهانش را آشكارمي كند و بركاتش را نمايان مي سازد.»( ۶)«در دولت امام مهدي(عج) آبها فراوان و نهرها امتداد مي يابد و زمين خوردنيهايش را دو چندان ظاهر مي كند و همه ي گنجهاي پنهان استخراج مي شود.»(۷) در حديث حذيفه بن يمان از پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم آمده است: «از خلافت و دولت او، اهل آسمان و زمين و پرندگان آسمان راضي خواهند بود.» (۸) ازحضرت رسول صلي الله عليه وآله وسلم روايت است: «در آخرالزمان به امّت من از سوي سلاطين آن‌ها گرفتاري شديدي مي‌رسد كه كسي سخت‌تر از آن را نشنيده است ، به طوري كه انسان پناهگاه و راه فرار از آن را نمي‌يابد. پس خداوند مردي از عترت و اهل بيت من را به سوي آنان مي‌فرستد كه زمين را پر از قسط و عدالت مي‌نمايد همان گونه كه از ظلم و جور پر شده باشد. ساكنين زمين و آسمان او را دوست دارند و آسمان باران خود را مي‌بارد و زمين گياهان خود را مي‌روياند و چيزي از آن را در خود نگه نمي‌دارد. زندگي آنچنان خوشايند و سرورآفرين است كه زندگان آرزو مي‌كنند كاش مردگانشان [زنده]بودند . اين آرزو به خاطر خوبي‌هايي است كه خداوند در آن عصر به مردم زمين مي‌نمايد.»(۹)
حضرت امام حسن مجتبي(ع) مي‌فرمايند: «در حكومت حضرت مهدي عليه السلام ، درندگان با يكديگر در صلح و آرامش خواهند بود.»(۱۰) از رسول خدا (ص) نقل شده است كه فرمود: زمين گنجينه‌هايش را براى او خارج مى‌سازد و وى مال و سرمايۀ بى‌شمار بين مردم پخش مى‌كند.(۱۱) در روي كره ي زمين هيچ نقطه ي خراب و ويراني نمي ماند مگر آنكه حضرت آنجا را آباد و معمور مي سازد.(۱۲) به قدري آباداني فراوان مي شود كه زني از سرزمين عراق تا شام پياده اگر طي طريق كند در تمام مسير روي سبزيها و نباتات گام برمي دارد و زمين خشك و بايري نخواهد ديد. (۱۳) «در آن روز زمين گنجهاي پنهانش را آشكارمي كند و بركاتش را نمايان مي سازد.»(۱۴)
امام حسين (ع) : «سرانجام در عصر ظهور هيچ فرد نابينا و زمينگير و مبتلا باقي نمي‌ماند مگر آن كه خداوند به وسيله ما اهل بيت بلا را از او برطرف مي‌نمايد.»(۱۵) در روايتي كه امام صادق عليه السلام از امام باقر عليه السلام ، از امام سجّاد عليه السلام نقل نموده‌اند تصريح شده است ، آن حضرت فرمودند: «هر گاه قائم قيام نمايد ، خداوند مرض را از هر فرد مؤمن مي‌برد و توانايي او را به سويش برمي‌گرداند.»(۱۶)رسول خدا (ص):«در آن زمان امت من چنان از نعمت برخوردار شوند كه هرگز امتي آن چنان از نعمت برخوردار نشده باشد، زميت بتمامه محصول دهد و هيچ را از آنان دريغ ندارد، و اموال انبوه شود. هر كس نزد مهدي آيد و گويد: به من مالي ده - مهدي بي درنگ گويد: بگير.»(۱۷)امام باقر (ع): «[امام مهدى (عج) ] در سال دو بار به مردم مال ببخشد و در ماه دوبار امور معيشت بدانان دهد. . . تا نيازمندى به زكات باقى نماند و صاحبان زكات، زكاتشان را نزد محتاجان آورند، و ايشان نپذيرند. پس آنان زكات خويش در كيسه‌هايى نهند و در اطراف خانه‌ها بگردند (براى دستيابى به محتاجى) ، و مردم بيرون آيند و گويند:ما را نيازى به پول شما نيست. . . پس دست به بخشش گشايد، چنانكه تا آن‌روز كسى آنچنان بخشش اموال نكرده باشد.»(۱۸)
مفضّل به امام صادق (ع) عرض نمود: اي مولاي من ؛ كسي از شيعيان شما بميرد و به برادران ديني و به مخالفين خود قرض داشته باشد ، چه مي‌شود ؟امام صادق عليه السلام فرمودند :« اوّل كاري كه مهدي عليه السلام شروع مي‌كند اين است كه منادي در تمام عالم ندا مي‌كند: آگاه باشيد هر كس يكي از شيعيان ما به او قرضي دارد آن را بگويد . تا آنجا كه سير و خردل را به صاحبش رد مي‌كند تا چه رسد به مال‌هاي بسيار از طلا و نقره و زمين‌ها كه آن‌ها را به مالكش مي‌دهد.»( ۱۹)
امام صادق (ع) «باهم در ارتباط باشيد و به يكديگر نيكويي كنيد و باهم مهرباني نماييد ، سوگند به كسي كه دانه را شكافته و روح مي‌دمد ، حتماً زماني بر شما فرا مي‌رسد كه احدي از شما جايي براي مصرف دينار و درهم خود نداشته باشد ، يعني در زمان ظهور حضرت قائم عليه السلام جايي نمي‌يابد كه پول خود را در آن مورد خرج كند ، زيرا به فضل خداوند و وليّ او تمامي مردم بي‌نياز خواهند بود.
گفتم : اين چه زماني خواهد بود ؟حضرت فرمودند : آن زمان كه شما امامتان را نيابيد ، پس همين گونه خواهيد بود تا زماني بر شما طالع شود همان گونه كه خورشيد طلوع مي‌كند ، اين در زماني خواهد بود كه از هر زمان به ظهور آن حضرت بيشتر نااميد باشيد.
پس بپرهيزيد از اين كه شك كنيد يا خود را به شك بيندازيد ، شكّ‌ها را از خودتان دور كنيد ، به راستي من شما را برحذر نمودم پس برحذر باشيد . از خداوند توفيق شما و ارشاد شما را خواهانم.»(۲۰)
از اميرالمؤمنين (ع) روايت شده كه فرمودند:دانش در دلهاي مؤمنين انداخته مي شود، در آن زمان مؤمن، نيازي به دانش برادر ايماني خويش پيدا نمي كند.( ۲۱)
امام محمد باقر (ع) فرموده اند: زماني كه قائم ما اهل بيت قيام كند، دستش را روي سر مردم نهد، پس به عقلهايشان كمال و به فكرهايشان رشد بخشد.(۲۲)
امام صادق (ع) فرموده اند: علم و دانايى از ۲۷ حرف تشكيل مى‌شود، تمام آنچه پيامبران (تاكنون) آورده‌اند ۲ حرف است و مردمان بيش از اين ۲ حرف تاكنون نشناخته‌اند. آنگاه كه قائم ما قيام كند ۲۵ حرف ديگر را آشكار سازد، و ميان مردمان بپراكند، و آن ۲ حرف را (نيز) بدانها ضميمه سازد، تا ۲۷ حرف را گسترش داده باشد.(۲۳)امام صادق (ع) فرمودند: به راستي آن گاه كه قائم ما قيام نمايد خداوند در گوش‌ها و چشمان شيعيان ما كشش ايجاد مي‌كند (بر قدرت آن‌ها مي‌افزايد) تا آنجا كه ميان آن‌ها و حضرت نيازي به پُست (واسطه) نيست . او با آنان سخن مي‌گويد و آن‌ها مي‌شنوند و به او نگاه مي‌كنند در حالي كه او در مكان خود مي‌باشد.(۲۴) در حديثي از امام صادق(عليه السلام) نيزمى خوانيم:«هنگامى كه قائم قيام كند: حكومت را بر اساس عدالت قرار مى دهد.و ظلم و جور در دوران او برچيده مى شود. و جادّه ها در پرتو وجودش امن و امان مى گردد.زمين بركاتش را خارج مى سازد. و هر حقّى به صاحبش مى رسد.
در ميان مردم همانند داوود(عليه السلام) و محمد(صلى الله عليه وآله وسلم) داورى مى كند.در اين هنگام زمين گنجهاى خود را آشكار مى سازد.و بركات خود را ظاهر مى كند. و كسى موردى را براى انفاق و صدقه و كمك مالى نمى يابد زيرا همه مؤمنان بى نياز و غنى خواهند شد.»(۲۵) اميرالمؤمنين امام علي (ع) فرمود: «بدانيد اگر شما از قيامگر مشرق (امام مهدى «ع») پيروى كنيد، شما را به آيين پيامبر درآورد ... تا از رنج طلب و ظلم (در راه دستيابى به امور زندگى) آسوده شويد، و بار سنگين (زندگى) را از شانه‌هاتان بر زمين نهيد.»(۲۶)
منابع:
۲- ج ۱،مكيال المكارم
۳-كمال الدين ج۲ص۳۸۴
۴-حكومت جهاني حضرت مهدي (عج) ص ۲۶۹ به نقل از نورالابصار في مناقب آل بيت النّبي المختار، ج۱ ص ۱۵۶ و ۱۵۷
۵-دولت مهدي سيرت مهدي ، مصطفي دلشاد تهراني ، ص ۴۶۴ به نقل از بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۸
۶-بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۸۵
۷-منتخب الاثر، ص ۴۷۲
۸-دولت كريمه، مرتضي مجتهدي سيستاني ص۲۸۰ به نقل از گمشدگان مثلث برمودا ص ۱۹۲و ستارگان ص۴
۹- احقاق الحق ج۱۳ص۱۵۲
۱۰- بحار الانوار ج۵۲ ص۲۸۰
۱۱-عصر ظهور ص ۳۶۳ به نقل از بحار ج ۵۱ ص ۶۸
۱۲- منتخب الاثر، ص ۴۸۲
۱۳- بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۶
۱۴-دولت مهدي سيرت مهدي ، مصطفي دلشاد تهراني ص ۴۶۴ به نقل از بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۸۵
۱۵- بحار ج۵۲ص۳۳۵
۱۶-غيبت نعماني ص۳۱۷
۱۷- كشف الغمه، ج ۲، صص ۴۷۹ - ۴۷۸، بحار الانوار، ج ۵۱، ص۸۸
۱۸- عصر زندگي و چگونگي آينده انسان و اسلام (پژوهشي در انقلاب جهاني امام مهدي «عج») ج ۱ ص۱۱۶
۱۹-دولت كريمه امام زمان (عج)ص۱۰۸به نقل از بحار ج۵۳ص۳۴
۲۰-غيبت نعماني ص۱۵۰
۲۱-غيبت انتظار ظهور، نگاهي به دوران پس از ظهور، واحد تحقيقات مسجدمقدس جمكران به نقل از بحار الانوار ج ۵۳ ص ۸۶
۲۲-در فجر ساحل(امام غائب عليه السلام و دنياي آينده از نظر شيعه) ، محمد حكيمي،ج۱ ، ص۱۲۱ به نقل از كمال الدين ص۶۷۵
۲۳-بحار الانوار جلد ۵۲ صفحه ۳۳۶ حديث ۷۳
۲۴-دولت كريمه به نقل از بحار الأنوار : ۳۳۶/۵۲ ح ۷۲
۲۵-بحار ج ۵۱ص۱۱۳
۲۶- عصر زندگي و چگونگي آينده انسان و اسلام ص۱۱۴ به نقل از بحار ج۵۱ ص۱۲۳
/1102001307