نگاهی بر ولایتمداری حضرت ام‌البنین (س) + فیلم

پس از شهادت حضرت زهرا (س)، فاطمه کلابیه به عقد حضرت علی (ع) درآمد و در خانه بهترین فرستادگان الهی با چهار فرزند خود «عبدالله»، «عباس»، «عثمان» و «جعفر» برای امیرالمومنین (ع) همسری کردند و در واقعه کربلا فرزندانش را در راه امام حسین (ع) به پیشگاه خداوند تقدیم کردند.

حضرت ام‌البنین (س)، زنی فصیح، ادیب و شاعره و از قبیله بنی کلاب بود و نام ایشان در کنار دیگر زنان صدر اسلام ذکر شده است.

حضرت ام‌البنین (س) نه تنها با همسری حضرت امیر المومنین (ع)، بلکه با صبوری و تربیت صحیح فرزندان خود امروزه در جهان معروف هستند و مدح و ثنای این بانوی مکرمه نُقل محافل است. همچنین در هیچ کجای تاریخ برخوردی شایسته‌تر از رفتار حضرت ام‌البنین (س) با فرزندان حضرت زهرا (س) و حضرت علی (ع) نیامده است، رفتاری که باعث شد چهار فرزند خود را در راه امام حسین (ع) فِدا کند. 

در روایات و اسناد مکتوب و شفاهی تاریخ آمده است: «زمانی که بشیر از کربلا برگشت و اخبار کربلا را آورد خدمت حضرت ام البنین (س) رسید. خبر شهادت فرزندانش را یکی یکی به او می‌داد. ام البنین هر بار می‌گفت: از حسین چه خبر؟ فرزندانم و هر آنچه زیر آسمان کبود است به فدای حسین. وقتی خبر شهادت امام حسین علیه السلام را شنید با آهی سوزان گفت: بشیر با این خبر بند‌های دلم را پاره کردی. (مزینانی، ۱۳۹۰، ص. ۳۰۶)» این روایت صرفا نه محبت ایشان به فرزندان حضرت فاطمه الزهرا (س) را بلکه اوج  ولایتمداری و معرفت را به امام زمانش نشان می‌دهد.

حجت الاسلام والمسلمین سید جلال موسویان خطیب و کارشناس امور قرآنی درباره ویژگی‌های بارز حضرت ام‌البنین (ع) اظهار کرد: شخصیت حضرت قمر بنی هاشم (ع) نزد ائمه اطهار (ع) و روایاتشان از جایگاه بسیاری برخوردار است، در یکی از روایات امام سجاد (ع) می‌فرمایند: حضرت عباس (ع) مقامی دارند که تمام شهدای کربلا به آن غبطه می‌خورند و این مقامشان را از مادر بزرگوارشان حضرت ام‌البنین (س) دارند.

وی در ادامه با اشاره به ویژگی رعایت اَدب حضرت قمربنی هاشم (ع) و اَدب‌آموزی به فرزندانشان، گفت: حضرت عباس (ع) چند ویژگی خاص دارند که یکی از آنها رعایت ادب در محضر امیرالمومنین (ع) و حضرت زهرا (س) و تکریم حضرت علی (ع) است که روایات بسیاری از ائمه اطهار (ع) بارها اشاره شده است. در برخی از روایات آمده که رسول خدا (ص) فرمودند: «حضرت محمد (ص) را خدا ادب کرد، حضرت علی (ع) را پیامبر (ص) ادب کرد و حضرت قمربنی هاشم (ع)، ادب شده مکتب حضرت ام‌البنین (س) است، مکتبی که دانش‌آموخته مذهب و ولادت امیرالمومنین (ع) بود.

این خطیب و کارشناس امور دینی و قرآنی ادامه داد: در توفیق ادب حضرت ام‌البنین (س) همین بس که بعد از ۱۲ سال که وارد خانه حضرت زهرا (س) شدند، وقتی وارد شدند، امام علی (ع) از فرزندانشان درخواست کردند تا برای استقبال پیش آیند، هنگامی که حضرت زینب (س) جلو آمد، حضرت ام‌البنین (س) دستان حضرت زینب (س) را بوسیدند و گفتند: «من کنیز خانه امیرالمومنین (ع) هستم.» و این از جمله ویژگی‌های اصلی حضرت ام‌البنین (س) است.

دریافت فایل

وی بیان کرد: هنگامی که حضرت علی (ع) به عقیل برای انتخاب همسر خود گفتند: «من زنی شجاع می خواهم که فرزندان شجاع بیاورد.» و واقعا زنی شجاع بودند و همه فرزندانش در کربلا رشادت و شجاعت به خرج دادند و به شهادت رسیدند.

این سخنران مذهبی افزود: یکی از اتفاقات جالب در زندگی حضرت ام‌البنین (س)، این است که روایات و اسناد کمتری درباره زندگی و سیره رفتاری این بانوی بزرگوار مطرح شده است. در یکی از روایات آمده که حضرت ام‌البنین (س) خوابی می‌بینند و آن را برای پدرشان تعریف می‌کنند. ایشان این‌گونه تعبیر می‌کنند که چهره فرزند اول تو مانند ماه می‌درخشد. هنگامی که حضرت ام‌البنین (س) درخانه امیرالمومنین (ع) صاحب فرزند شدند و نام آن را عباس گذاشتند و پس از مدتی به قمربنی هاشم ملقب شدند.

حجت الاسلام والمسلمین موسویان یادآور شد: یکی از ویژگی های بارز حضرت ام‌البنین (س) متواضع بودن ایشان بود. این بانوی مکرمه محو کمال و جمال امام علی (ع) بودند، تا حدی که در اشعارشان برگی از وصف خودشان نیاوردند و همه در مدح امیرالمومنین (ع) بود، که حضرت علی (ع) را در بزرگ‌ترین مرتبه قرار داد و خود را در کوچک‌ترین جایگاه تعریف کردند.

حضرت ام‌البنین (س) نیز به عنوان یکی از شاعران اهل بیت (ع) معرفی می شود، چراکه پس از شهادت مردان کربلا و وقایع روز عاشورا، در مراسم سوگ شهدا هرگاه زنی به ایشان تسلیت می گفتند، حضرت ام‌البنین (س) پیام تسلیت او را با شعر پاسخ می دادند. «ای زنان مدینه دیگر مرا ام البنین نخوانید که با این نام مرا به یاد شیران بیشه‌ی شجاعت می‌اندازید. مرا فرزندانی بود که به خاطر آن‌ها مرا مادر پسران می‌گفتند، ولی اکنون دیگر برای من فرزندانی نیست. (همان، ۳۰۷)»

از جمله ویژگی های اشعار حضرت ام‌البنین (س) می توان به اشارات سیاسی و رویداد های تاریخی آن زمان کرد. ایشان با توجه به رخدادهای سیاسی منطقه خودشان حتی پس از واقعه عاشورا هم اشعار مراثی‌شان رنگ و بوی حماسی داشت و پیام کربلا را به دیگر نسل‌ها و مردمان رساندند.

وفات حضرت ام‌البنین (س)
پس از واقعه کربلا و حوادث روز عاشورا، حضرت ام‌البنین (س) در هر زمانه و روزی به سوگواری امام حسین (ع) و فرزندان خود می‌پرداخت و این عزاداری به حدی بود که در برخی از اوقات دشمنان هم با او هم‌نوا می‌شدند.

از وفات حضرت ام‌البنین (س) تاریخ دقیقی وجود ندارد، ولی آنچه معروف است و شیعیان به عزاداری می‌پردازند، حضرت ام البنین (س) بعد از زینب کبری (س) دار فانی را وداع گفتند، ولی تاریخ‏‌نگاران سال ارتحال ایشان را متفاوت ثبت کردند، به طوری که عده‌ای آن را سال ۷۰ هجری قمری بیان کرده‏ اند و عده دیگری تاریخ وفات آن مادر فداکار را، سیزدهم جمادی الثانی سال ۶۴ هجری قمری دانسته‏ اند که نظر دوم از شهرت بیشتری برخوردار است. ام‏‌البنین را در بقیع، در جوار امام حسن مجتبی (س)، فاطمه بنت اسد (س) و دیگر شخصیت‏های اسلامی مدفون در آن‏جا به خاک سپردند.

منبع: باشگاه خبرنگاران