سبک زندگی اربعینی| جلوه عفاف و حیا در بین زائران اربعین

عفاف در کنار حیا دو عنصر به‌هم پیوسته‌اند که خداوند آن را در وجود تمام انسان‌ها نهادینه کرده است و هر فردی به صورت ذاتی می‌داند که مسیر رستگاری و کمال معنوی در گام اول در گروی التزام به این خصلت‌های نیکوست؛ چرا که وجود این دو عنصر به هر فردی تعالی روحی و عزت نفس می‌بخشد و در مقابل، هر مقدار از این عناصر در انسان کاهش یابد، موجب تنزل روحی و شخصیتی وی می‌شود.

 عفّت یعنى بازداشتن خود از آنچه حلال نباشد و شامل عفت شهوت، عفت در پوشش، عفت چشم و عفت کلام است. حیا به معنای «جلوگیری نفس از زشتی‌ها» و «عامل بازدارندگی در برابر گناه» است که در مقابل آن «وقاحت» و بی‌شرمی قرار دارد. در آموزه‌های دینی، حیا به‌عنوان کلید خوبی‌ها (مِفْتَاحُ‏ الْخَیْرِ) یاد شده است و ایمان را از اسباب و ضروریات آن برشمرده‌اند، در واقع قوت و ضعف حیا بستگی به درجات ایمان افراد دارد؛ یعنی هراندازه ایمان انسان مستحکم‌تر، حیا بیشتر و هراندازه ایمان انسان ضعیف‌تر، درجه حیا کمتر می‌شود. اتصال بین ایمان و حیا به‌قدری چشمگیر است که امام‌صادق(ع) فرمود «ایمان ندارد کسی که حیا ندارد؛  لَا إِیمَانَ لِمَنْ لَا حَیاءَ لَه» (الکافی (ط ــ الإسلامیة)، ج‏2، ص106) و یا امام محمد باقر(ع) ایمان و حیاء را دو رشته متصل به یکدیگر معرفی‌ کردند و فرمودند «حیا و ایمان در یک رشته و هم‌دوشند، چون یکى‏ از آن دو رفت، دیگرى هم در پى آن برود؛ الْحَیَاءُ وَ الْإِیمَانُ‏ مَقْرُونَانِ فِی قَرَنٍ، فَإِذَا ذَهَبَ أَحَدُهُمَا تَبِعَهُ صَاحِبُهُ.» (کافی (ط ــ دار الحدیث)، ج‏3، ص275) در دیگر روایت امام‌صادق(ع) این صفت را کنار عفت، از نشانه‌های ایمان معرفی کردند و فرمودند: «حیا، عفت‌پیشگى و عجز زبان از سخنان بی‌فایده و نه عجز قلب از نشانه‌هاى ایمان است؛ اَلْحَیاءُ وَالْعِفافُ وَالْعَی أَعْنِی عَىَّ اللِّسانِ لا عَىَّ الْقَلْبِ مِنَ الاْیمانِ» و یا در جایی دیگر فرمودند «حیا جزو از ایمان است و ایمان (مکانش) در بهشت است؛ الْحَیَاءُ مِنَ الْإِیمَانِ وَ الْإِیمَانُ فِی الْجَنَّه...»

متأسفانه در عصر حاضر به دلایل مختلفی همچون گسترش شبکه‌های مجازی و تولید برنامه‌های هنجارشکن در دنیای رسانه و نیز تقلید از فرهنگ وارداتی غرب، حیا و عفت فردی و اجتماعی مورد آسیب قرار گرفته است به گونه‌ای که گاهی برخی افراد جامعه، بی‌مهابا و بدون رعایت حد و حدودهای اخلاقی دست به اقدامات هنجارشکنانه می‌زنند؛ در چنین وضعیتی خداوند با برپایی جامعه اربعینی، الگویی فراروی مردم و مسئولان قرار می‌دهد که افراد این جامعه اوج حیا و عفت را به نمایش می‌گذارند و از ثمرات معنوی آن بهره می‌برند. افراد جامعه اربعینی در زیارت اباعبدالله(ع) سعی دارند خود را از جهت ظاهری و باطنی ملبس به لباس حیا و عفاف، آن هم در تمام ابعادش کنند.

از منظری می‌توان اذعان داشت این مقدار حیا و عفاف در جامعه اربعینی به دلیل ایمانِ زلال و برخاسته از قلوب مردمی است که در این همایش عظیم جهانی حضور به هم رسانده‌اند، چرا که همان‌گونه که بیان شد، بر اساس آموزه‌های دین، بین ایمان و حیا پیوستگی وثیقی وجود دارد که روایات آن قبلاً  ذکر شد.