گسترش تفکر تشیع در نیجریه به برکت نور اربعین است/ آمریکا و اسرائیل از اربعین می‌هراسند
حجتالاسلام والمسلمین سیدجواد بهشتی محقق و پژوهشگر علوم قرآن و حدیث در گفت‌وگو با تسنیم به بررسی ریشه تاریخی حرکت‌های دسته‌جمعی با رویکردی دینی در قالب پیاده‌روی پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
* به نظر شما چگونه می‌توان به ریشه تاریخی جریانی همچون راهپیمایی اربعین حسینی پرداخت؟
حجتالاسلام بهشتی: در اولین سال‌هایی که جریان راهپیمایی اربعین با این شدت راه افتاد (از سال 1391) به عنوان محقق به ریشه‌یابی تاریخی این مسأله پرداختم و منابع مختلفی را مورد بررسی قرار دادم. محور مطالعه و تحقیقم چند شاخصه بود؛ مردمی که در قالب تجمعی بزرگ (به‌صورت پیاده و در راستای ترویج شعائر دینی) به‌سوی مقصدی واحد در حال حرکتند و در این مسیر زیباترین رفتارها را به نمایش می‌گذارند. اولین جایی که با چنین چیزی مواجه شدم، موسم حج بود؛ حرکتی جمعی برای خدا به سمت مقاصدی خاص (مشعر، منا، عرفات، طواف و ...). مطالعاتم را افزایش دادم و در گام بعد دریافتم که سنتی از سوی اهل‌بیت عصمت و طهارت علیه‌السلام پایه‌‌گذاری شده که نامش پیاده رفتن به سوی مکه و انجام حج بیت الله الحرام است. اهل بیت علیه‌السلام در آن زمان‌ها با وجود اینکه مرکب و سایر امکانات برای تسهیل در رفتن به زیارت خانه خدا را داشتند، اما این مسیر را پیاده می‌پیمودند.
جالب است که اهل‌بیت علیه‌السلام یک‌بار اقدام به این کاری نمی‌کردند، بلکه در روایت داریم که امام‌حسن مجتبی علیه‌السلام بیش از 20 مرتبه پیاده به سفر حج مشرّف شدند؛ امام حسین علیه‌السلام و امام سجاد علیه‌السلام و دیگر ائمه نیز همینطور بوده‌اند. این سیره و سنت تمام ائمه اطهار علیه‌السلام بوده است. کلمه زیارت اولین‌بار برای خانه خدا به‌کار رفته است.
حرکت جمعی آن هم در قالب پیاده‌روی به‌سوی مقصدی واحد از قرن‌ها پیش و حتی از صدر اسلام مورد توجه اهل‌بیت علیه‌السلام بوده و از آنجایی که آن بزرگواران کار بیهوده‌ای انجام نمی‌دهند، قطعاً در این اقدامشان علّت و حکمتی نهفته است.
* آیا ارزشی همچون «خودسازی و تزکیه نفس و روح» می‌تواند یکی از عوامل انجام این شکل از زیارات باشد؟
حجتالاسلام بهشتی: بله همینطور است، پیاده‌روی به قصد زیارت ریشه عرفانی و اجتماعی دارد که ریشه عرفانی آن بیانگر عشق به محبوب است. ذکر خدا و توجه به محضریت اهل‌بیت علیه‌السلام از جمله نکات مهمی است که باید در اینگونه تجمعات مورد توجه قرار گیرد. اهل‌بیت علیه‌السلام این شیوه زیارت را به ما آموختند، شیوه‌ای که در آن نوعی خودسازی در حال حرکت هست و هیچگونه ایستایی در آن دیده نمی‌شود. این شیوه زیارت جنبه اجتماعی هم دارد؛ وقتی عده‌ای این تجمع مردمی را از بیرون مشاهده می‌کنند، این سؤال برایشان ایجاد می‌شود که اینها چه‌کسانی‌اند و به کجا می‌روند. به یاد دارم وقتی در همان سال‌های اول که جریان اربعین در این وسعت شکل گرفت در رسانه‌ها خواندم که جوانان عربستانی از والدین خود می‌پرسیدند این حسین کیست که چنین جمعیتی در بازه زمانی خاص به‌سوی حرم و مرقد او کشیده می‌شوند؟ جالب است که والدین آنان نیز از پاسخ به این سؤال عاجز و سرگردان بودند.
اربعین پدیده‌ای برای جلب توجه جهانیان به امام حسین (ع) است
امروز اگر کسانی بخواهند دنیا را متوجه خود کنند پیاده به‌سوی مقصدی واحد حرکت می‌کنند، به عنوان مثال، در أقصی نقاط جهان وقتی قشری بخواهند نسبت به موضوعی اعتراض کنند، در قالب اجتماع، به‌صورت پیاده و با هدفی مشخص به‌سوی مقصدی واحد حرکت می‌کنند؛ وسیله و امکانات دارند اما پیاده این کار را انجام می‌دهند، چون باعث جلب توجه جهانیان می‌شود و این سؤال مطرح می‌شود که اولاً اینها چه‌کسانی‌اند و ثانیاً اینها برای چه پیاده‌اند و با چه هدفی و به‌کجا می‌روند؟ این رسانه‌ای اثرگذار است. یکی از کارهایی که رسانه انجام می‌دهد متوجه کردن اذهان جهانیان به خود است، تجمع مردم به‌صورت پیاده و با هدف مشخصی، رسانه اثرگذاری در عرصه جهانی است. بنابراین باید گفت امروز جریان راهپیمایی اربعین بزرگ‌ترین رسانه برای جلب توجه جهانیان به موضوع خاصی است. در روایت داریم که در غروب روز عاشورا وقتی بدن مطهر تمام شهدا روی زمین افتاده بود، حضرت زینب (س) این جمله را به امام سجاد علیه‌السلام عرض کردند: در این سرزمین پرچمی بلند خواهد شد که اثرش پیوسته باقی خواهد ماند گرچه هزاران هزار روز و شب هم بگذرد.
لبیک به «هَل مِن ناصِر» امام‌حسین در اربعین طنین‌انداز است
مرحوم شوشتری در کتاب خصائص الحسینیه آورده که امام‌حسین علیه‌السلام در روز عاشورا هشت مرتبه استغاثه و طلب نصرت کردند، مرحوم شوشتری چنین نقل می‌کند که در آن روز این بانوان بودند که از خیمه‌ها به ندای مولایشان لبیک گفتند. موج این صدا امروز از 1400 سال پیش عبور کرده و در جریان اربعین حسینی بار دیگر طنین‌انداز می‌شود و انسان‌های آزاده و حق‌جو را از شرق و غرب عالم به سوی خود می‌کشاند.
فردی در مدینه از امام سجاد علیه‌السلام پرسید پیروز میدان در روز عاشورا که بود؟ مؤذن در حال اذان گفتن بود، حضرت فرمود: گوش کن تا بشنوی پیروز میدان که بود. تا مؤذن گفت «أَشْهَدُ ان محمداً رسول الله» حضرت فرمود: پدرم و اهل‌بیت ایشان قیام کرد تا این نام (محمد) باقی بماند، این ندا امروز بعد از مدت‌ها شنیده می‌شود و عشق و محبت جدّ ما را در سینه دارند، پس پیروز میدان مشخص است. صدای "لبیک یا حسین" در راهپیمایی اربعین نشان می‌دهد که چراغ امام حسین علیه‌السلام پرنورتر از گذشته شده است.
وقتی امام زمان (عج) از کنار خانه کعبه ظهور می‌کند، خود را با نام جدّشان امام‌حسین علیه‌السلام معرفی می‌کند «أَلا یَا أَهلَ الْعالَم إِنَّ جَدِّیَ الْحُسَین قتلوه عَطشاناً أَلا یَا أَهلَ الْعالَم إِنَّ جَدِّیَ الْحُسَین سَحَقوهُ عُدواناً» طوری که تمام جهانیان صدای او را می‌شناسند، پس باید نام امام‌حسین علیه‌السلام به‌طور کامل شناخته شده باشد. امروز در اربعین نام امام‌حسین علیه‌السلام بیش از گذشته به جهانیان معرفی می‌شود، همین امر سبب می‌شود مشتاقان به فضای اربعین ورود کنند و به مطالعه شخصیت، سیره و سنّت آن حضرت بپردازند. رهبر معظم انقلاب اسلامی در این زمینه فرمودند «امروز احتیاج داریم که حسین ابن علی را به دنیا بشناسانیم. منطق حسین علیه‌السلام منطق دفاع از حق، ایستادگی در برابر ظلم و طغیان در مقابل گمراهی و استکبار است. پیام امام‌حسین، پیام نجات دنیا است. حرکت عظیم اربعین، این پیام را منتشر می‌کند و روزبه‌روز این حرکت باید تقویت شود.️ اربعین جهانی شد و جهانی‌تر هم خواهد شد و این خون حسین ابن علی است که بعد از 1400 سال می‌جوشد و روزبه‌روز زنده‌تر می‌شود.»
در گذشته‌ها این‌طور نبود که به یکباره خیل عظیمی از مردم با تشیع، امام‌حسین علیه‌السلام و آئین اسلام آشنا شوند، اما امروز در راهپیمایی اربعین آنچنان ندا و پیام امام‌حسین علیه‌السلام به جهانیان انتقال داده می‌شود که به یکباره موجی از مردم به سوی حرم و بارگاه مطهر حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام حرکت می‌کند
گسترش تفکر تشیع در نیجریه به برکت نور اربعین است
* جالب است که به راهپیمایی اربعین به‌عنوان "جریان" نگاه کنیم؛ پدیده‌ای که نور آن در سال‌های اخیر به سراسر جهان تابیده و موجب بیداری اسلامی و تحول قلوب مردم آن کشورها شده است.
حجتالاسلام بهشتی: بله، به یاد دارم وقتی امام‌خمینی (ره) به فرانسه رفتند، شیخ ابراهیم زکزاکی دانشجو بود، در آن زمان‌ها حدود هزار نفر شیعه در نیجریه حضور داشتند، اما امروز 20 میلیون شیعه در نیجریه حضور دارند، 25 سال پیش، او پس تحصیل در مکتب اهل‌بیت علیه‌السلام، به قصد تبلیغ و ترویج عملی اسلام ناب وارد میدان شد و پا در زادگاه خویش؛ نیجریه گذاشت. شیخ زکزاکی با این نیت الهی و نورانی توانست علاوه بر خانوادۀ خویش، بسیاری از اطرافیان و هموطنان خود را به فضای ناب اسلامی دعوت کند و در پی همین دعوت و استقامت بر آن، اینک شاهد جمعیت 20 میلیونی شیعه‌ایم که بر مدار این شیخ بزرگوار اسلام آورده‌اند. این ماجرا اتفاقی مبارک و از ابعادی اتفاق کم‌نظیری در عالم است و عقلانی است در نظر بگیریم در مقابل چنین جریان عظیم و خدایی، شیاطین و ایادی او نیز با تمام قوا وارد میدان شوند و دشمنی بورزند که چنین هم کردند. اصلاً دستگیری شیخ زکزاکی در اربعین اتفاق افتاد، در آن سالی که او دستگیر شد بیش از 10 میلیون نیجریه‌ای در راهپیمایی اربعین حضور داشتند، اربعین در سال‌های اخیر به پدیده‌ای برای گرایش جهانیان به امام حسین علیه‌السلام و اسلام ناب محمدی تبدیل شده است.
استکبار جهانی از زیارت اهل‌بیت (ع) می‌هراسد
* در نگاه شما مسأله "زیارت" از چه جایگاهی در دین اسلام برخوردار است؟
حجتالاسلام بهشتی: تا زمان امام صادق علیه‌السلام حکومت‌های جابر به‌شدت جلوی عزاداری امام‌حسین را می‌گرفتند و مانع از زیارت رفتن مردم می‌شدند. در زمان امام صادق علیه‌السلام زیارت حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام کمی توسعه پیدا کرد اما باز هم محدویت‌هایی وجود داشت، در زمان امام نهم و دهم زیارت آن حضرت رونق بسیار زیادی گرفت، طوری که متوکل عباسی ملعون احساس خطر کرد، امروز استکباری جهانی اعم از انگلیس، آمریکا و اسرائیل از زیارت ائمه اطهار علیهم‌السلام و به‌خصوص زیارت امام حسین علیه‌السلام در جریان اربعین می‌هراسند.
در دستگاه فکری مستکبران، زیارت یک اقدام استراتژیک است
در دستگاه فکری مستکبران، زیارت اقدام ساده‌ای محسوب نمی‌شود، بلکه کار استراتژیکی بوده است. امام هادی علیه‌السلام در زیارت جامعه کبیره به ما آموختند که در کنار این شور حسینی باید شعور حسینی را نیز تقویت کرد. اگر این موضوع محقق نشود دشمن با قدرت وارد میدان خواهد شد و ضربات سنگین‌تری به تشیع وارد خواهد کرد. اهمیت این موضوع به‌قدری است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار موکب‌داران عراقی بر لزوم کار فکری و فرهنگی دقیق و عمیق در حوزه راهپیمایی اربعین تأکید کردند و فرمودند «اهل فکر و فرهنگ برای عظمت این مراسم برنامه‌ریزی کنند. هدف هر مسلمان باید امروز ایجاد تمدن نوین اسلامی باشد.» تولید محتوای صحیح و متقن، یکی از نیازهای اربعین است.
یکی از اختلافات ما با وهابیت به مسئله زیارت بر می‌گردد؛ آنان با این رفتار مخالفند. طرّاح زیارت شخص پیغمبر اکرم (ص) و اسناد آن در منابع شیعه و سنّی نیز موجود است. پیامبر اکرم (ص) بارها و بارها در دوران حیاتشان می‌فرموند که به زیارت من (دیدارم) بیایید، وقتی از میان شما رفتم به زیارت قبرم بیایید، وهابی‌ها بر این باورند که در قبور ائمه اطهار علیهم‌السلام بدنی وجود ندارد و اصلاً آمدن بر سر قبور اهل‌بیت را شرک می‌دانند و اشک شیعیان بر اهل بیت علیه‌السلام را نیز به استهزاء می‌گیرند. پیغمبر (ص) فرمود پس از من، به زیارت امیرالمومنین علیه‌السلام و حسنین علیهم‌السلام و ... بروید و بعد از آنها به زیارت قبرشان بروید، جالب است حتی گفته شده اگر نمی‌توانید به محل قبور ما بیاید زیارت از راه دور انجام دهید. این اصرار بیانگر بُعد تربیتی و تأثیرات سیاسی و اجتماعی برای جبهه حق است. در روایت داریم فردی نزد امام صادق علیه‌السلام رسید و عرضه داشت: خانه من بسیار از کربلا دور است، حضرت به او نهیب زد و فرمود: آیا سالی یک‌بار هم نمی‌خواهی به کربلا و امام‌حسین علیه‌السلام را زیارت کنی؟ این نشان از اهمیت زیارت اهل‌بیت علیه‌السلام به‌خصوص زیارت سید و سالار شهیدان امام حسین علیه‌السلام است.
منبع:تسنیم
افزودن دیدگاه جدید