آفات خطرناک غفلت و راه‌های رفع آن

حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی، استاد حوزه علمیه،  ۲۷ اردیبهشت‌ماه، در ادامه مباحث تفسیری خود در حرم مطهر حضرت معصومه(س)، به بحث غفلت پرداخت و گفت: غفلت با جهل تفاوت دارد؛ غفلت، بی‌دقتی و عدم تذکر و سطحی‌نگری است؛ یعنی انسان چیزی را می‌داند، ولی از آن غافل است، در حالی که جاهل کسی است که چیزی را نمی‌داند؛ بنابراین غفلت از جهل، خطرناکتر است.

وی افزود: واژه غفلت ۳۵ مرتبه در قرآن آمده و اولین نشانه آن این است که اعضای انسان درست کار نمی‌کند؛ یعنی انسان قلب و چشم و گوش و عقل دارد ولی، از آن استفاده نمی‌کند: «وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ(اعراف/۱۷۹)» نه اینکه اینها نابینا هستند، بلکه چشم دارند و معجزه و پیامبر را می‌بینند، ولی می‌گویند سحر است، یا گوش دارند، ولی نمی‌شنوند و همانند چهارپایان بلکه بدتر از آنان و غافلان هستند.

وی با ذکر اینکه الان خیلی افراد در جامعه دچار غفلت هستند، گفت: امام علی(ع) فرمود: ای کسانی که شما غافل هستید بدانید دیگران از شما غافل نیستند؛ روز قیامت یوم‌الاشهاد است؛ یعنی شاهدهای مختلفی برای اعمال انسان حاضر می‌شوند؛ اگر فرد منکر شود، زمین و پیامبر و امام و زمان و مکان و حتی عضو انسان شهادت می‌دهد.

رفیعی با بیان اینکه لزوماً شهادت اعضاء و زمین و زمان با به سخن درآمدن آنها نیست، تصریح کرد: مثلاً کسی که ریز وارد محشر شود، در دنیا متکبر بوده یا کسی که نابینا وارد می‌شود به خاطر نگاه به نامحرم است، یعنی تجسم اعمال شهادت علیه فرد است. امام صادق(ع) فرمود: سه چیز اشک مرا را در می‌آورد، فراغ از دوستان و عزیزان، هول و ترس قیامت، زیرا میلیاردها انسان مسافر قیامت هستند و روز حسرت و خسران و ... است و سوم، وقوف در نزد خدا و پاسخ دادن به اعمال.

سه چیزی که موجب تعجب امام صادق(ع) شد
وی افزود: در همین روایت بیان شده است که از دیدگاه امام صادق(ع)، سه چیز هم مایه تعجب برای امام است؛ اول اینکه مردم طالب دنیا هستند و مرگ دنبال آن‌ها می‌دود؛ البته تلاش در دنیا خوب است، ولی به پشت سر هم بنگریم، چقدر خانه‌هایی که ساخته نشده و صاحبانش مردند و چقدر برنامه‌ریزی‌های مادی برای زندگی که اجل، مهلت نداده است. ما مرگ را جدی نمی‌گیریم، البته آمادگی برای مرگ، تعطیلی کار و تلاش نیست؛ این است که اگر عزرائیل امشب سراغ ما آمد، تازه به فکر نماز، روزه قضا و دِین مالی نباشیم.

رفیعی اظهار کرد: دومین چیزی که امام تعجب فرمودند، تعجب از چیزی است که مردم غافل‌اند، ولی نمی‌دانند دیده می‌شوند؛ یعنی فرد چون خودش غافل است فکر می‌کند که از سوی دوربین‌های الهی هم دیده نمی‌شود و سومین عامل، فردی که اهل مزاح و شوخی است، ولی خدا از او راضی نیست.

استاد حوزه علمیه با بیان اینکه دو نوع غفلت داریم، غفلت زودگذر و مستمر، تصریح کرد: غفلت زودگذر، غفلت از بندگی، نماز، روزه و ... است که این غفلت‌ها راه حل دارد و رفع می‌شود، ولی رفع غفلت مستمر دشوار و یا نشدنی است. غفلت زودگذر با بیداری و به خود آمدن ریشه‌کن می‌شود، موعظه و تدبر در قرآن، خواندن روایات و کتبی که در مورد مرگ و قیامت است، از جمله این راه‌هاست. گاهی تشییع جنازه و عیادت بیمار ما را به خود می‌آورد. رفتن به آسایشگاه جانبازان، عیادت بیمار و سر سفره نشستن با فقرا و ... هم از جمله راه‌های زدودن غفلت است.

راه‌های رفع غفلت
رفیعی اضافه کرد: دومین راه رفع غفلت، محافظت بر نمازهای پنجگانه است؛ در روایت بیان شده که هر مؤمنی که نمازهای واجب را بخواند و از آن محافظت کند دچار غفلت نخواهد شد. متأسفانه نماز، برخی افراد را نفرین می‌کند که چرا مرا ضایع کردی. سومین راه زدودن غفلت، تفکر و اندیشه است؛ در روایت است که اکثر عبادت ابوذر تفکر است. همچنین چهارمین راه، مطالعه تاریخ و تدبر در کار مردم گذشته است؛ خانه‌های قدیمی را که الان تبدیل به مراکز تفریحی شده یا کاخ‌هایی که شاهان قدیم ساخته‌اند را ببینیم، امروز صاحبان آن کجا هستند. پنجمین عامل هم دائم‌الذکر بودن است؛ البته نه اینکه دائماً ذکر زبانی دارد بلکه ذکر قلبی دارد.

وی با بیان اینکه غرور، آمال و آرزوها انسان را بدبخت می‌کند، گفت: در آیه ۹۸ انبیاء «إِنَّكُمْ وَمَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَهَا وَارِدُونَ» فرمود: در حقيقت‏ شما و آنچه غير از خدا مى‌‏پرستيد هيزم دوزخيد؛ شما در آن وارد خواهيد شد، البته خلود در جهنم برای کفار است و ان‌شاءالله گوینده «لا اله الا الله» خلود در جهنم ندارد.

منبع: ایکنا