حج بدون ولایت بی‌معناست / صف‌آرایی افراط و تفریط در مقابل عزاداری امام حسین(ع)
حسین علیزاده، مؤلف و پژوهشگر علوم اسلامی، در تشریح جایگاه و کارکردهای مناسک دینی مانند حج و محرم در اسلام، اظهار کرد: ابتدا باید مقدمه‌ای را درباره اهمیت برگزاری مناسک حج بیان کنم؛ برای مثال بر حاجیان واجب است که در صحرای عرفات از ظهر نهم ذی‌الحجه تا غروب وقوف داشته باشند. خود اصل وقوف واجب و جزء اعمال حج است و تعطیل‌‌شدنی نیست و مانند نماز یومیه می‌ماند.
وی افزود: البته نماز یومیه همه روزه بر مکلفین واجب است، ولی حج برای شخص مستطیع فقط یکبار در عمر واجب است. بله، حجی که مستحب باشد مانند هر عمل مستحبی دیگری در شرایطی که مقدور نباشد قابل ترک است، اما عمل واجب این گونه نیست. مثلاً نماز و روزه اگر شرایط حداقلی انجام آن وجود داشته باشد حتماً باید انجام شود.
چرا برخی اعمال تعطیل‌‌شدنی نیست
وی درباره چرایی تعطیل نشدن برخی اعمال بیان کرد: این اعمال اهمیت فوق‌العاده‌ای در تهذیب و تربیت انسان مسلمان و جامعه مسلمان دارند؛ یعنی هم بعد فردی دارد و هم بعد اجتماعی؛ لذا نباید در شرایط عادی و متعارف تعطیل شوند. البته برخی اعمال واجب هم در شرایط اضطراری تعطیل می‌شود یا صورت دیگری پیدا می‌کند. حتی در روایات داریم که اگر کسی در حال غرق شدن در دریاست و در عین حال نمازش در حال قضا شدن است، با گفتن حداقل یک تکبیر، باید نماز خود را به جای آورد تا تکلیف انجام بگیرد. اساساً تکلیف به قدر استطاعت است و خداوند به هیچ کس تکلیفی بالاتر از توانش واجب نکرده است.
علیزاده تصریح کرد: روز نهم ذی‌الحجه در کنار عید قربان از ایام‌الله است و آداب و مستحبات مثل غسل و دعا و زیارت امام حسین(ع) دارد؛ همان‌طور که بیان کردم انجام این اعمال، اهمیت فوق‌العاده‌ای در تربیت معنوی و اخلاقی فرد و جامعه دارد. از نظر تاریخی هم این روز اهمیت زیادی برای مسلمانان به ویژه شیعیان دارد.
وقتی خروج از حج برای حفظ جان واجب می‌شود
وی با اشاره به تغییر نیت امام حسین(ع) از حج تمتع به عمره مفرده در سفر به کربلا، تصریح کرد: امام حسین(ع) در عرفه و روز قبل از عید قربان، از مکه بیرون آمدند. همان‌طور که از مدینه جدش به این خاطر که جانشان در خطر بود، خارج شدند. در مکه هم به ایشان خبر رسیده بود که یک عده مزدور از جانب حکومت، زیر لباس احرام خود خنجر پنهان کرده بودند تا حضرت را در مقدس‌ترین زمان و مکان به قتل برسانند. در این صورت حجت بر حق خدا کشته می‌شد و خونش هم پایمال می‌شد، چون معلوم نمی‌شد آن حضرت را چه کسی به قتل رسانده است. از طرفی حرمت کعبه هم شکسته می‌شد؛ لذا حضرت بر خود واجب دیدند که از مکه به سمت کوفه که مصرانه دعوت شده بودند حرکت کنند، مانند حضرت موسی که از مصر به سمت مدین گریزان شد.
علیزاده اظهار کرد: اتفاقاً در همان روز، قیام حضرت مسلم در کوفه شکست خورده بود و حضرت مسلم در روز عرفه به شهادت رسید. البته امام حسین(ع) در طول راه متوجه این خبر شدند و در هنگامی که از مکه به سمت کوفه حرکت کردند، پیام قبلی حضرت مسلم به ایشان رسیده بود، مبنی بر اینکه زودتر به سمت کوفه حرکت کنید و در کوفه شرایط آماده است. بر همین اساسحضرت به سمت کوفه حرکت کردند، در حالی که در بین راه پیام بعدی حضرت مسلم به ایشان رسید، مبنی بر اینکه به سمت کوفه نیایید که ورق برگشته است! در آنجا امام حسین(ع) شورایی تشکیل دادند و نتیجه این شد که به مسیر خود ادامه دهند. به هر حال به سمت کوفه ادامه دادند، ولی در نهایت دشمنان راهشان را بستند و در کربلا متوقف شدند. این وقایع از نظر تاریخی و محتوایی به هم ربط دارد. امام حسین(ع) در روز عرفه آرزویش این بود که در روز عید قربان در منا باشد و مراسم حج را به جای بیاورد ولی بر اثر ناامنی‌هایی که پیروان بنی‌امیه به وجود آوردند نتوانستند در خانه خدا بمانند. لذا به سوی منای خود که کربلاست رفتند و عاشقانه قربانی دین جدشان شدند تا قرآن و حقیقت کعبه زنده بماند.
تبدیل حج به تشریفات ظاهری بی‌محتوا
این پژوهشگر علوم اسلامی تأکید کرد: حج بدون امامت و ولایت حج بی‌محتوا و بی‌معناست. بعضی از مخالفان و دشمنان آن حضرت، امام حسین(ع) را متهم کردند به اینکه در اوج مناسک حج، حج را رها کردند. این افراد توجه ندارند که امام، چاره‌ای جز این کار نداشتند و برای حفظ احترام مکه و حفظ جان خود و یارانش، بر خود واجب دانستند حج خود را به عمره مفرده تبدیل کنند و درست در اوج مراسم که همه به سوی مکه می‌آمدند از مکه خارج شدند. چرخیدن دور یک خانه سنگی بدون رهبر الهی و بدون اینکه در پی الگویی مثل امام حسین(ع) باشیم طواف کردن دور بتخانه و تبعیت کردن از یزید است و چنین حج بی‌محتوایی، ارزشی ندارد. اگر قرار است حج برگزار شود، آن حج واقعی است که انبیا و اولیا دنبال آن بودند، نه حجی که در اختیار خاندان وابسته و فاسد سعودی است و صرفاً یک تشریفات ظاهری بی‌محتوا محسوب می‌شود.
وی درباره اهمیت عید قربان هم توضیح داد: عمل قربانی حاجیان هم تعطیل‌‌شدنی نیست و جزء اعمال حج و برای تقرب به خداست. این کار برای دیگران که روز عید قربان را درک می‌کنند و قربانی برایشان به سبب نذر، قسم یا کفاره واجب نباشد مستحب است. اینها اعمال و شرایط حج است که جهت یادآوری بیان کردم و در شرایط عادی نباید تعطیل شود، اما در شرایط اضطراری امسال بسیاری از مناسک دینی از جمله حج تحت‌الشعاع قرار گرفته و متأسفانه افراط و تفریط در جامعه و فضای مجازی شکل گرفته است.
علیزاده افزود: هم در بحث مراسم عزاداری و هم در مسئله حج و عید قربان معمولاً یک افراط و تفریطی را شاهد هستیم. مثلاً همه‌ساله در شرایط عادی ذبح گوسفند صورت می‌گرفت، اما امسال به دلایل بهداشتی اعلام کردند که خارج از کشتارگاه انجام نشود. باز هم متأسفانه برخی افراطی‌ها زیر بار این دستورات نمی‌روند و بدون رعایت مسائل بهداشتی می خواهند قربانی انجام دهند. از آن طرف هم برخی می‌گویند اصلاً نباید قربانی صورت بگیرد و چون حاجی هم نداشته‌ایم، می‌خواهند از بیخ و بن جلوی قضیه گرفته شود! یک عده از این طرف و یک عده از آن طرف بیهوده جلوی هم صف‌آرایی می‌کنند. به هر حال باید به آنچه واجب است عمل کرد، ولی با رعایت فاصله‌گذاری و مسائل بهداشتی. اگر شرایط بهداشتی رعایت بشود، انجام قربانی مشکلی ندارد و هیچ منافاتی ندارد.
وی ادامه داد: در بحث عزاداری هم برخی که لابد منافع اقتصادی و سیاسی‌ای دارند، می‌گویند که حتماً باید عزاداری دسته‌جمعی برگزار کنیم ولو کشته شویم! این صددرصد افراط است؛ چراکه عدم رعایت مسائل بهداشتی عمل خلاف شرع است و خود امام حسین(ع) نسبت به آن راضی نیستند. همان‌طور که گفتم امام حسین(ع) برای حفظ جان‌های محترم در بهترین شرایط، از بهترین مکان یعنی شهر مکه بیرون آمدند، آن وقت ما می‌گوییم در هر شرایطی عزاداری می‌کنیم! ما در برابر جان‌های دیگران مسئول هستیم و افرادی که این حرف‌ها را می‌زنند، فقط اختیار جان خود را دارند نه دیگران را و فقط سنگ خودشان را به سینه می‌زنند و به نظر می‌رسد، علاوه بر انگیزه‌های سیاسی و اقتصادی قصد مطرح شدن هم داشته باشند.
کرامات اهل بیت(ع) جانشین رعایت بهداشت نمی‌شود
علیزاده در پایان گفت: از آن طرف هم یک عده می‌گویند که اصلاً باید جلوی عزاداری گرفته بشود و اینها زیاده‌روی یا حتی خرافات است! همچنین ادعا می‌کنند که چرا خیلی از افراد مذهبی یا علما و سادات کرونا گرفتند و اهل بیت(ع) آنها را نجات ندادند؟ شفادادن و کرامت از سوی امامان که واسطه فیض الهی‌اند، شرایط دارد و در جای خود و به موقع خود صورت گرفته و واقعیت است، اما جانشین رعایت بهداشت که وظیفه همگانی است، نمی‌شود. این افراد فکر می‌کنند اگر بدون رعایت شرایط بهداشتی به حرم ائمه(ع) برویم یا عزاداری کنیم حتماً نباید مریض بشویم. خیر، این طور نیست که ائمه(ع) جانشین پزشک بشوند، بلکه خود ائمه(ع) در بیماری به طبیب هم مراجعه می‌کردند و اینها مسائل بدیهی و روشنی است، اما برخی که ادعای روشنفکری هم می‌کنند به آن درست توجه ندارند. درست مثل طیف مقابل خود، یعنی برخی از عوام که گمان می‌کنند با خواندن دعا و زیارت، وظیفه دیگری ندارند و رعایت بهداشت مثل زدن ماسک یا ضد عفونی کردن دست و ... را ضروری نمی‌دانند!
منبع: ایکنا
افزودن دیدگاه جدید