مباهله؛ آیه‌ای برای اثبات جایگاه قرآنی حضرت علی(ع) / او جان پیامبر(ص) است

مباهله یکی از بزرگترین رخدادهای تاریخ اسلام است که در آن بسیاری از مباحث مهم اسلام مطرح و به صورت عملی و عملیاتی اجرا می‌شود اما متأسفانه علی‌رغم اهمیت این موضوع و قابلیت الگوبخشی اعتقادی، اجتماعی و فرهنگی، کمتر مورد توجه بوده است.

در همین خصوص با حجت‌الاسلام والمسلمین حسن اختری، رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) و مدیرعامل بنیاد بین‌المللی عاشورا گفت‌وگو کرده ایم.

وی با اشاره به اینکه مباهله، رخدادی شگفت‌انگیز و معجزه بزرگی است که در تاریخ اسلام رخ داده است، گفت: در بین مورخان، محدثان و ... هیچ اختلافی در مسئله مباهله وجود ندارد و همه بر این اعتقاد هستند که آیه ۶۱ سوره آل عمران آیه مباهله است و این آیه در فضیلت اهل بیت(ع) پیامبر(ص)، یعنی حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) است.

حجت‌الاسلام والمسلمین اختری در خصوص دلایل اهمیت این واقعه، گفت: اهمیت این مسئله به دلیل تأکید و تأیید چند مبحث مهم از طریق وحی الهی است. یکی از این مباحث جایگاه امیرمؤمنان علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) است. مسئله مهم دیگر این است که براساس این آیه اثبات می‌شود وقتی در قرآن از اهل بیت پیامبر(ص) صحبت می‌شود همین چهار نفر منظور است و هیچ کس دیگری در این مجموعه قرار نگرفته‌ است.

آیه‌ای در اثبات عصمت اهل بیت(ع)
وی با اشاره به بخشی از آیه ۳۳ سوره احزاب که در آن آمده است: «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا؛ خدا فقط مى‏‌خواهد آلودگى را از شما خاندان [پيامبر] بزدايد و شما را پاک و پاكيزه گرداند»، گفت: وقتی این دو آیه را کنار هم قرار می‌دهیم همه مفسران شیعه و مفسران عادل اهل سنت این دو آیه را دلیل عصمت حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن (ع) و امام حسین(ع) تفسیر کرده‌اند.

مدیرعامل بنیاد بین‌المللی عاشورا یکی دیگر از ویژگی‌های مباهله را تسلیم شدن مسیحیان نجران در مقابل دلایل و مباحث مطرح شده از سوی پیامبر اسلام(ص) بیان کرد و گفت: مناظره‌هایی که قبل از مباهله انجام و منجر به اثبات حقانیت اسلام و تسلیم شدن مسیحیان نجران در مقابل استدلال‌های اسلام شد به خوبی حقانیت اسلام را نشان می‌دهد. از سوی دیگر همه مفسران معتقدند فضیلتی که در این آیه در عظمت حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) ذکر شده، برای هیچ یک از اطرافیان پیامبر(ص) ذکر نشده است. به همین دلیل مباهله رخدادی عظیم در جهان اسلام است که به دلیل اهمیت آن برای این روز اعمالی از جمله روزه گرفتن، دعا کردن و ... توصیه شده است.

وی در ادامه به داستان مباهله اشاره کرد و گفت: بعد از جنگ‌های صدر اسلام و فتح عظیم مکه دیگر جنگی برای پیامبر(ص) رخ نداد. پس از وقوع این پیروزی‌های بزرگ، گروه‌ها و قبایل از مناطق مختلف برای تبریک، عرض وفاداری، اعلام بیعت با پیامبر(ص) و ... هیئت‌ها و گروه‌های متعددی را نزد ایشان فرستادند.

رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) ادامه داد: یکی از این گروه‌ها، ۳۰ نفر از مسیحیان نجران بود که نزد پیامبر(ص) آمدند. پیامبر اسلام این افراد را به اسلام دعوت کرد و مباحثه و مناظره‌ای در خصوص حقانیت اسلام بین حضرت رسول(ص) و مسیحیان نجران صورت گرفت. مسیحیان در خصوص دیدگاه اسلام در مورد حضرت عیسی(ع) سؤال کردند که پیامبر(ص) فرمود او بنده خداوند است و خداوند او را برای هدایت بندگان خود مبعوث کرده است و فرزند خدا نیست.

وی ادامه داد: مسیحیان نجران استدلال کردند که مگر کسی می‌تواند بدون پدر به دنیا بیاید که پیامبر(ص) مطرح کردند داستان به دنیا آمدن حضرت عیسی بدون داشتن پدر، از داستان حضرت آدم که نه پدری داشت و نه مادری عجیب‌تر نیست. این استدلال موجب شد مسیحیان حرفی برای گفتن نداشته باشند اما علی‌رغم این مسئله باز هم اسلام را نپذیرفتند که در این هنگام آیه ۶۱ سوره آل عمران که می‌فرماید: «فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ؛ پس هر كه در اين [باره] پس از دانشى كه تو را [حاصل] آمده با تو محاجه كند، بگو بياييد پسرانمان و پسرانتان و زنانمان و زنانتان و ما خويشان نزديک و شما خويشان نزديک خود را فرا خوانيم سپس مباهله كنيم و لعنت‏ خدا را بر دروغگويان قرار دهيم» نازل شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین اختری با اشاره به اینکه اصل مباهله اینطور است که طرفین که معتقدند بر حقند در مقابل هم نشسته و خداوند را شاهد می‌گیرند و می‌گویند که اگر شما بر حق هستید لعنت بر ما باشد و اگر ما بر حق هستیم لعنت بر شما و هر کس دروغ می‌گوید لعنت خداوند بر او باد، گفت: این گروه با هم اجتماع کردند و وقتی برای مباهله آمدند فکر می‌کردند همانطور که خودشان ۳۰ نفر هستند پیامبر نیز جمع زیادی از اصحاب خودشان را خواهند آورد اما وقتی دیدند که پیامبر کودکی را بغل گرفته و دست کودک دیگری را گرفته و یک بانو و یک مرد را همراه خود آورده است، به این فکر کردند که اگر حضرت رسول(ص) نزدیک‌ترین افراد خود را برای مباهله آورده است معلوم می‌شود که ایمان کامل به حقانیت خود دارد، پس اگر مباهله کنند همه دچار لعن الهی شده و از بین می‌روند؛ بنابراین از مباهله منصرف و پرداخت جزیه را پذیرفتند.

وی افزود: آیه مباهله ثابت می‌کند امام حسن(ع) و امام حسین(ع) با اینکه نوه دختری پیامبر هستند، پسر حضرت محسوب می‌شوند(أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ) و چون حضرت فاطمه(س) برای حضور در مباهله انتخاب شده‌اند به عنوان الگو و نماینده تمام بانوان جهان اسلام انتخاب شده است (وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ) و با توجه به این بخش از آیه که می‌فرماید: «وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ» امیرمؤمنان جان پیامبر(ص) است. در این بخش از آیه حتی دو نفر بودن مطرح نشده و یکی بودن دو جان مطرح شده است که نشان از عظمت وجودی حضرت علی(ع) دارد و قرآن امیرمؤمنان را به عنوان جان پیامبر(ص) معرفی کرده است.

رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) اضافه کرد: همانگونه که پیامبر اسلام(ص) از همه انبیا و اولیا بالاتر است، امیرمؤمنان نیز که مانند پیامبر و جان حضرت محمد(ص) است، از همه اولیا افضل است و بعد از پیامبر(ص) هیچ کسی در جایگاه، عظمت و فضل به حضرت علی(ع) نمی‌رسد.

وی در ادامه مباهله را به عنوان الگویی از گفت‌وگوی بین فرهنگی و بین مذهبی برشمرد و گفت: قبل از مباهله، گفت‌وگوها و مناظره‌های زیادی بین پیامبر(ص) و مسیحیان انجام شد. اصل گفت‌وگو یکی از مسائل مورد توجه اسلام است. پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) با مخالفان خود بارها و بارها گفت‌وگو و مناظره کرده‌اند. حضرت زهرا(س) نیز برای دفاع از حضرت علی(ع) و حق ایشان در ولایت با مخالفان مناظره کردند و با گفت‌وگو حق خودشان را به اثبات رساندند. همین رویه در سیره ائمه معصوم(ع) نیز به خوبی تداوم داشته است.

درسی از مباهله
حجت‌الاسلام والمسلمین اختری در پایان گفت: اسلام طرفدار جنگ نیست و اصل مباهله نیز همین مسئله را اثبات می‌کند. جنایت‌های جنگی که آل سعود و آل نهیان(عمارات) بر علیه مردم یمن انجام می‌دهند، شیوه اسلام نیست. گفت‌وگو ابتدایی‌ترین حقی است که در اسلام به آن احترام گذاشته شده است و مباهله الگوی خوبی است از گفت‌وگوی اسلام با افرادی که حتی علی‌رغم اثبات حقانیت اسلام حاضر نیستند که آن را بپذیرند. همچنین پذیرش گفت‌وگو با مخالفان و گوش فرا دادن به آنها درسی است برای همه مردم جامعه تا حاضر به شنیدن حرف مخالفانشان حتی آنهایی که عناد می‌کنند هم باشند و به جای اعمال خشونت به گفت‎‌وگوی سازنده اقدام کنند. مباهله اثبات این اصل اسلامی است که به عنوان مسلمان به حدی به اعتقادات خود باور داریم که حاضریم با قدرت بنشینیم و در خصوص اعتقادات خود صحبت و بحث کنیم.

منبع: ایکنا