صحیفه سجادیه همان حرف نویی است که مردم دنبال آن هستند

با توجه به قرار داشتن در ایام برگزاری دهمین دوره کنگره بین المللی «امام سجاد(ع)» به همت ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور و به منظور بررسی راه های فرهنگسازی برای انس عمومی جامعه با صحیفه سجادیه به عنوان میراث گرانسنگ امام سجاد(ع) با حجت الاسلام «محمدرضا اعوانی»، صحیفه‌پژوه گفتگویی ترتیب داده ایم که در ادامه آن تقدیم حضورتان می شود:

انس با صحیفه سجادیه و بهره گیری از آن برای دستیابی به سبک صحیح زندگی، از نظر مصونیت در مقابل انحرافات، چه آثار و برکاتی دارد؟

در بیان کلی دو مانع برای رسیدن به خدا و رضوان او وجود دارد، نخست نفس اماره که به تعبیر روایات از همه دشمن تر است و دوم شیطان بیرون اما انس با صحیفه سجادیه این دو شیطان را کنار می زند.

در بند چهارم از دعای نُهم صحیفه سجادیه حضرت زین العابدین(ع) در معرفی نفس می فرمایند: خدایا بین نفس اماره و ما (اختیار ما)، ما را تنها نگذار چون نفس عادتاً به باطل اختیار می کند مگر اینکه تو توفیقش بدهی بسیار امرکننده به بدی است مگر تو هدایتش کنی ...

امام سجاد(ع) عهده دار آن است که راه را به نفس نشان دهد، چون علاوه بر شیطان درون، شیطان بیرون هم مانع بوده و بر سر راه انسان ها نشسته است که انس با صحیفه سجادیه او را هم از ما دور می کند؛ برای مثال در دعای 25 امام سجاد(ع) دغدغه پدرانه را بیان و فضایی که باید فرزند را در آن قرار دهیم، تبیین می کنند و عرضه می دارند که خدایا! فرزندان من را از شر شیطان دور بدار ... ایشان همچنین چرایی این دعا و دغدغه را هم بیان می کنند که خدایا تو دشمنی برای ما قرار داده ای که مدام کید می کند ... اگر ما از او غفلت کنیم او از ما غفلت نمی کند و اگر ما او را فراموش کنیم او ما را فراموش نمی کند.

چنان که خدای متعال در آیه 6 سوره مبارکه فاطر می فرماید: «إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا ۚ إِنَّمَا يَدْعُو حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِيرِ؛ شیطان سخت شما را دشمن است شما هم او را دشمن دارید، او حزب و سپاهش را فرا می‌خواند تا همه (مانند او) اهل دوزخ باشند».

صحیفه سجادیه راه مقابله با دشمنی را که دیده نمی شود چطور به ما نشان می دهد؟

به تعبیر آیات قرآن، شیطان از جنیان است و دیده نمی شود اما تراز دشمنی اش با انسان در بالاترین سطح قرار دارد. امام سجاد(ع) به عنوان بلد راه تک و پاتک شیطان را مفصل بیان می کنند، یعنی صحیفه سجادیه فقط کید شیطان را بیان نمی کند بلکه راه مقابله با آن را هم ارائه کرده است.

ایشان در ادامه دعای 25 صحیفه سجادیه عرضه می دارند: ... خدایا با آن قدرت قهاریت خود شیطان را در ما حبس کن (نتواند در ما نفوذ کند) با اینکه ما اهل دعا باشیم، ... .

چطور با کثرت دعا شیطان نسبت به ما حبس می شود؟

در دعا مستقیماً با خدا سخن می گوییم این سخن یعنی یاد کردن خدا و خدا می فرماید: من را یاد کنید شما را یاد می کنم: «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ». وقتی مدام خدا را یاد کنیم، او نیز ما را یاد می کند، و اینچنین شیطان از ما حبس می شود.

ما نقش شیطان را جدی نگرفته ایم در حالی که در قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه پررنگ به این نقش پرداخته شده است. امام سجاد(ع) در دعای 17 صحیفه سجادیه در عین دعای بسیار به درگاه خدا، مسئلت می دارند: خدایا دعای من را شامل حال کسانی کن که با شیطان دشمنی و با حقیقت عبادت و از تو خدا طلب پشتیبانی و پیروزی می کنند؛ کسانی که از تو به عنوان خدای متعال علیه شیطان طلب حمایت کرده و به علوم ربانی تمسک دارند ...

این ویژگی ها در اختیار محمد(ص) و آل محمد(ص) است. صحیفه سجادیه تماماً معارف است اگر نسبت به آن معرفت پیدا کنیم به علوم ربانی معرفت یافته ایم و با این علوم حامی قوی ای در مقابله با شیطان داریم شیطانی که امیرمومنان امام علی(ع) در خطبه قاصعه از آن به عنوان دشمنی واقعی تعبیر کرده اند.

چرا امام سجاد(ع) زبان دعا را برای بیان معارف الهی و هدایت امت انتخاب کرده اند؟ چه ظرفیت هایی در دعا وجود دارد که با آن چنین تحولاتی رقم زده می شود؟

خدای متعال نسبت به دعا حساسیت به خرج داده است، چنان که در آیه آخر سوره مبارکه فرقان می فرماید: «قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ ...؛ بگو که اگر دعای شما (و ناله و زاری و توبه شما) نبود خدا به شما چه توجه و اعتنایی داشت؟ ...».

ما به محض دعا کردن دو حقیقت را فریاد می زنیم: نخست آنکه من ندار و ناچیزم و دوم تنها دارای این جهان خدا است این یعنی عمده مطلب دعا، ابراز دائم و مستمر فقر و عجز انسان در برابر دارای مطلق است.

انسان اگر از طریق دعا با صحیفه سجادیه مانوس شود به مرور این حقیقت در او نهادینه می شود و در مسیر بندگی قرار می گیرد و به مرور با محبت به خدا چشم می گوید؛ اینکه پیامبر(ص) فرمودند: دعا مغز عبادت است؛ از این رو است.

با دعا در مسیر بندگی و صراط مستقیمی قرار می گیریم که روزی 10 مرتبه از خدا قرار گرفتن در آن را در نمازهای مان طلب می کنیم البته اینها برای کسی است که بخواهد «لِمَنْ شاءَ مِنْکمْ أَنْ یسْتَقِیمَ».

البته اگر کسی علم به مبانی صحیفه بگیرد و اما فقط دنبال ابراز وجود باشد، چیزی دستش را نمی گیرد.

انس نسل آینده با معارف و نورانیت صحیفه سجادیه چه اهمیت و برکاتی دارد؟

همانطور که بیان شد انس با صحیفه سجادیه شیطان را از انسان دور می کند، برای مثال اگر دانش آموزان ما با صحیفه سجادیه مانوس شوند، شیطان به مرور از آنها مایوس می شود چه ایرادی دارد که معلمان در بدو ورود به کلاس یک جمله از صحیفه را قرائت کنند و ترجمه اش را بخوانند.

مقام معظم رهبری تاکید دارند که حرف نو بزنید. این بدان معنی نیست که حرفی جز آنچه قرآن و سنت گفته بگویید نه!، صحیفه سجادیه همان حرف نویی است که مردم دنبال آن هستند چون دعاهای آن رقت قلب می آورد و وقتی رقیق القلب شویم استکبار از ما می رود و هر چه خدا بگوید، می گوییم چشم!

متاسفانه مسئولان ما دغدغه مند نشر فرهنگ و معارف صحیفه سجادیه نیستند چنان که علی رغم این همه توصیه و دغدغه رهبری معظم انقلاب و درخواست شان از جوانان برای انس با این کتاب، صحیفه سجادیه را از مسابقات دانش آموزی به دلیل کمبود منابع حدف کردند!!

متاسفانه در بخش آموزش عالی هم صحیفه سجادیه جایی ندارد در حالی که آینده کشور در دست خروجی این نظام است؛ برای مثال امام سجاد(ع) در دعایی درباره مریضی (دعای پانزدهم) آموزه هایی دارند که می تواند راهنمای کادر درمان باشد.

بهترین راه انس آموزش عالی با صحیفه سجادیه، برگزاری مسابقه با جوایز انگیزه‌بخش است جوانان اگر با مبانی صحیفه سجادیه آشنا شوند، حتی می دانند حتی با چه کسی باید ازدواج کنند.

اگر باورهای مردم را ارتقاء نمی دهیم حداقل کار این است که همان داشته ها را ثابت نگاه داریم، صحیفه سجادیه در ساده ترین تاثیر این کار را می کند.

نشر معارف صحیفه سجادیه در بین عموم مردم به چه راهکارهایی نیاز دارد؟

اگر بخواهیم معارف صحیفه سجادیه را نشر دهیم باید به طلاب و روحانیت توجه کنیم چون منابر و تریبون در اختیار این قشر است باید اهمیت این کتاب برای این گروه تبیین شود، حوزه علمیه متاسفانه دغدغه مند این کتاب و نشر معارف آن در ترازی که باید، نیست در حالی که امام خمینی(ره) در وصیتنامه‌شان به این کتاب فخر و مباهات کرده اند. اگر اهمیت موضوع از سوی طلاب تبیین شود، مردم دغدغه مند می شوند.

صحیفه سجادیه در صداوسیما که امام راحل از آن به دانشگاه تعبیر کردند، چه جایگاهی دارد؟! آیا در شبکه قرآن و معارف سیما جایگاهی را که باید، دارد؟ شبکه های پرمخاطب نیز ورود و پرداختی به آن ندارند!

اگر صداوسیما، آموزش و پرورش و آموزش عالی در نشر معارف صحیفه سجادیه ورود کرده و با یکدیگر هم افزا شوند، اتفاقات مبارک رخ می دهد.

اگر کسی با صحیفه سجادیه مانوس شود دعای حضرت سجاد(ع) درباره او مستجاب می شود ایشان در انتهای دعای 21 صحیفه عرضه می دارند: خدایا انس با خودت، اولیایت (اهل بیت(ع)) و اهل طاعتت را به من عطا کن!

ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور با برگزاری کنگره بین المللی امام سجاد(ع) که دهمین دوره آن در حال برگزاری است، چه فرصت هایی را در نشر معارف این کتاب شریف فراهم کرده است؟

این اقدام ستاد فهما قابل تحسین است و برای آنکه بازتاب گسترده داشته باشد پیشنهاد می شود همزمان با کنگره، همایش ها و نشست هایی نیز در شهرها و مراکز اهل سنت نشین نیز برگزار شود چون امام رضا(ع) فرمودند: اگر مردم محاسن کلام ما را بدانند از ما تبعیت می کنند.

اگر در طول تاریخ بین اهل سنت محبوب ترین امام را جستجو کنیم، به حضرت سجاد(ع) می رسیم باید بررسی کنیم چطور شد زمانی که در زمانه ای که 20 نفر در مکه و مدینه اهل بیت(ع) را دوست نداشتند سیل مردم به قصد زیارت امام سجاد(ع) به مدینه روانه شد؟!

حضرت زین العابدین(ع) با صحیفه سجادیه قلوب مردم را متوجه اهل بیت(ع) واقعی رسول خدا(ص) کردند.

منبع:شبستان