تفسیری که ۴۰ سال زمان برد/ «تسنیم»؛ مبسوط‌ترین شرح و تفسیر قرآن در جهان اسلام

کد خبر: 103647
آیت الله العظمی جوادی آملی تفسیر قرآن را از مهر ۱۳۵۹ آغاز کرد و در ۲۹ فروردین ۱۳۹۹ با تفسیر سورۀ ناس آن را به اتمام رساند.
وارث

 مبسوط‌ترین شرح و تفسیر قرآن که در جهان اسلام، همتا و سابقه ندارد، متعلق به آیت‌الله جوادی آملی است. حضرت استاد، تفسیر قرآن را از مهر ۱۳۵۹ آغاز کرد و در ۲۹ فروردین ۱۳۹۹ با تفسیر سورۀ ناس آن را به اتمام رساند. به این ترتیب، درس خارجِ تفسیر قرآن به بیان معظم له، چهل سال به طول انجامید و قریب پنج هزار جلسه برای آن برگزار شد. به همین مناسبت، مقرر است در  ۱۰ آبان ۹۹ مجلس بزرگداشتی در سالن اجتماعات مدرسه فیضیه (دار الشفاء) برگزار شود.

 

زندگینامه

عبدالله جوادی آملی، ۱۵ اردیبهشت ۱۳۱۲ شمسی در یک خانوادۀ روحانی در آمل به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را نزد پدرش میرزا ابوالحسن فرا گرفت. سال ۱۳۲۹ به تهران آمده در مدرسۀ مروی نزد اساتیدی مانند ابوالحسن شعرانی، محیی‌الدین الهی قمشه‌ای و محمدحسین فاضل تونی تلمذ کرد. پنج سال بعد یعنی سال ۱۳۳۴ شمسی به قم هجرت نمود و از محضر استادانی چون سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد، میرزا هاشم آملی، امام خمینی و علامه طباطبایی بهره گرفت.

استاد جوادی آملی، دروس فقهی‌ را نزد امام خمینی و آیت‌ الله محقق داماد آموخت. اما در فلسفه و تفسیر قرآن، از محضر علامه طباطبایی بهره برد. عمده درس‌هایی که آیت الله جوادی تدریس می‌کنند نیز در همین سه موضوع است: فقه، فلسفه و تفسیر. اما تفسیر قرآن او، نه تنها در حوزه‌های علمیۀ ایران بی‌نظیر است بلکه در جهان اسلام نیز همتا ندارد.

 

تفسیر موضوعی

حضرت استاد جوادی آملی، از مهر ۱۳۵۹ (ذی القعده ۱۴۰۰ هجری) درس تفسیر قرآن را آغاز کرد. سال‌های ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ به «تفسیر موضوعی» و «مقدمات تفسیر قرآن» گذشت و برای هر کدام به طور تقریبی، ۶۰ جلسه برگزار شد. دروس تفسیر موضوعی، به تدریج در ۱۸ مجلد با این عناوین به چاپ رسید:

- قرآن در قرآن (ج ۱)

ـ توحید در قرآن (ج ۲)

ـ وحی و نبوت در قرآن (ج ۳)

ـ معاد در قرآن (ج ۴ و ۵)

ـ سیرۀ پیامبران در قرآن (ج ۶ و ۷)

ـ سیرۀ رسول اکرم (ج ۸ و ۹)

ـ اخلاق در قرآن (ج ۱۰ و ۱۱)

ـ فطرت در قرآن (ج ۱۲)

ـ معرفت‌شناسی در قرآن (ج ۱۳)

ـ صورت و سیرت انسان در قرآن (ج ۱۴)

ـ حیات حقیقی انسان در قرآن (ج ۱۵)

ـ هدایت در قرآن (ج ۱۶)

ـ جامعه در قرآن (ج ۱۷)

ـ ادب توحیدی انبیاء در قرآن (ج ۱۸)

درس‌های سال ۱۳۶۰ با عنوان «مقدمات تفسیر قرآن»، در ابتدای جلد اول از تفسیر تسنیم در سال ۱۳۷۸ به طور خلاصه منتشر شد. الباقی مجلد اول، به تفسیر سورۀ حمد اختصاص یافت (این مجلد، قریب ۶۴۰ صفحه دارد).

 

ویژگی‌های تفسیر آیت الله جوادی آملی

از مهر ۱۳۶۱، دروس تفسیر ترتیبی از ابتدای قرآن و با سورۀ حمد آغاز شد و ۳۸ جلسه به طول انجامید (هر جلسه در حدود ۴۰ دقیقه). سپس سورۀ بقره تفسیر شد و ۵۸۱ جلسه برای آن برگزار گردید. و آنگاه نوبت به سوره‌های آل‌عمران، نساء و... رسید؛ به ترتیب فهرست قرآن.

از همان آغاز یعنی سال ۱۳۶۱ صوت جلسات، ضبط می‌شد. ضبط تصویری (ویدئویی) از سال ۱۳۶۳ انجام شد و تا جلسۀ آخر ادامه یافت. در این روزهای آخر که دروس حوزه‌ها و دانشگاه‌ها به دلیل کرونا تعطیل شد، استاد رضایت داد که نیمۀ پایانی از جزء ۳۰ قرآن بدون حضور شاگردان ضبط شود. به این ترتیب، ۴۸ جلسه باقی مانده از تفسیر قرآن، در ۴۸ روز متوالی در اسفند ۹۸ و فروردین ۹۹ تصویربرداری شد. آخرین جلسه نیز روز ۲۹ فروردین ضبط و در سایت معظمٌ له، بارگذاری گردید.

 

جامع الاطراف بودن درس تفسیر حضرت استاد

حضرت استاد در ضمن تفسیر آیات، هر سخنی که در مورد آن آیه، قابل طرح است مطرح می‌کند. از ادب، معانی، اشتقاق، فقه، اصول، منطق، دین‌شناسی، علوم، کلام، تاریخ، عرفان، حدیث، قرائات مختلف آیه و حتی رسم الخط.

یکی از روش‌های حضرت آیت الله که به جامع الاطراف شدنِ مباحث می‌انجامد، استناد و ارجاع به حدود ۳۰ عنوان از کتب تفسیر قرآن است. حضرت استاد در حین درس، سخن آن مفسر را نقل، و سپس نقد یا تأیید می‌کند. عمده‌ترین تفاسیر مورد بحث، عبارتند از:

الف. تفاسیر اهل سنت: طبری (تفسیر طبری)، زمخشری (کشاف)، فخر رازی (تفسیر الکبیر)، قرطبی (الجامع)، سید محمود آلوسی (روح المعانی) و محمد عبده (المنار).

ب. تفاسیر شیعه از قبیل: علی بن ابراهیم قمی (تفسیر قمی)، عیاشی (تفسیر عیاشی)، شیخ طوسی (تبیان)، امین الاسلام طبرسی (مجمع البیان)، فیض کاشانی (صافی)، سید هاشم بحرانی (البرهان)، حویزی (نور الثقلین) و محمدحسین طباطبایی (المیزان)، جواد بلاغی (آلاء الرحمن).

 

تسنیم؛ شرح‌گونه‌ای بر تفسیر المیزان

در این میانه مهمترین تفسیر، المیزان است که متن درسی طلاب این سلسله دروس محسوب می‌شود. به عبارت دیگر، طلاب باید قبل از شروع درس، تفسیر المیزان را مرور کرده باشند؛ لااقل در خصوص آیات مورد بحث. به این ترتیب، می‌توان گفت که تفسیر آیت الله جوادی آملی، شرح‌گونه‌ای بر تفسیر شریف المیزان است؛ شرحی مبسوط که ۲۰ جلد المیزان را به ۸۰ مجلد تفسیر تسنیم تبدیل کرده است.

صوت تفسیر به همراه متن پیاده‌شده، در دو صفحه از سایت مؤسسه اسراء بارگذاری شده است:

ـ فایل صوتی جلسات تفسیر، از سورۀ حمد تا سورۀ دخان (سورۀ ۴۴) همراه با متن پیاده‌شدۀ دروس

- فایل صوتی جلسات تفسیر، از سورۀ زخرف (۴۳) تا سورۀ ناس (۱۱۴) همراه با متن پیاده‌شدۀ دروس

این فهرست هنوز کاربردی نشده است. زیرا لازم است که در مقابل هر جلسه از درس، شمارۀ آیات مرود بحث نیز درج شود.

 

تفسیر ۸۰ جلدی «تسنیم»

مؤسسه إسراء در سال ۱۳۷۲ به جهت تنظیم و نشر آثار آیت الله جوادی آملی تأسیس شد. تا قبل از آن، آثار استاد در انتشارات مختلف، مانند نشر الزهراء و نشر رجاء منتشر می‌شد. یکی از زیر مجموعه‌های مؤسسه إسراء، واحد انتشارات است که از سال ۱۳۷۸ اولین مجلد از تفسیر تسنیم را منتشر کرد. این تفسیر توسط شاگردان آیت الله جوادی آملی تنظیم می‌شود و از نظر معظم له می‌گذرد. تاکنون ۵۴ جلد از تفسیر تسنیم به چاپ رسیده است. آخرین مجلد مربوط به تفسیر سورۀ طه (سورۀ ۲۰) از قرآن است. انتظار می‌رود که تعداد مجلدات تفسیر تسنیم، به ۸۰ تا ۸۵ جلد بالغ شود.
منبع: فارس


افزودن دیدگاه جدید

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید در وب سایت منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.