اگر امامان دیگر به جای سیدالشهدا (ع) بودند چه می‌کردند؟

گاهی شنیده می‌شود که برخی می‌گویند: این غلط است که فکر کنیم اگر امام حسن (ع) به جای امام حسین (ع) بود همان رفتار را داشت و هیچ اختلافی میان امامان معصوم نیست و علایق و سلایق و ذوق و سلیقه زیبایی شناختی آنان و شیوه سیاست ورزی‌شان هم یکسان بوده است. نور واحد بودن تفاوت بین انسان‌ها را رد نمی‌کند، این تفاوت‌ها در زندگی ائمه و شیوه مراوده آنان با حاکمان وقت مشخص است.

معصوم یعنی کسی که در زندگی‌اش نه گناه می‌کند و نه خطا و اشتباه

پاسخ: این سخن با اینکه ظاهری زیبا و منطقی دارد، غلط است و در آن مغالطه صورت گرفته است. ما امام را معصوم می‌دانیم، معصوم یعنی کسی که در هیچ یک از مراحل زندگی‌اش نه گناه می‌کند و نه خطا و اشتباه. یعنی هر تصمیمی بگیرد و هر کاری بکند، مطابق با واقع و صحیح‌ترین تصمیم بوده و اگر غیر آن، تصمیمی گرفته شود اشتباه است.

امام منصوب خداوند است، پس اشتباه او اشتباه خدا است و این با حکمت الهی سازگاری ندارد

اگر خدایی ناکرده امامی تصمیم نادرستی بگیرد، جامعه را به نابودی کشانده و سبب گمراهی مردم می‌شود و چون خود خدا او را نصب کرده و به اطاعت از وی دستور داده است، در واقع مسبب این کار خداوند متعال خواهد بود و خداوند هرگز بندگان خود را گمراه نمی‌کند و این کار با حکمت الهی سازگاری ندارد. لذا خداوند حکیم که امام را پیشوای مردم و واجب الطاعه قرار داده است، باید به او نیرویی بدهد تا در تمام مسائل ریز و درشت مردم هیچ اشتباه و خطایی رخ ندهد و بهترین تصمیم را بگیرد.

صلح با معاویه بهترین تصمیم امام حسن و قیام در برابر یزد بهترین تصمیم امام حسین بود

به همین خاطر است که گاهی برخی تعبیر می‌کنند اگر امام حسن (ع) به جای امام حسین (ع) بود همین کاری را می‌کرد که امام حسین (ع) انجام داد و بالعکس، این عبارت یعنی صلح با معاویه در آن شرایط بهترین تصمیم بود و غیر آن اشتباه بوده است، قیام امام حسین (ع) در آن زمان بهترین تصمیم بوده و غیر آن اشتباه بوده است، سکوت امام سجاد (ع) و روی آوردن به دعا، بهترین تصمیم ممکن بوده است، روی آوردن امام باقر و امام صادق (ع) به تشکیل کلاس درس و بحث و رشد علمی شیعیان و شاگردان خود، بهترین تصمیم ممکن بوده است. بدون شک اگر هر امامی به جای امام رضا (ع) بود، دقیقاً با مامون همان رفتاری را داشت که حضرت با او داشت.

باید همه ائمه (ع) را یک انسان ۲۵۰ ساله تصور کرد که در شرایط مختلف تصمیمات مختلف گرفته

لذا مقام معظم رهبری (حفظه‌الله) به زیبایی فرمودند باید همه ائمه اطهار (ع) را یک انسان ۲۵۰ ساله تصور کرد که در شرایط مختلف تصمیمات مختلف گرفته است. لذا اگر بگوییم امام حسین (ع) اگر به جای امام حسن (ع) بود، ممکن بود تصمیم دیگری بگیرد، عصمت آنان زیر سؤال می‌رود، زیرا بهترین تصمیم، یک راه بیشتر نیست و اگر به راه‌های مختلفی تفسیر شود، دیگر بهترین تصمیم نخواهد بود.

بله این سخن ایشان که گفته است: «علایق و سلایق و ذوق و سلیقه زیبایی شناختی آنان ممکن است باعث اختلاف شود» ممکن است درست باشد، ولی نه در امور مربوط به جامعه، بلکه در امور شخصی که هیچ ربطی به دین ندارد، مثلاً پدر وارد خانه می‌شود بچه به سوی او می‌دود، اینجا پدر چه عکس‌العملی نشان دهد، آیا او را بغل کند و ببوسد، یا تنها به او لبخند بزند، آیا او را نوازش کند و ... یا در برخورد با همسر و... در این‌گونه امور ممکن است اختلافی باشد، اما در امور سیاسی و حرکت جامعه که زندگی مردم به آن بستگی دارد، هرگز دوگانگی بین رفتار ائمه (ع) نخواهد بود.

عصمت، یعنی مصمون ماندن از اشتباه، پس امام معصوم همیشه بهترین تصمیم را می‌‌گیرد

حتی در امور شخصی هم ممکن است بتوان مناقشه کرد و گفت: عصمت، یعنی مصمون ماندن از خطا و اشتباه حتی در امور شخصی، لذا همیشه امام معصوم بهترین تصمیم و بهترین برخورد را انتخاب می‌کند و غیر آن، اشتباه است و با عصمت سازگاری ندارد، لذا اگر امام با زن و بچه‌اش، با دوستش و در بازار و... رفتاری را نشان داد، بهترین رفتار و مناسب‌ترین راه‌حل در آن شرایط بوده است، لذا غیر این رفتار اشتباه است.

بنابراین می‌توان گفت ممکن است علایق و سلایق و ذوق و سلیقه زیبایی شناختی، در امور شخصی امام معصوم تأثیر بگذارد و رفتار شخصی دو امام در اموری که هیچ ربطی به دین و جامعه و مردم ندارد، متفاوت باشد، اما در اموری که به جامعه و مردم و دین ربطی دارد به هیچ وجه این سخن قابل قبول نیست و باید گفت دوازده امام شیعه اگر هر کدام به جای دیگری بودند، بدون شک در امور اجتماعی همان تصمیم را می‌گرفتند و همان رفتار را داشتند که امام قبلی داشته است.

محمد فرضی پوریان

منبع: فارس