از رعایت حقوق دیگران تا مرز بین سخاوت و بخل

 حضرت امام حسن بن على عسكرى عليهماالسلام ، در هشتم يا دهم ربيع الثانى سال ۲۳۲ هجرى در مدينه به دنيا آمد و در هشتم ربيع الاول سال ۲۶۰ هجرى ، در سن ۲۸ سالگى رحلت كرد و در كنار پدر بزرگوارش امام هادى ، در «سُرّمن رآى» ـ سامره ـ به خاك سپرده شد . مادر حضرت حُديْثه نام داشت . القاب حضرت را «زكى» ، «هادى» و «عسكرى» گفته اند . علت شهرت ايشان به عسكرى آن است كه مانند پدرش تحت نظر قواى نظامى خلافت عباسى مى زيست . كنيه حضرت، ابو محمّد و فرزند ايشان حضرت مهدى (عج) مى باشد . امامت ايشان با خلافت معتزّ ، مهتدى و معتمد ، مقارن بود .

*چهار عمل خیر 

امام حسن عسکری علیه‌السلام :أكثِروا ذِكرَ اللّه و ذِكرَ المَوتِ و تِلاوَتَ القرآنِ و الصَّلاةَ علَى النَّبيِّ صلى الله عليه و آله؛

خدا را بسيار ياد كنيد و هميشه به ياد مرگ باشيد و قرآن زياد بخوانيد و بر پيامبر صلى الله عليه و آله فراوان صلوات فرستيد.

تحف العقول ، ص ۴۸۷

*رعایت حقوق دیگران

أعْرَفُ النّاسِ بحُقوقِ إخْوانِهِ و أشَدُّهُم قَضاءً لَها أعْظَمُهُم عِند اللّهِ شَأنا؛

آن كه به حقوق برادران خود آشناتر باشد و در رعايت كردن آنها كوشاتر، نزد خداوند ارجمندتر است./بحارالانوار: ج ۴۱، ص ۵۵، ح ۵

*مرز بین سخاوت و بخل ...

إنَّ لِلسَّخاءِ مِقدارًا، فَإِن زادَ عَلَيهِ فَهُوَ سَرَفٌ. وَلِلحَزمِ مِقدارًا، فَإِن زادَ عَلَيهِ فَهُوَ جُبنٌ. وَلِلاِقتِصادِ مِقدارًا، فَإِن زادَ عَلَيهِ فَهُوَ بُخلٌ. وَلِلشَّجاعَةِ مِقدارًا، فَإِن زادَ عَلَيهِ فَهُوَ تَهَوَّرٌ. سخاوت اندازه اى دارد اگر از آن بيشتر شود اسراف است ، احتياط اندازه اى دارد اگر از آن بيشتر شود ترس است ، صرفه جويى اندازه اى دارد اگر از آن بيشتر شود بخل است و شجاعت اندازه اى دارد اگر از آن بيشتر شود بى باكى است./ نزهة الناظر : ۱۴۴/ ۳ ...

*از دو خصلت پرهیز کنید 

إيّاكَ و الإذاعَةَ و طَلَبَ الرِّئاسَةِ ، فَإنَّهُما يَدعُوانِ إلَي الهَلَكَةِ

از افشاي اسرار و رياست‏طلبي بپرهيز كه اين دو [آدمي را] به هلاكت مي‏كشانند/  تحف العقول ، ص ۴۸۷ .

*مرکب رسیدن به خدا 

إنَّ الوصولَ إلَي اللَّهِ سَفَرٌ لايُدرَكُ إلاّ بِامتِطاءِ اللَّيلِ

وصال خداوند سفري است كه جز با مركب شب زنده‏داري به دست نمي‏آيد. / بحار الأنوار ، ج ۷۸ ، ص ۳۷۹ .

*مرکب خطر ناک باطل 

مَن رَكِبَ ظَهَر الباطِلِ نَزَلَ بِهِ دارَ النَّدامَةِ

هر كه بر مركب باطل نشيند، در سراي پشيماني فرودش آورد/ بحار الأنوار، ج ۷۸، ص ۳۷۹.

*اسراف ممنوع حتی در... 

مَن تعدّي في طَهورِهِ كانَ كَناقِضِهِ

هر كه در مصرف آب (وضو و غسل) زياده‏ روي كند، مانند كسي است كه وضو و غسل خود را باطل كند

تحف العقول، ص ۳۶۳.
منبع: شبستان