حضرت فاطمه (س) برای ما «اسلام نه مکتوب بلکه اسلام رفتاری» است

زندگی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) راهنمای بسیار روشنی است برای کسانی که بخواهند به بهترین حیات دنیوی و اخروی دست یابند. این مساله آنقدر پر اهمیت است که در برخی احادیث شیعه و پیروی از ایشان به التزام و تبعیت عملی از سبک زندگی ایشان در آمده است، لذا در این خصوص با حجت الاسلام «محمد نجفی برزگر»، کارشناس مذهبی و استاد حوزه و دانشگاه گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن در ادامه تقدیم حضورتان می شود.

شخصیت و سیره حضرت فاطمه (س) از چه جنبه هایی قابل بررسی است؟

حضرت فاطمه (س) یک شخصیت زمینی دارند که این شخصیت از سه بعد فردی، خانوادگی و اجتماعی قابل بررسی است. اولین نکته در مورد شخصیت زمینی و فردی ایشان این است که ما از هر زاویه ای که نگاه کنیم، می توانیم از زندگی این بانوی بزرگوار درس بگیریم، اول اینکه ایشان دارای عصمت هستند و جزو افرادی می باشند که در حدیث کساء زیر عبای پیامبر اکرم (ص) قرار گرفته و جزو اهل بیت (س) به شمار می روند لذا هم گفتار و کردار و هم افعال وی برای ما حجت است و ما می توانیم در زندگی خود از آنها بهره مند شویم. علاوه بر اینها حضرت فاطمه (س) عبد خداوند است. این نکته بسیار مهمی است که فردی خواسته های خداوند را بر خواسته های حیوانی، خانوادگی و اجتماعی خود ترجیح دهد. در روایات داریم که حضرت فاطمه (س) فرمودند: من از اینکه خداوند پروردگار من، پیامبر اکرم (ص) ولی من و پسرعمویم همسر من است، راضی هستم، یعنی ایشان رضایت به عبد بودن دارند. در واقع هر کاری که حضرت فاطمه (س) انجام می دهند در راستای همان نگاه آسمانی و نگاه یک بنده به معبودش است.

ساده زیستی هم یک بخش بسیار مهمی از زندگی این بانوی بزرگوار است که می تواند به عنوان یک الگو در جامعه ما پیاده و نهادینه سازی شود. با وجود اینکه پیامبر اکرم (ص) در مدینه دارای مکنت و قدرت بسیاری بودند ولی حضرت فاطمه (س) معیارهای بسیار ساده ای را برای ازدواج خود انتخاب کردند و در تشکیل خانواده بیشتر معیارهای معنوی برایشان مهم بود. پیامبر اکرم (ص) دختر گرامی شان را با یک مهریه و مراسم بسیار ساده (کمک به اطعام فقرا) راهی خانه بخت کردند به گونه ای که ایشان وقتی جهیزیه فاطمه را نگاه می کردند، گریستند و فرمودند خداوند مبارک کند، جهیزیه ای را که اغلبش از گل است.بنابراین امروزه نیاز است که این ملاک های آخرتی و معنوی در زندگی جوانان بیشتر مورد توجه قرار گیرد. یکی از عوامل عدم ازدواج جوانان، وجود سنت های دست و پاگیر و توقعات بالای خانواده ها است که باعث افزایش سن ازدواج هم شده است.

چرا ما تاکنون نتوانستیم الگوهای  دینی و مذهبی را آن طور که شایسته یک جامعه اسلامی ایست پیاده سازی کنیم؟ 

ریشه تمام مشکلات ما عدم شناخت است. اینکه چرا ما نمی توانیم به سبک و سیره ائمه معصومین (ع) عمل کنیم به خاطر ضعف ایمان و باور ماست. ما هنوز نتوانستیم باور کنیم که اهل بیت (ع) بهترین سبک و الگو برای ما در زندگی هستند. برای ما چیزهای دیگری مانند قرآن کریم مقدس است که آن را ببوسیم ولی عمل نکنیم. واقعیت این است که ما باید به باورها و اعتقادات خود برگردیم. باید همه آنها را از نو بازسازی کنیم. اینکه سازمان ها و نهادهای مربوطه چه کارهایی باید می کردند که نکردند و چه کارهایی باید انجام دهند، اینها در جای خود قابل بحث و بررسی است، ولی مهم تر از اینها افزایش اطلاعات و معرفت از مسایل دینی و زندگی ائمه معصومین (ع) در جامعه امروز است که بیشتر باید به آنها پرداخته شود؛ مثلا نقش همسری و مادری حضرت فاطمه (س) به قدری مهم و آموزنده است که می تواند به عنوان بهترین الگو در زندگی برای خانواده ها قرار گیرد. مشکل اینجاست که ما همه این الگوهای خوب را داریم ولی به آن عمل نمی کنیم که این هم دلایل خاص خود را دارد.

امروزه تغییر و تحولات زیادی در فضای فکری و اعتقادی جوانان دختر و پسر دانشجو ایجاد شده است. آنها فراموش کردند که کجا و چه کسی هستند. بسیاری از دختران با داشتن حجاب مشکل دارند و توجیهات زیادی هم در این رابطه مطرح می کنند. از گفته ها و بیانات شان این گونه استخراج می شود که آنها بیشتر به دنبال مطرح شدن در جامعه هستند، این در حالی است که مطرح شدن به تیپ و ظاهر انسان ها ارتباطی ندارد، بلکه اخلاق و ایمان نقش مهمی در مطرح شدن افراد دارند. حضرت فاطمه (س) فرمودند: بهترین جهیزیه زن این است که خوب همسرداری کند و در مورد مردها فرمودند: اگر خداوند شما را به عنوان مدیر خانواده قرار داده، باید کارها و تصمیم گیری های خانواده را در راستای اهدافی که همسرتان تعیین می کنند، انجام دهید. در واقع تقسیم کار در دین اسلام صورت گرفته اما یکی از مشکلات خانواده های امروز ما این است که اصلا این تقسیم کار را نمی پذیرند. مرد از زن انتظار کار کردن در بیرون از منزل دارد و زن هم انتظار دارد مرد به بچه ها رسیدگی کند، یعنی وظایف جا به جا و تضادهای زیادی در خانواده ها ایجاد شده است که نتیجه آن مشکلات امروز جامعه ما است. بر همین دلیل است که باید به الگوهای گذشته برگردیم.

ما به دلیل اینکه حضرت فاطمه (س) معصوم است، ایشان را قبول داریم، چون هر کاری که ایشان انجام دادند، مانند آیه قرآن و روایات برای ما حجت است. حضرت فاطمه (س) برای ما «اسلام نه مکتوب بلکه اسلام رفتاری» هستند. این بانوی بزرگوار فرموده اند: هر زنی که با شوهر خود مدارا نکند و کار را به جایی بکشاند که شوهر قدرت برآورده کردن آن را نداشته باشد، هیچ کار نیکی از وی پذیرفته نمی شود و در حالی خداوند را ملاقات می کند که پروردگار به او خشمناک است. در واقع حضرت در اینجا بحث سازش در خانواده را مطرح می کنند. یکی از مشکلات امروز ما عدم سازش همسران با یکدیگر است. توقع زن بالاست و مرد هم به وظایف خود به خوبی عمل نمی کند. اینجاست که باید همه وظایف در جای خود قرار گیرند و زنان و مردان بپذیرند که خداوند هر کدام از آنها را بر حسب وظیفه ای تعیین شده خلق کرده است و باید به وظایف خود در زندگی زناشویی عمل کنند.

امروزه شاهد هستیم که افکار فمینستی در جامعه و دانشگاه های ما رسوخ کرده است به نظر شما دلیل این مساله چیست؟

یکی از مباحثی که امروزه فمنیست ها در غرب مطرح می کنند، شعار تساوی حقوق زن و مرد است که بازخورد آن به جامعه ما نیز وارد شده است و زنان ما هم همان شعار تساوی حقوق زن و مرد، مسئله جنسی و جسمی و سایر مسایل را مطرح می کنند؛ این در حالی است که این مسئله از لحاظ عقلی اصلا امکان پذیر نیست، چون فیزیولوژی بدن این دو کاملا متفاوت بوده و قاعدتا احکامی را هم که انجام می دهند، کاملا متفاوت است. به هر حال جامعه ما هم تحت تاثیر فرهنگ غرب قرار گرفته و با وجود اینکه می بینیم دختران دانشجو بیشتر گفته های ما را تصدیق می کنند ولی به دلیل این جو و افکار فمنیستی حاکم، دچار چالش شده اند؛ بنابراین باید آنچه را که عقل آن را تایید می کند بپذیریم، چون امکان ندارد خداوند ساختار زن و مرد را یکی خلق کرده باشد، هرچند هر دو از هوش، استعداد و توانایی های مختلفی برخوردار هستند ولی در برخی کارها زنان از آقایان قوی تر هستند و در برخی کارها مردها نیروی بیشتری دارند. اینکه امروزه می بینیم دانشگاه های ما از لحاظ دینی و مذهبی شرایط مناسبی ندارند به دلیل نفوذ و انتقال فرهنگ غرب به طور ناخودآگاه از طریق رسانه، عدم آمادگی به موقع ما و تربیت ناصحیح فرزندان است؛ بنابراین لازم است که همه وظایف در جای خود قرار گیرند. همان طور که حضرت فاطمه (س) این کار را می کردند، هم به وظایف مادری و همسری خود به خوبی عمل می کردند و هم یک دختر نمونه برای پدر گرامی شان بود.

بهترین راهکار برای بازنمایی هویت اسلامی ایرانی زن مسلمان بر مبنای فرهنگ فاطمی؟

بهترین راهکار برای بازنمایی هویت اسلامی ایرانی زن مسلمان بر مبنای فرهنگ فاطمی این است که اجازه فکر کردن و انتخاب کردن به زنان و دختران را بدهیم. اگر بخواهیم برای آنها برنامه بنویسیم، مشکل ساز می شویم. ما به همه دانشجویان خود گفتیم که آزاداندیش باشید. هر نوع تفکری که دارید ولو مخالف خود را بیان کنید، چون اگر همه مسایل و شبهات مطرح و بررسی شوند و اسلام به درستی شناخته شود، خود به خود جایگاه زن هم شناخته می شود و زن هم به خلقت وجودی خود پی می برد. متوجه می شود که برای ایفای چه نقشی به این جهان آمده در واقع نکته مهم این است که با آزاداندیشی، معرفت افراد را افزایش دهیم. قرآن کریم می فرماید: بشارت می دهد بندگان مرا که حرف های مختلف را می شنوند و بهترین را انتخاب می کنند، یعنی بهتر این است که فرد ابتدا تفکر و سپس انتخاب کند.

یک مسئله مهم دیگر این است که عملکرد ما در حوزه حجاب ضعیف بوده، ما باید برای حل مسئله حجاب ادله و نوع استدلال کردن حجاب برای زنان را بازنگری کنیم. امروزه زنان مسایل جدیدی را در مورد حجاب مطرح می کنند ولی ما هنوز با ادله قدیمی و گذشته به آنها پاسخ می دهیم. هر چقدر ما بتوانیم شیوه بیان و پاسخگویی خودمان را به روز و به سوالات آنها توجه کنیم در حل مسئله حجاب موفق می شویم. با توجه به اینکه ما نه تنها در مسئله حجاب بلکه در بسیاری از مسایل دینی دیگر با شبهات مختلف مواجه هستیم، ولی متاسفانه هنوز هیچ کدام از سازمان های مربوطه مانند وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی، اوقاف و سازمان تبلیغات اسلامی که در این زمینه مسئولیت دارند، خود را به عنوان متولی حل این مسئله در جامعه معرفی نکردند که حداقل وقتی چنین شبهاتی در جامعه به وجود می آید به میدان آمده و آن را حل کنند؛ بنابراین بهترین راهکار برای احیای فرهنگ فاطمی برگشت به عقل و تفکر و برطرف کردن شبهات توسط یک حرکت نرم افزاری است که انشاءالله نهادها و سازمان های اجرایی مربوطه بتوانند با یک فرمانده واحد این اقدام را اجرایی کنند.

خداوند در قران کریم به همسران پیامبر اکرم (ص) فرمودند در خانه های خود بنشینند در حالی که حضرت فاطمه(س) در عرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی حضور داشتند مفهوم آیه قران در این زمینه ؟

قرآن کریم می فرماید: به همسران پیامبر اکرم (ص) بگویید که در خانه هایشان بنشینند، مفهوم آیه به معنای حفاظت زنان در برابر آسیب های اجتماعی است؛ این در حالی است که اسلام حضور زنان را در صورتی که حکم ایجاب کند در جبهه های جنگ و عرصه های سیاسی اجتماعی مجاز دانسته؛ همان طور که امام خمینی (ره) هم در زمان جنگ تحمیلی فرمان حضور زنان در جبهه را صادر کردند. حضرت فاطمه (س) هم در زمان هجرت پیامبر از مکه به مدینه، در مداوای پدر گرامی شان در جنگ احد، رساندن آذوقه در جنگ خندق به عنوان یک پیام رسان در جنگ حضور داشتند و سپس در زمان دفاع از حریم ولایت و امامت در مسجد النبی خطبه فدکیه را ایراد کردند و در باز پس گیری مالکیت فدک که دفاع از حق خود بود نیز در صحنه های سیاسی نقش آفرینی کردند؛ بنابراین حضرت فاطمه (س) بهترین الگو در زمینه های فردی، خانوادگی، اجتماعی و سیاسی برای جامعه امروز ما به ویژه زنان محسوب می شوند، بنابراین امروز وظیفه زنان خانه دار مذهبی این است که در برابر جنگ نرم دشمنان که اندیشه ها و اعتقادات جامعه ما را هدف قرار دادند، با اقدامات فرهنگی و دینی در فضای مجازی جلوی توطئه آنان علیه دختران و جوانان مسلمان را بگیرند.
منبع: شبستان