آیت‌الله فقیهی؛ خدمت به خلق خالصانه و بی‌منت باشد

آیت‌الله محسن فقیهی، هشتم بهمن‌ماه در ادامه مبحث تفسیری سوره مبارکه بقره، به آیه ۱۲۷ «وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَإِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ» پرداخت و گفت: خداوند در این آیه، کمک به پیامبر خودش یعنی ابراهیم(ع) را به مخاطب یادآور می‌شود؛ فرموده زمانی را یاد بیاورید که ابراهیم و اسماعیل(ع) پایه‌های خانه خدا را بالا بردند و بعد از آن از خدا خواستند که خدایا این کار را از ما قبول فرما.

وی افزود: اینکه در آیه فرموده است که ابراهیم(ع) پایه‌های خانه را بالا برده است؛ یعنی خانه از قبل بوده است و حضرت ابراهیم(ع) بنیانگذار بیت نیست، بلکه بازسازی و ترفیع آن از سوی ابراهیم و اسماعیل(ع) انجام شده است.

فقیهی تصریح کرد: رفع و یرفع در قرآن در معانی متعدد ذکر شده است؛ در آیه‌ای فرمود که وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ؛ یا در آیه «رفعنا لک ذکرک». مراد از رفعنا بالابردن درجه معنوی انسان است که نمونه مشابه آن در آیه «وَرَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ» هم وجود دارد.

استاد سطح خارج حوزه علمیه اضافه کرد: خلاصه آنکه ارتفاع گاهی درباره امور مادی و اجسام و گاهی در امور معنوی و منزلت و مقام استفاده می‌شود، این احتمال هم وجود دارد که حضرت ابراهیم، پایه‌های ظاهری خانه خدا را مرتفع کرد و در عین حال، اهمیت و منزلت واقعی حج و بیت خدا را هم زنده کرد. در مورد «یقیمون الصلوة» هم این دو جهت معنایی را مراد می‎کنیم؛ یعنی یک معنا این است که بلند شده و نماز می‌خوانند و مفهوم دیگر اینکه به تبلیغ و ترویج و تشکیل نماز به خصوص جماعت و جمعه می‌پردازند.

وی افزود: روحیه تعبد و تسلیم در حضرت ابراهیم(ع) خیلی زیاد بود و دستورات خدا را به درستی انجام می‌داد، لذا وقتی دستور آمد که باید اسماعیل را ذبح کند، حاضر شد پاره قلبش را ذبح کند. ابراهیم از پس این امتحانات به سلامت برآمد و به همین دلیل به مقام امامت رسید.

آیت‌الله فقیهی تصریح کرد: نکته دیگر در این آیه آن است که نام حضرت اسماعیل(ع) در کنار حضرت ابراهیم نیامده است که نشان می‌دهد محور و شخصیت اول کار، ابراهیم(ع) بوده است، همچنین نشانه ولایت حضرت ابراهیم بر اسماعیل علاوه بر رابطه پدری است.

استاد حوزه علمیه بیان کرد: نکته دیگر در مورد آیه این است که خانه خدا، ملک کسی نیست؛ زمین‌های موات را اگر کسی آباد کرده و دیوارکشی کند، مالک می‌شود، اما خانه خدا هرگز ملک احدی نیست و نمی‌شود؛ همچنین نکته دیگر اخلاص ابراهیم در انجام این کار است؛ او وقتی در حال بازسازی این خانه بود، گفت خدایا این کار را از ما قبول کن.

خدمت بی‌منت به مردم
وی افزود: واژه «تقبل» را دقت فرمایید، زیرا در جایی استعمال می‌شود که هیچ تکلفی در کار نیست، زیرا گاهی کسی کاری را انجام می‌دهد، ولی با خستگی و تکلف و مشکلات، اما گاه کسی کاری انجام می‌دهد و به آن افتخار می‌کند و لذت می‌برد؛ مانند کسی که نماز می‌خواند و عبادت می‌کند و از آن لذت می‌برد، ولی کسی هم هست که با زحمت و دشوار و تأخیر به این امور می‌پردازد.

استاد حوزه اضافه کرد: این برای ما درس است که وقتی می‌خواهیم نماز بخوانیم و عبادت کنیم، با توجه و با حال به عبادت بپردازیم و از آن لذت ببریم و افتخار کنیم که با خدا راز و نیاز می‌کنیم؛ اگر می‌خواهیم خدمت به خلق و انفاق در راه خدا داشته باشیم، هم با شادی و با افتخار انجام دهیم، نه با ناراحتی و سختی و تکلف.  

آیت‎الله فقیهی بیان کرد: وقتی خمس می‌دهیم، باید به دنبال آن دعا کنیم که خدایا این را از ما بپذیر؛ این روحیه سبب می‌شود تا انسان در انجام امور خیر، منتی برای خدا و دیگران قائل نشود. درس دیگر هم این است که اخلاص دارای مراتبی است و ابراهیم در مرتبه والای  تسلیم و ولایت‌پذیری در برابر خداوند قرار دارد.

وی افزود: بسیاری از اعمال از لحاظ فقهی قابل قبول است، اما باعث بالارفتن اخلاص و درجه انسان نمی‌شود؛ مثلاً نماز می‌خوانیم، اما در طول نماز هم به مسائل مادی فکر می‌کنیم که اینها ارزش عمل انسان را کاهش می‌دهد، ولی اخلاص یعنی توجه کامل به خداوند. 
منبع: ایکنا